Pả Vi Hạ - Nơi bản sắc Mông thắp sáng giữa Cao nguyên đá Đồng Văn

Cổng làng Pả Vi Hạ - biểu tượng khèn Mông vươn cao giữa Cao nguyên đá.

Không gian văn hóa nguyên sơ, đậm đà bản sắc

Khởi công từ cuối năm 2016 và chính thức đón khách năm 2019, làng có diện tích hơn 46.000 m² với gần 30 hộ gia đình, 100% là đồng bào Mông. Kiến trúc truyền thống được tái hiện nguyên vẹn qua những nếp nhà trình tường đất, mái ngói âm dương, hàng rào đá kiên cố. Du khách dễ bắt gặp hình ảnh những bắp ngô vàng óng phơi trên hiên, những người phụ nữ trong váy thổ cẩm rực rỡ cần mẫn dệt lanh, hay tiếng trẻ thơ ríu rít trong làn sương đặc trưng vùng cao.

Những nếp nhà trình tường mái ngói âm dương truyền thống giữa thung lũng xanh.

Đến với Pả Vi Hạ, không chỉ ngắm cảnh, du khách còn có thể khoác lên mình trang phục Mông, cùng bà con dệt vải, nấu rượu ngô, hay thưởng thức thắng cố, mèn mén, thịt treo gác bếp đậm vị núi rừng. Vào dịp Lễ hội Gầu Tào, cả làng rộn ràng trong tiếng khèn dìu dặt, trò chơi dân gian náo nức, để mỗi bước chân như lạc vào miền hội Xuân bất tận. Chính sự nguyên sơ và gần gũi ấy khiến Pả Vi Hạ trở thành nơi gìn giữ hồn cốt của người Mông nơi cực Bắc.

Điểm nhấn của Pả Vi Hạ là sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch. Các homestay được xây dựng trên nền nhà trình tường truyền thống, nhưng bên trong lại đủ tiện nghi hiện đại. Du khách có thể lựa chọn phòng cộng đồng giá bình dân hoặc phòng riêng khang trang, thưởng thức cà phê, mua sắm thổ cẩm, trải nghiệm gội đầu thảo dược, ngâm chân bằng lá thuốc. Tất cả đều thân thiện, minh bạch, mang lại cảm giác an tâm.

Du khách chụp ảnh lưu niệm tại Làng Văn hóa dân tộc Mông.

Chị Nguyễn Thị Hằng, chủ Homestay Mèo Vạc Clay House chia sẻ: “Ngoài phát triển kinh tế, chúng tôi mong muốn góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc Mông và tạo việc làm cho bà con. Hiện homestay tạo việc làm ổn định cho hơn 30 lao động với thu nhập từ 6 - 8 triệu đồng/tháng”. Không chỉ dừng lại ở đó, homestay còn tiêu thụ nhiều sản phẩm nông sản địa phương, trồng thêm rau sạch để cung cấp thực phẩm cho du khách… góp phần giữ gìn môi trường.

Nhờ sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương, mô hình làng văn hóa du lịch cộng đồng Pả Vi Hạ không chỉ góp phần giữ gìn kiến trúc, phong tục truyền thống mà còn tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Đây cũng là động lực để Mèo Vạc thúc đẩy du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới.

Cổng nhà và hàng rào đá, nét đặc trưng truyền thống của dân tộc Mông.

Du lịch cộng đồng - Động lực phát triển mới

Từ chỗ chỉ là một ý tưởng trong Đề án bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch, đến nay Pả Vi Hạ đã trở thành thỏi nam châm hút khách. Lượng khách tham quan, lưu trú chiếm tới 2/3 tổng du khách toàn huyện Mèo Vạc. Chỉ tính riêng các dịp lễ hội, hàng nghìn lượt khách đã tìm đến nơi đây, góp phần mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân. Theo thống kê, thu nhập bình quân của hộ tham gia làm du lịch tăng gấp 2-3 lần so với trước đây, đời sống khấm khá hơn, nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững.

Không chỉ cải thiện kinh tế, du lịch cộng đồng còn giúp người dân thay đổi tư duy, biết cách gìn giữ và làm giàu từ chính văn hóa của mình. Những nghề truyền thống như dệt lanh, làm thổ cẩm, nấu rượu ngô được khôi phục và phát huy. Những món ăn dân dã trở thành “đặc sản” níu chân du khách. Trẻ em trong làng có điều kiện học hành tốt hơn, phụ nữ có thêm việc làm ổn định.

Khách nước ngoài đến lưu trú tại Làng Văn hóa dân tộc Mông.

Không chỉ hấp dẫn du khách trong nước, Pả Vi Hạ còn để lại nhiều ấn tượng đẹp trong lòng bạn bè quốc tế. Bà Anna Müller, du khách đến từ Đức, chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi được ở trong ngôi nhà trình tường của người Mông, thưởng thức món ăn do chính người dân nấu và quan sát nhịp sống thường ngày của họ. Mọi thứ đều chân thật, gần gũi, để tôi cảm nhận rõ nét văn hóa bản địa - một trải nghiệm vô giá mà ít nơi nào có được”.

Trong bối cảnh hội nhập, du khách quốc tế ngày càng tìm đến nhiều hơn, họ không chỉ nghỉ dưỡng mà còn tham gia các hoạt động cộng đồng, học cách dệt vải, nấu ăn, thậm chí cùng lên nương trải nghiệm cùng với bà con. Điều đó vừa tạo nên sự giao lưu văn hóa sinh động, vừa quảng bá hình ảnh đất và người nơi địa đầu Tổ quốc ra thế giới.

Trong những năm gần đây, Tuyên Quang chú trọng phát triển du lịch cộng đồng như một hướng đi bền vững, vừa khai thác tiềm năng tự nhiên, vừa bảo tồn văn hóa các dân tộc. Từ các làng homestay ở Lâm Bình, Na Hang đến những mô hình mới tại Hàm Yên, Chiêm Hóa…, mỗi địa phương đều có cách làm sáng tạo để biến bản làng thành điểm đến, mang lại nguồn sinh kế cho đồng bào.

Khách du lịch trải nghiệm không gian thư giãn, trong lành của Cao nguyên đá.

Trong dòng chảy chung ấy, Pả Vi Hạ được xem là điểm nhấn đặc biệt nơi cực Bắc địa đầu của Tổ quốc. Định hướng phát triển lâu dài là gắn du lịch cộng đồng với việc giữ gìn giá trị truyền thống và cảnh quan nguyên sơ, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ, đào tạo kỹ năng cho người dân. Đây chính là con đường để Pả Vi Hạ trở thành hình mẫu về một điểm đến vừa chuyên nghiệp, thân thiện, vừa hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Giữa Cao nguyên đá Đồng Văn, Pả Vi Hạ hôm nay trở thành chốn hội tụ của bản sắc và sự đổi thay. Thiên nhiên kỳ vĩ, văn hóa đặc sắc và con người mến khách đã làm nên sức hút riêng, góp phần viết tiếp câu chuyện về một vùng đất biết khai thác tiềm năng, giữ gìn cội nguồn để phát triển bền vững./.

Bài, ảnh: Đức Quý