Nuôi trồng thủy sản thích ứng với thiên tai

Nhất là bão YaGi năm 2024 và mưa lũ do hoàn lưu bão số 13 năm nay, cũng như đợt mưa lũ kinh hoàng ở miền Trung, Tây Nguyên đã khiến nhiều hộ gia đình mất trắng, thiệt hại khó có thể đong đếm hết. Trong bối cảnh thời tiết diễn biến ngày càng cực đoan, việc tìm kiếm giải pháp thích ứng, đảm bảo nuôi trồng thủy sản phát triển bền vững đang trở thành yêu cầu cấp thiết hơn bao giờ hết.

Năm 2025, thiên tai gây ra nhiều thách thức với hoạt động nuôi biển

Tại đặc khu Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, hoạt động nuôi biển đã trở lại bình thường. Khó ai có thể tưởng tượng rằng, một năm trước, nơi đây là khung cảnh tan hoang, xơ xác. Chỉ một đêm sau khi bão Yagi quét qua, gió giật kinh hoàng kéo theo những con sóng cao cả chục mét đã cuốn trôi tài sản của hàng trăm ngư dân nuôi trồng thủy sản trên biển.

Khi ấy, những người quản lý trang trại nuôi biển của Công ty Cổ phần Tập đoàn STP đã trải qua khoảnh khắc thót tim khi cả hệ thống lồng bè nuôi trồng rong sụn, cá biển bị sóng lớn đánh bật neo, trôi dạt trong đêm tối. Những tưởng sẽ mất trắng hàng tỷ đồng nhưng nhờ hệ thống camera giám sát được lắp đặt trên bè, các kỹ thuật viên đã nhanh chóng phát hiện hướng trôi của lồng, khoanh vùng và kéo toàn bộ hệ thống trở lại vị trí ban đầu.

Bà Nguyễn Thị Hải Bình, Tổng Giám đốc STP group chia sẻ: “Để tìm được hệ thống lồng nuôi trồng hải sản, chúng tôi không thể tìm được nếu cứ lang thang, mò mẫm trên biển. Từ hệ thống định vị đã gắn ở lồng, khi hệ thống internet được nối lại, chúng tôi đã xác định được vị trí lồng nuôi của mình, việc tìm kiếm rất dễ. Và vấn đề của chúng ta là hãy bổ sung các phương thức khoa học kỹ thuật sao cho đảm bảo an toàn tài sản cho bà con".

Sử dụng vật liệu HDPE trong nuôi trồng thủy sản giúp ngư dân chống chịu mưa bão

Trước đây, phần lớn lồng bè ở Quảng Ninh nổi trên mặt nước nhờ phao xốp và tre gỗ - những vật liệu rẻ, quen thuộc nhưng mong manh trước sóng gió. Những viên xốp trắng từng là nỗi ám ảnh mỗi mùa bão về, phao bị vỡ, lồng chìm, cá thoát ra biển theo từng con sóng. Không chỉ mất mát cho người nuôi, mà còn để lại hàng tấn rác thải trôi nổi, gây ô nhiễm môi trường biển.

Sau cơn bão lịch sử, ông Dương Văn Quyết - một hộ nuôi trồng thủy sản ở xã Hạ Long, đặc khu Vân Đồn - quyết định chuyển đổi toàn bộ hệ thống lồng sang vật liệu composit. Những thanh nhựa đen bóng, bền chắc, đàn hồi tốt trước va đập và gió mạnh khiến ông an tâm hơn hẳn. “Nói chung bè composit nhẹ hơn bè gỗ, khi sóng lên nó bồng bềnh, không thấy rạn nứt. Nếu bè gỗ mà ô rộng như thế thì không còn gì. Tôi đã làm bè composit neo thành cụm riêng rồi".

Ứng phó rủi ro thiên tai trong hoạt động nuôi trồng thủy sản trên biển không còn là khuyến nghị, mà là yêu cầu cấp thiết. Theo ông Đỗ Đình Minh, chi cục trưởng Chi cục Biển, Hải đảo và Thủy sản, Kiểm ngư, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh cho biết: Tỉnh Quảng Ninh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp - chuẩn hóa vật liệu nổi, nâng cao chất lượng thiết kế lồng bè, khuyến khích chuyển đổi kỹ thuật nuôi, ứng dụng công nghệ theo dõi tự động. Địa phương đặt mục tiêu xây dựng một ngành nuôi biển hiện đại - có khả năng chống chịu cao, bảo đảm an toàn trước biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường.

“Tỉnh Quảng Ninh chúng tôi trước đây, người dân nuôi bằng vật liệu phao xốp, không thân thiện với môi trường. Khi có gió bão thì nó tan rã, rất ảnh hưởng đến môi trường. Xuất phát từ đấy, Quảng Ninh đã nghiên cứu ban hành quy chuẩn địa phương về vật liệu nổi. Theo đó tất cả người nuôi trồng thủy sản phải sử dụng vật liệu vật liệu nổi tương đương với vật liệu HDPE", ông Minh nói.

Lồng HDPE kết hợp camera định vị GPS

Những năm gần đây, bão lũ, thiên tai liên tiếp gây ra thiệt hại lớn cho người nuôi trồng thủy sản các địa phương ven biển. Theo ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương cần đánh giá kỹ lại các vùng nuôi để rút kinh nghiệm, chỉ đạo sản xuất và khuyến cáo bà con trong những năm tiếp theo.

"Các địa phương hơn ai hết cũng phải đánh giá lại các vùng nuôi trong những năm gần đây đặc biệt thiệt hại trong năm nay để từ đó chúng ta rút kinh nghiệm trong chỉ đạo sản xuất, điều hành, khuyến cáo bà con trong những năm tiếp theo. Để chúng ta có cơ cấu mùa vụ, thời điểm thả giống, đối tượng nuôi và thời điểm thu hoạch phù hợp, tránh như thiệt hại như hiện nay cho bà con. Ngoài ra, chúng ta phải áp dụng những mô hình nuôi tiết kiệm, giảm chi phí, bảo vệ môi trường để tăng lợi nhuận cho người nuôi trong những năm tiếp theo", ông Trần Đình Luân thông tin.

Bão lũ và thiên tai sẽ vẫn là thử thách thường trực với nghề nuôi trồng thủy sản ven biển. Nhưng những chuyển đổi về kỹ thuật nuôi, vật liệu lồng bè, áp dụng công nghệ giám sát và nuôi thông minh, cùng sự chủ động trong điều hành sản xuất, sẽ giúp người dân giảm thiệt hại, bảo vệ sinh kế và nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế.

Hương Giang/VOV1