Nữ giám đốc HTX đánh thức 'vàng đen' dưới tán rừng ngập mặn

Không chỉ dừng lại ở việc kinh doanh hải sản, người phụ nữ này đã thực hiện một cuộc cách mạng nhỏ đó là thay đổi cấu trúc giá trị của sản vật địa phương dựa trên nền tảng tri thức và sự thấu hiểu thị trường.

Quản trị rủi ro trong nông nghiệp

Năm 2017 đánh dấu một bước ngoặt đối với chị Doãn Thị Thoa. Trở về quê nghỉ thai sản sau những năm tháng dài làm việc tại một công ty thiết bị y tế của Đức ở Hà Nội, chị Thoa chứng kiến những rủi ro trong sản xuất nông nghiệp truyền thống. Đó là một bão lớn ập đến, nước dâng cao gây thiệt hại nghiêm trọng cho những hộ gia đình nuôi trồng thủy hải sản.

Theo quy luật cung cầu, sản lượng tăng đột biến trong thời điểm thiên tai đã khiến giá cả sụt giảm. Những con tôm tự nhiên từ rừng ngập mặn – vốn là loại thực phẩm thượng hạng – lại bị bán tháo như những loại hàng hóa rẻ tiền vì áp lực bảo quản và tiêu thụ tức thời.

Quan sát thực trạng này, chị Thoa nhận ra lỗ hổng lớn nhất của bà con nông dân chính là sự đứt gãy giữa khai thác và chế biến sâu. Trong khi đó, với tư cách là một người thực hành lối sống thực dưỡng và am hiểu về an toàn thực phẩm, chị hiểu rằng nhu cầu về hải sản tự nhiên, không hóa chất tại các thành phố lớn như Hà Nội là vô cùng khổng lồ.

Nghịch lý “người bán không có đầu ra, người mua không có nguồn sạch” đã thôi thúc chị từ bỏ căn phòng điều hòa tại thủ đô để bắt đầu một hành trình mới tại quê nhà. Chị bắt đầu thực hiện chuẩn hóa lại quy trình thu mua, yêu cầu bà con sơ chế ngay tại đầm để giữ trọn độ tươi ngon nhất của sản phẩm. Đây là bước đi đầu tiên trong việc thiết lập một quy chuẩn kỹ thuật mà sau này trở thành xương sống cho hoạt động của HTX Khang Tường.

Giám đốc HTX Khang Tường (bên phải) kiên trì ứng dụng công nghệ và sản xuất bền vững.

Việc áp dụng quy chuẩn chị Thoa bắt nguồn từ việc giải quyết những khó khăn về thị trường tiêu thụ. Chị nhận thấy rằng tôm cua rừng ngập mặn tuy ngon nhưng lại có nhược điểm là kích cỡ không đồng đều và khó bảo quản lâu nếu không có công nghệ.

Thay vì bán tươi như cách làm truyền thống đầy rủi ro, chị chủ động nghiên cứu các phương pháp hấp chín, bóc nõn và đặc biệt là ứng dụng công nghệ cấp đông sâu kết hợp hút chân không. Việc chuyển đổi từ sản phẩm thô sang sản phẩm tinh đã giúp kéo dài thời gian bảo quản, giữ vững chất lượng cảm quan và quan trọng nhất là tạo ra sự tiện lợi cho người tiêu dùng hiện đại. Đây chính là chìa khóa để hải sản của địa phương phá vỡ rào cản địa lý, tiến thẳng vào các cửa hàng thực phẩm cao cấp tại thủ đô.

Chuẩn hóa chuỗi giá trị

Khi quy mô kinh doanh ngày càng mở rộng, chị Thoa hiểu rằng một cá nhân không thể thay đổi diện mạo cả một vùng nguyên liệu. Sự ra đời của HTX Khang Tường chính là lời giải cho bài toán liên kết sản xuất.

Chị tập hợp những hộ dân có chung chí hướng, thay đổi tư duy đánh bắt của họ từ khai thác cạn kiệt sang khai thác bền vững. Tại Khang Tường, việc đánh bắt không diễn ra ồ ạt mà tuân thủ nghiêm ngặt theo con nước thủy triều và chu kỳ sinh trưởng tự nhiên của từng loài cá, tôm. Đây không chỉ là cách để bảo vệ nguồn lợi thủy sản mà còn là chiến lược marketing hiệu quả nhất: Biến sự "tự nhiên" thành một thương hiệu có giá trị cao.

Mô hình kinh tế của HTX Khang Tường nhanh chóng thu hút sự chú ý của các đơn vị phân phối uy tín, tiêu biểu là hệ thống thực phẩm sạch Bác Tôm. Hai bên đã cùng nhau xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ lẫn nhau, từ việc đầu tư thiết bị chế biến, hoàn thiện quy trình đóng gói cho đến việc quảng bá hình ảnh sản phẩm. Sự đồng hành này giúp HTX Khang Tường không còn phải lo lắng về biến động giá cả thị trường mà tập trung toàn lực vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ vùng nguyên liệu.

Một điểm sáng kinh tế đáng chú ý trong mô hình của HTX chính là việc tích hợp trách nhiệm xã hội và môi trường. Chị và các thành viên xác định rằng hải sản chỉ có chất lượng tốt nhất khi rừng ngập mặn được khỏe mạnh. Do đó, HTX chú trọng bảo vệ rừng vẹt, rừng sú. Việc bảo tồn rừng không chỉ giúp ổn định hệ sinh thái mà còn là hàng rào tự nhiên bảo vệ các đầm nuôi trước những cơn bão, từ đó giảm thiệt hại cho những người làm trong nghề.

Cách tiếp cận này giúp HTX Khang Tường đạt được mục tiêu kép đó là phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ đa dạng sinh học, tạo ra một mô hình tăng trưởng bền vững mà nhiều doanh nghiệp lớn hiện nay theo đuổi.

Nguồn cảm hứng cho trí thức trẻ

Có thể thấy, tinh thần học hỏi không ngừng chính là chất xúc tác quan trọng nhất để có HTX Khang Tường như ngày nay. Với vai trò dẫn dắt HTX, Giám đốc Doãn Thị Thoa đã phải tự mình nghiên cứu từ các tiêu chuẩn kỹ thuật về an toàn thực phẩm, cách vận hành máy móc công nghệ cao đến kỹ năng quản trị nhân sự trong môi trường nông thôn vốn nhiều đặc thù.

Việc tìm ra công thức hấp tôm hay cấp đông tối ưu nhất, đảm bảo hàng hóa khi đến tay khách hàng sau khi rã đông vẫn giữ được độ săn chắc và vị ngọt tự nhiên như vừa mới đánh bắt giúp HTX xây dựng niềm tin với người tiêu dùng và các đối tác chiến lược.

Câu chuyện của chị Doãn Thị Thoa và HTX Khang Tường còn mang đến một bài học quan trọng về việc định vị thương hiệu dựa trên lợi thế bản địa. Giám đốc đã khéo léo biến những bất lợi của vùng rừng ngập mặn – nơi xa xôi, khó tiếp cận – trở thành lợi thế cạnh tranh duy nhất về độ sạch và tính tự nhiên của sản phẩm. Chị không chạy theo cuộc đua về giá với các sản phẩm nuôi công nghiệp mà chọn phân khúc ngách, nơi khách hàng sẵn sàng chi trả cao hơn cho những sản phẩm sạch, bền vững.

Hiện nay, HTX Khang Tường không chỉ là một đơn vị kinh doanh hiệu quả mà còn là nguồn cảm hứng cho những trí thức trẻ muốn quay trở về khởi nghiệp tại quê hương.

Chị Thoa đã chứng minh rằng nông nghiệp không phải là một lĩnh vực thấp kém hay lạc hậu, mà là một mảnh đất màu mỡ cho những tư duy sáng tạo và lòng quả cảm. Việc giữ lại những cánh rừng ngập mặn cho thế hệ mai sau thông qua các hoạt động kinh tế bền vững chính là di sản lớn nhất mà chị và các cộng sự đang xây dựng. Đó là một minh chứng sống động cho thấy khi con người biết kết hợp hài hòa giữa lợi ích kinh tế, giá trị cộng đồng và bảo vệ môi trường sẽ tạo ra những giá trị trường tồn vượt ra ngoài biên giới của một địa phương hay một ngành hàng cụ thể.

Hoàng Nam