Nông thôn ở 'thủ phủ miền Tây' khoác áo mới trong thời đại UAV và QR

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới hiện đại và hiệu quả ở Cần Thơ, sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX TP. Cần Thơ được ví như “bà đỡ”, tiếp sức cho các HTX địa phương phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững.

HTX bứt phá nhờ công nghệ số

Trước khi thực hiện điều chỉnh địa giới hành chính, TP. Cần Thơ đã hoàn thành mục tiêu 36/36 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, trong đó 11 xã được công nhận kiểu mẫu. Theo Văn phòng Điều phối xây dựng NTM thành phố, trong năm 2025, Cần Thơ sẽ tiếp tục rà soát và nâng chất các xã đã đạt chuẩn, hướng tới giữ vững và nâng tầm thành quả.

Sau khi hợp nhất từ 3 đơn vị hành chính là Sóc Trăng, Hậu Giang và TP. Cần Thơ cũ, TP. Cần Thơ mới được thành lập với định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp phù hợp điều kiện địa phương. Trong bối cảnh tái thiết, chính quyền và người dân đã nhanh chóng thích ứng, xác định HTX là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, bền vững và đậm bản sắc.

Trên cơ sở đó, thành phố tập trung khuyến khích các HTX triển khai mô hình sản xuất sạch, ứng dụng khoa học kỹ thuật và mở rộng liên kết chuỗi giá trị. Với lợi thế địa lý rộng lớn, các HTX ở Cần Thơ được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời tạo nền tảng cho phát triển nông nghiệp hiện đại, hiệu quả.

Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX nông nghiệp Khiết Tâm (xã Thạnh Quới), thành lập từ năm 2015, chuyên sản xuất lúa giống, lúa hàng hóa chất lượng cao và cung cấp dịch vụ xử lý, bảo quản sau thu hoạch. HTX đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ hiện đại với việc sử dụng máy bay không người lái (UAV) để phun thuốc bảo vệ thực vật.

HTX đổi mới trong tư duy làm thương hiệu qua phát triển bao bì nhãn mác.

Nếu trước đây, nông dân phải mất 7-8 giờ để phun thuốc trừ sâu trên diện tích 1ha thì sau khi áp dụng chỉ cần khoảng 3 phút, và tối đa 10 phút để rải phân hay sạ lúa. Giải pháp này không chỉ tiết kiệm chi phí nhân công, nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe người lao động và bảo vệ môi trường.

Ông Nguyễn Ngọc Huấn, Giám đốc HTX nông nghiệp Khiết Tâm, cho biết mỗi năm HTX cung ứng khoảng 3.000 tấn lúa giống cho Viện Lúa ÐBSCL. “Có những vụ lúa được giá, bà con thu lãi trên 40 triệu đồng/ha, nhờ đó nông dân trong HTX rất phấn khởi” – ông Huấn chia sẻ.

Trước khi thành lập HTX, gia đình ông Nguyễn Ngọc Huấn chỉ có 20 công ruộng, canh tác vất vả nhưng năng suất lúa chưa cao. Cùng với 6 nông dân trong ấp D2, ông Huấn đã chủ động tìm tòi, học hỏi kỹ thuật mới để áp dụng trên đồng ruộng, từng bước nâng hiệu quả sản xuất. Năm 2012, ông cùng các thành viên lập Tổ hợp tác D2, đặt nền móng cho HTX sau này.

Đến nay, HTX Khiết Tâm đã phát triển lên gần 40 thành viên, với tổng diện tích sản xuất khoảng 340ha. Ngoài trồng và chế biến lúa sau thu hoạch, HTX còn mở rộng dịch vụ như phun thuốc bằng máy bay không người lái, cung ứng phân bón và nhiều dịch vụ hỗ trợ khác, góp phần nâng cao thu nhập và giảm gánh nặng lao động cho nông dân.

Chỉ sau một năm đi vào hoạt động, HTX đã tiên phong áp dụng tiêu chuẩn GlobalGap trên toàn bộ diện tích lúa, tuân thủ hàng loạt quy định nghiêm ngặt liên quan đến môi trường, sức khỏe và an toàn sản xuất. Từ kho chứa thuốc bảo vệ thực vật đến quy trình sử dụng phân bón đúng lúc, đúng chỗ, đúng lượng, mọi khâu đều được kiểm soát chặt chẽ.

Việc áp dụng mô hình sản xuất lúa theo chuẩn GlobalGap đã mang lại hiệu quả rõ rệt cho HTX Khiết Tâm: thu nhập của nông dân tăng lên, kỹ thuật canh tác ngày càng tiến bộ, trong khi chất lượng lúa được nâng cao và đầu ra ổn định, tránh tình trạng bị thương lái ép giá.

HTX Khiết Tâm hiện bao tiêu toàn bộ sản phẩm, giúp nông dân yên tâm sản xuất. Thành viên còn được hỗ trợ giảm chi phí cày xới, gặt đập, mua giống với giá thấp hơn thị trường, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế.

Bên cạnh đó, HTX còn thuê máy nông nghiệp từ Vườn ươm Công nghệ Công nghiệp Việt Nam – Hàn Quốc để phục vụ sản xuất và cung cấp dịch vụ cho bà con trong, ngoài địa phương. Đơn vị cũng triển khai mô hình cấy mô trên cây lúa nhằm giảm tối đa lượng giống gieo sạ, hướng đến sản xuất bền vững.

Ông Phạm Minh Được, thành viên HTX Khiết Tâm, cho biết: “Từ khi tham gia HTX, lúa được sạ thưa, ít sâu bệnh, thu hoạch bằng máy nên giảm thất thoát. Nhờ đó, thu nhập gia đình tôi tăng hơn 30 triệu đồng/ha/năm so với trước.”

HTX Khiết Tâm là một trong những HTX tại Cần Thơ được dự án VnSat hỗ trợ hơn 10 tỷ đồng để đầu tư hạ tầng. Đơn vị đã xây dựng kho chứa 1.000 tấn, lò sấy 40 tấn/mẻ, 2 trạm bơm điện cho 600ha và trang bị thêm máy tách hạt lúa giống, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Đặc biệt, năm 2023, Giám đốc HTX Khiết Tâm được tôn vinh là một trong 100 nông dân Việt Nam xuất sắc. Cùng thời điểm, HTX cũng được vinh danh trong Top 63 HTX tiêu biểu toàn quốc nhờ những đóng góp nổi bật cho phát triển kinh tế tập thể.

Trong hành trình đổi mới và hiện đại hóa, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX TP Cần Thơ giữ vai trò nòng cốt, đồng hành cùng các HTX. Thông qua các lớp tập huấn, hội nghị, hội thảo và chương trình hỗ trợ từ Trung tâm các Chương trình Kinh tế - Xã hội, nhiều mô hình HTX đã từng bước thay đổi cách quản trị, nâng cao năng lực hoạt động.

Đặc biệt, sự vào cuộc của hệ thống Liên minh đã góp phần triển khai hiệu quả chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, mở đường cho mục tiêu phát triển nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021-2025. Đây được xem là bước đi chiến lược, khẳng định vai trò của kinh tế tập thể trong phát triển bền vững và gắn kết cộng đồng nông thôn.

Minh bạch nguồn gốc, lan tỏa thương hiệu

Nổi bật trong số các HTX đi đầu trong hiện đại hóa, HTX Công nghệ cao ODA, hay có tên khác là HTX Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Giọt Phù Sa (phường An Bình) không chỉ ứng dụng công nghệ trong sản xuất mà còn chú trọng xây dựng thương hiệu. Thành lập năm 2019, HTX tập trung sản xuất nấm đông trùng hạ thảo theo hướng công nghệ cao, kết hợp chế biến sâu để cho ra đời nhiều dòng sản phẩm có giá trị dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe.

Hệ thống chính quyền cùng Liên minh HTX “cầm tay chỉ việc” cho HTX trong công cuộc đổi mới diện mạo nông thôn.

Nhờ đầu tư bài bản từ khâu sản xuất đến đóng gói, thiết kế bao bì, in logo và mã truy xuất nguồn gốc, sản phẩm của HTX đã được Hội đồng OCOP TP Cần Thơ công nhận đạt chuẩn 4 sao vào năm 2022. Đây là dấu mốc quan trọng giúp HTX khẳng định thương hiệu và gia tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Theo Giám đốc HTX Phạm Ngọc Đá, thương hiệu nấm đông trùng hạ thảo ODA hiện đã có mặt tại nhiều đại lý, cửa hàng thực phẩm sạch ở các tỉnh, thành ĐBSCL, TP Hồ Chí Minh cũng như trên sàn thương mại điện tử Shopee. Sản phẩm được người tiêu dùng đánh giá cao về cả chất lượng lẫn hình thức. Đặc biệt, việc ứng dụng mã QR dán trên bao bì giúp khách hàng dễ dàng truy xuất nguồn gốc, biết rõ quy trình sản xuất, qua đó tạo sự an tâm và nâng cao uy tín cho HTX.

Không chỉ thành công trong xây dựng thương hiệu, HTX còn tạo việc làm thường xuyên cho 20-30 lao động địa phương với mức thu nhập ổn định từ 8-10 triệu đồng/người/tháng. Mô hình hoạt động hiệu quả của HTX cho thấy hướng đi bền vững trong việc kết hợp công nghệ hiện đại, chế biến sâu và phát triển thương hiệu gắn với minh bạch thông tin sản phẩm.

Ông Nguyễn Đức Phương, nguyên Chủ tịch Liên minh HTX TP Cần Thơ, cho biết thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX TP đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực nhằm hỗ trợ HTX bắt kịp xu thế số hóa. Cán bộ Liên minh được phân công phụ trách từng quận, huyện để trực tiếp hướng dẫn HTX trong việc kê khai thuế qua mạng, sử dụng văn bản điện tử, chữ ký số… Qua đó, giúp các đơn vị giảm bớt khó khăn trong quá trình chuyển đổi sang môi trường số.

HTX gắn sản xuất với nông thôn mới hiện đại

Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ kỹ thuật, hệ thống Liên minh còn phối hợp với các sở, ngành tổ chức nhiều lớp tập huấn nhằm nâng cao nhận thức, trình độ quản lý cho cán bộ HTX. Nội dung tập trung vào nghiệp vụ kế toán, kỹ năng tổ chức dịch vụ mua bán trực tuyến, kết nối tiêu thụ sản phẩm trên sàn thương mại điện tử. Nhờ vậy, các HTX từng bước làm quen với quy trình kinh doanh số, từ đăng ký tài khoản, giới thiệu sản phẩm đến thanh toán, giao nhận hàng hóa.

Bên cạnh đó, Liên minh HTX tập trung huy động các nguồn lực nhằm giúp HTX và các chủ thể kinh tế tiếp cận vốn đầu tư cho hạ tầng sản xuất, máy móc, thiết bị chế biến phù hợp với từng mô hình. Đồng thời, hỗ trợ xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, phát triển thương hiệu, bao bì, nhãn mác sản phẩm theo tiêu chuẩn, đáp ứng điều kiện để được công nhận OCOP.

Đặc biệt, những HTX có sản phẩm đạt chứng nhận VietGAP, OCOP hay sản phẩm an toàn được Liên minh hỗ trợ kết nối, quảng bá trên các sàn thương mại điện tử như Posmart.vn, Voso, chonongsancantho.vn… Hoạt động này đã giúp nhiều HTX mở rộng thị trường, thay đổi thói quen mua bán truyền thống, đồng thời xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp với xu thế tiêu dùng hiện đại.

Đáng chú ý, nhiều HTX tại Cần Thơ đã tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX để đầu tư mở rộng sản xuất. Các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ OCOP do Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Cần Thơ tổ chức trở thành kênh kết nối quan trọng, giúp HTX tìm kiếm đối tác, nhà phân phối và ký kết hợp đồng tiêu thụ ổn định.

Thành công trong chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp đã làm thay đổi toàn diện bộ mặt nông thôn mới tại Cần Thơ, từ đời sống đến tư duy sản xuất. Trong tiến trình này, HTX không chỉ đóng vai trò tổ chức sản xuất mà còn trở thành cầu nối đưa nông dân đến gần hơn với thị trường, khẳng định vị thế trung tâm trong phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Vũ Hương