Pantsir SMD-E: Lá chắn đáng gờm của Nga trước bầy UAV sát thủ

Trên khắp các chiến trường từ Trung Đông đến Ukraine, máy bay không người lái giá rẻ đang chiếm ưu thế vượt trội và chứng minh khả năng tấn công áp đảo ngay cả đối với các hệ thống phòng không hiện đại. Sự thay đổi cán cân này buộc các lực lượng quân đội phải tìm kiếm giải pháp phòng thủ mới và chuyên biệt.

Hệ thống Pantsir SMD-E. Ảnh: Defence security asia

Trong bối cảnh đó, Nga đã trình làng hệ thống phòng không Pantsir SMD-E như một câu trả lời cấp thiết cho nhu cầu phòng thủ ngày càng gia tăng. Đây là hệ thống phòng không được chế tạo theo kiểu mô-đun, có chi phí thấp hơn so với những tổ hợp cỡ lớn, có thể triển khai với số lượng lớn để tạo lưới phòng thủ tầng thấp chống lại các đợt tấn công ồ ạt bằng UAV. Pantsir SMD-E được thiết kế nhằm bảo vệ các mục tiêu trọng yếu như nhà máy điện, cơ sở dầu mỏ, căn cứ quân sự và hạ tầng chiến lược – những mục tiêu thường bị UAV tự sát nhắm tới trong các cuộc xung đột gần đây.

Việc Nga thúc đẩy phát triển và triển khai hệ thống phòng không Pantsir SMD-E cho thấy một thực tế mới: phòng không truyền thống đang gặp thách thức lớn trước làn sóng tấn công bằng UAV giá rẻ, buộc các quốc gia phải đối phó bằng những giải pháp linh hoạt và hiệu quả hơn về chi phí. Moscow đã giới thiệu hệ thống này tại triển lãm Dubai Airshow 2025 vào tháng 11/2025.

Lá chắn uy lực của Nga trước bầy UAV sát thủ

Pantsir-SMD-E, do Tập đoàn Rostec của Nga phát triển, là phản ứng mới nhất của Moscow trước mối đe dọa ngày càng lớn từ các loại máy bay không người lái trong xung đột hiện đại. Hệ thống này được thiết kế để bảo vệ cơ sở công nghiệp, cơ quan hành chính và hạ tầng trọng yếu trước các đòn tấn công quy mô lớn bằng UAV.

Khác với các phiên bản Pantsir trước đây kết hợp pháo và tên lửa, biến thể SMD-E có cấu hình chỉ sử dụng tên lửa, cho phép mang tới 48 tên lửa dẫn đường tầm ngắn loại nhỏ để đối phó với UAV theo bầy đàn hoặc 12 tên lửa cỡ lớn tiêu chuẩn khi thực hiện nhiệm vụ phòng không truyền thống.

Cách bố trí bệ phóng mô-đun cho phép người sử dụng điều chỉnh hỏa lực tùy theo các mối đe dọa – từ UAV siêu nhỏ bay thấp đến các mục tiêu bay cao có tốc độ lớn hơn. Đây là lợi thế quan trọng của Pantsir-SMD-E trong bối cảnh chiến trường hiện đại đang chứng kiến sự đa dạng hóa nhanh chóng của các loại thiết bị bay không người lái.

Ông Bekhan Ozdoev, Giám đốc công nghiệp của Rostec, cho biết, việc tích hợp một loạt tên lửa cho phép hệ thống đối phó với các đợt tấn công bằng UAV giá rẻ với số lượng lớn, vốn đã trở thành chiến thuật quen thuộc trên chiến trường.

“Điều này cho phép hệ thống đánh chặn hiệu quả các cuộc tấn công UAV ồ ạt, bảo vệ các mục tiêu như cơ sở công nghiệp, cơ sở hạ tâng và các tuyến giao thông một cách đáng tin cậy”, ông bổ sung.

Cơ chế mô-đun và số lượng tên lửa lớn của hệ thống Pantsir-SMD-E cho thấy Nga đang tái định hình tư duy phòng không, đặt trọng tâm vào khả năng chống lại những mối đe dọa phi đối xứng – một xu thế đang định hình chiến trường của kỷ nguyên UAV.

Sự khác biệt của Pantsir-SMD-E

Khác với các phiên bản Pantsir trước đây, SMD-E được tối ưu hóa cho phòng thủ cố định, thay vì triển khai di động trên chiến trường. Điều này phù hợp với nhiệm vụ bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng như nhà máy, căn cứ quân sự hay các trung tâm năng lượng trước các cuộc tấn công bằng UAV quy mô lớn.

Hệ thống điều khiển hỏa lực của SMD-E bao gồm radar giám sát, radar đa chức năng và hệ thống theo dõi quang điện tử, cho phép phát hiện, nhận dạng và tấn công mục tiêu ở tầm trung và tầm gần. Ngoài ra, khả năng tự động đánh giá hiệu quả bắn giúp giảm tải cho người vận hành khi đối mặt với các đợt tấn công dày đặc.

Số lượng tên lửa của hệ thống có thể được điều chỉnh linh hoạt tùy theo nhu cầu, kết hợp giữa tên lửa tiêu chuẩn và tên lửa mini, tạo ra hỏa lực vừa mạnh vừa linh hoạt, có thể ứng phó nhiều kịch bản tấn công khác nhau.

Các nhà phân tích quốc phòng nhận định, cấu trúc mô-đun và khả năng tùy biến này phản ánh những bài học rút ra từ các xung đột gần đây, khi các hệ thống phòng không truyền thống bị áp đảo bởi UAV giá rẻ nhưng số lượng vượt trội vì thế khó bảo vệ các mục tiêu quan trọng.

Việc Nga lựa chọn giới thiệu hệ thống phòng không chỉ sử dụng tên lửa thay vì cấu hình pháo–tên lửa truyền thống phản ánh thực tế là mạng lưới phòng không hiện đại cần ưu tiên sử dụng các hệ thống có số lượng đạn dược lớn và tốc độ phản ứng cao, thay vì dựa vào các hệ thống phòng không kết hợp nặng nề, chậm thích ứng trước những đợt tấn công dày đặc bằng UAV cỡ nhỏ.

Theo giới phân tích, không phận trong các cuộc chiến tương lai sẽ không chỉ bị chi phối bởi máy bay chiến đấu thế hệ mới, mà còn bởi các trận đánh giữa UAV cảm tử và các nền tảng tự động hóa. Trong bối cảnh đó, Pantsir-SMD-E được xem là nỗ lực của Nga nhằm hiện đại hóa mô hình phòng không, thích ứng với đặc thù của chiến tranh kỷ nguyên UAV, nơi tốc độ phản ứng và khả năng đối phó với các đòn tấn công quy mô lớn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Defence security asia