Ông Zelensky ứng phó ra sao với áp lực từ Tổng thống Mỹ và nội bộ Ukraine?

Cách Tổng thống Zelensky vượt qua áp lực

Mới đây, chính quyền Tổng thống Mỹ Trump đã gửi tới nhà lãnh đạo Zelensky một bản kế hoạch hòa bình 28 điểm mà nhiều người Ukraine và đồng minh phương Tây gọi đó là bản ước nguyện dành cho Nga và một sự phản bội Ukraine. Kể từ đó, Tổng thống Zelensky chỉ có 7 ngày (với hạn chót rơi vào ngày 27/11) để hoặc chấp nhận kế hoạch đó hoặc phải chứng kiến Mỹ rút khỏi mọi nỗ lực hỗ trợ còn lại dành cho Kiev.

Tổng thống Ukraine Zelensky (trái) và Tổng thống Mỹ Trump trong lần gặp gỡ tại Nhà Trắng vào tháng 2/2025. Ảnh: Reuters.

Dường như Tổng thống Mỹ Trump nhấn mạnh rằng Ukraine “không còn quân bài” để chiến đấu vì quân đội Ukraine đang hứng chịu nhiều tổn thất trên chiến trường và chính quyền Ukraine lại đang vướng vào một bê bối tham nhũng lớn.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng trong 4 năm xung đột, ông Zelensky đã có những nước đi khéo léo dù ở thế yếu hơn.

Mặc dù ông Zelensky công khai thừa nhận rằng đề xuất của Mỹ tạo ra một trong những thách thức lớn nhất đối với Ukraine, đề xuất đó lại vô tình giúp ông giảm bớt áp lực từ bê bối tham nhũng trong chính quyền, tạo cớ để ông tập hợp lại lực lượng ở trong nước.

Viktor Shlinchak - giám đốc Viện Chính sách thế giới, nhận định: “Khi ông Zelensky bị dồn vào chân tường, ông có xu hướng tấn công mạnh mẽ”.

Có lẽ ông Zelensky sẽ phải quyết định mức độ phản ứng trước một đề xuất có thể khiến cuộc xung đột Ukraine ngừng lại nhưng giới chức Kiev lại khó chấp nhận được. Để lách qua khó khăn này, ông cần sự ủng hộ mạnh mẽ từ các đối tác châu Âu và công chúng Ukraine.

Kỹ năng thoát hiểm của ông Zelensky

Giới quan sát cho rằng ông Zelensky đã trở thành một chính trị gia có kỹ năng vượt qua những hoàn cảnh khó khăn. Khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine vào tháng 2/2022, ông Zelensky đã trải qua một thời gian dài làm tổng thống mà không được nhiều lòng công chúng. Nhưng ông đã biết cách tận dụng sự kiện tháng 2/2022 để lấy lại hình ảnh. Ông quyết định bám trụ tại thủ đô Kiev của Ukraine và tự quay video selfie trên phố khi Nga ném bom thành phố này. Chính cách tiếp cận này đã giúp ông Zelensky xoay chuyển tình thế trong việc tập hợp người dân Ukraine và giành sự ủng hộ của phương Tây để đối đầu với lực lượng Nga.

Sau đó, ông Zelensky vượt qua nhiều sóng gió khác đe dọa dòng chảy vũ khí từ các đồng minh tới Ukraine. Ông khắc phục tình trạng khan hiếm đạn dược thê thảm bằng cách xoay trục sang áp dụng UAV và gia tăng sản xuất UAV trong nước. Ông cũng kiên nhẫn lấy lòng Mỹ bằng những lời kêu gọi thống thiết và bền bỉ hướng tới các nghị sĩ Mỹ.

Hồi tháng 2/2025, sau màn đấu khẩu tại Phòng Bầu dục (Nhà Trắng) dẫn tới việc ngưng viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine, Tổng thống Zelensky nhanh chóng tìm cách mềm hóa quan hệ với Washington. Một thời gian sau đó, dòng chảy viện trợ vào Ukraine lại được khôi phục. Tỷ lệ ủng hộ ông Zelensky ở trong nước lại gia tăng.

Cứ mỗi lần khó khăn như vậy, ông Zelensky lại tìm cách “cơ động tạo lợi thế” để sinh tồn. Giới chuyên gia cho rằng ông đã biết cách truyền tải thông điệp một cách khéo léo. Hễ khi nào chịu áp lực từ chính quyền Trump, ông lại xoay mạnh sang châu Âu để giành thêm ủng hộ bù lại. Mới đây nhất, ông đã thực hiện một chuỗi điện đàm với các quan chức châu Âu để thảo luận kế hoạch 28 điểm của ông Trump.

Ngày 22/11, các nước EU cùng Anh Quốc, Canada và Nhật Bản đã ra một thông cáo chung yêu cầu thay đổi những điểm khó nhất cho Ukraine trong bản đề xuất của Mỹ, bao gồm thay đổi đường biên giới và giảm quy mô quân đội. Thông cáo này nêu rằng đề xuất của Mỹ sẽ khiến Ukraine đứng trước nguy cơ cao bị tấn công tiếp trong tương lai.

Nhanh chóng chớp thời cơ xoay chuyển tình thế

Katarina Mathernova - Đại sứ EU tại Ukraine, nhận xét: “Tôi chưa thấy bất cứ ai hiệu quả hơn ông ấy trong việc lấy từ châu Âu điều mà tôi chưa bao giờ cho là khả thi”, và xu hướng này có thể thấy rõ từ đầu xung đột Nga - Ukraine. Bà Mathernova đánh giá truyền thông là “siêu quyền lực” của Tổng thống Zelensky mà nhờ vào đó, ông đã giành được sự ủng hộ bằng tiền bạc, vũ khí và ngoại giao.

Khi ông Zelensky quay sang châu Âu để xin trợ giúp, ông Trump đã chỉ trích cả hai bên trên mạng xã hội , vào ngày 23/11. Ông Trump viết: “Ban lãnh đạo Ukraine đã bày tỏ sự biết ơn ở mức zero đối với các nỗ lực của chúng tôi”, “còn châu Âu tiếp tục mua dầu của Nga”.

Tuần trước, trước khi xuất hiện kế hoạch 28 điểm, Tổng thống Zelensky dường như đã ở sẵn trong một tình thế rất khó khăn về chính trị nội bộ. Khi ấy, dư luận Ukraine giận dữ trước việc ông cố gắng vô hiệu hóa các cơ quan chống tham nhũng trong hoạt động điều tra những nhân vật có mối liên hệ với ông. Sau khi các cơ quan này ám chỉ các đồng minh của ông Zelensky dính vào một bê bối hối lộ lớn, các nghị sĩ Quốc hội Ukraine đã kêu gọi bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với chính phủ Zelensky. Một số thành viên trong chính đảng của ông Zelensky cũng rời bỏ hàng ngũ và yêu cầu các quan chức hàng đầu trong văn phòng tổng thống Ukraine phải từ chức.

Và rồi đột nhiên xuất hiện bản kế hoạch 28 điểm của ông Trump. Tổng thống Zelensky nhìn thấy cơ hội ở đó và nhanh chóng chớp lấy, tận dụng sự bất mãn của nhiều người Ukraine. Tổng thống Zelensky đã xoay sở để tập hợp cả những đồng minh châu Âu của ông lẫn những người Ukraine đã giảm sự ủng hộ chính trị dành cho ông.

Ngay đêm 21/11, ông Zelensky đã “đăng đàn” trên mạng xã hội dưới dạng video, hướng tới toàn thể quốc dân Ukraine. Ông mô tả đề xuất của ông Trump là sự lựa chọn khắc nghiệt giữa từ bỏ sự hậu thuẫn của Mỹ và đánh mất “phẩm giá” của Ukraine khi tuân thủ những điều khoản có lợi cho Nga.

Trung Hiếu/VOV.VN biên dịch Nguồn: New York Times