Nông sản sạch tìm đường vào kênh phân phối hiện đại dịp Tết

Quang cảnh diễn đàn

Từ làng nghề truyền thống đến khát vọng thị trường hiện đại

Trong hai ngày 22 – 23/12, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường và Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng tổ chức Diễn đàn Kết nối nông sản vùng Đồng bằng sông Hồng, hướng tới thị trường Tết. Diễn đàn không chỉ là không gian trao đổi chính sách, mà còn là “điểm chạm” giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp phân phối và cơ quan quản lý, nhằm tháo gỡ những nút thắt cố hữu của nông sản vùng châu thổ.

Chia sẻ tại diễn đàn, người dân xã Nam Sơn (TP. Hải Phòng) cho biết, từ bao đời nay, hành và tỏi là cây trồng gắn bó mật thiết với sinh kế của địa phương. Nhờ điều kiện thổ nhưỡng đặc thù cùng kinh nghiệm canh tác tích lũy qua nhiều thế hệ, hành, tỏi Nam Sơn có mùi cay thơm đặc trưng, được người tiêu dùng ưa chuộng.

Tuy nhiên, phía sau niềm tự hào về nghề truyền thống vẫn là những trăn trở không nhỏ. Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất hành, tỏi sạch còn hạn chế; sản xuất chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, manh mún, nhỏ lẻ. Đặc biệt, đầu ra sản phẩm chưa ổn định, phụ thuộc nhiều vào thương lái, khiến vòng luẩn quẩn “được mùa mất giá, được giá mất mùa” vẫn tái diễn.

Câu chuyện tương tự cũng được ông Trần Quang Tuyến, đại diện Hợp tác xã trồng táo muối Bàng La (Nam Đồ Sơn, Hải Phòng) chia sẻ, Táo Bàng La là đặc sản canh tác trên vùng đất nhiễm mặn lâu năm – một lợi thế thổ nhưỡng hiếm có tạo nên hương vị rất riêng, hòa quyện giữa chua, mặn, ngọt và chát. Với sản lượng khoảng 30.000 tấn mỗi năm, táo Bàng La hoàn toàn có tiềm năng trở thành sản phẩm hàng hóa quy mô lớn.

Thế nhưng hiện nay, đầu ra của táo Bàng La vẫn chủ yếu quanh quẩn ở các chợ truyền thống tại một số tỉnh phía Bắc. Việc thiếu kết nối với hệ thống phân phối hiện đại, thiếu chiến lược xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại bài bản khiến giá trị sản phẩm chưa tương xứng với tiềm năng.

Ở góc độ quản lý địa phương, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Phó Chủ tịch UBND xã Nam An Phụ (TP. Hải Phòng) cho biết, định hướng của địa phương là từng bước đưa các sản phẩm nông sản chủ lực, trước hết là hành, tỏi, vào hệ thống siêu thị lớn, tiến tới mở rộng ra thị trường xuất khẩu.

Theo bà Nhàn, với người dân địa phương, “tấc đất là tấc vàng”, nên kỳ vọng lớn nhất là thông qua những mô hình sản xuất hiệu quả, từng bước xây dựng được mã số vùng trồng, hình thành thương hiệu hành, tỏi Nam An Phụ. Đây được xem là nền tảng then chốt để nâng cao giá trị nông sản, mở rộng thị trường tiêu thụ và tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Chuỗi liên kết – chìa khóa đưa nông sản vào siêu thị

Từ thực tiễn sản xuất và tiêu thụ nông sản vụ đông, ông Hồ Việt Hoàng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hoàng Nam Phát cho rằng, muốn phá thế độc canh, nâng cao giá trị và tạo sức bền cho nông sản, yếu tố quyết định nằm ở sản xuất sạch gắn với chuỗi liên kết tiêu thụ chặt chẽ.

Từng bước đưa các sản phẩm nông sản chủ lực, trước hết là hành, tỏi, vào hệ thống siêu thị lớn

Với tầm nhìn đó, HTX Hoàng Nam Phát đã sớm xây dựng mô hình khép kín từ sản xuất, sơ chế, chế biến đến phân phối nông sản an toàn. Nhờ kiểm soát tốt chất lượng, thị trường của HTX không ngừng mở rộng, từ hệ thống siêu thị, bếp ăn tập thể, trường học, chợ đầu mối lớn trong nước đến các đối tác xuất khẩu tiềm năng.

Theo ông Hoàng, nền tảng quan trọng nhất để xây dựng uy tín thị trường là cam kết “4 không”: không hóa chất tồn dư, không sử dụng phân bón hóa học vượt mức, không biến đổi gen và không dùng thuốc bảo vệ thực vật trái phép. Cam kết này được cụ thể hóa bằng quy trình kiểm soát chặt chẽ từ gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch đến đóng gói và vận chuyển.

Hiện HTX Hoàng Nam Phát cung ứng đa dạng sản phẩm từ rau củ vụ đông như bắp cải, su hào, súp lơ, khoai tây đến trái cây theo mùa. Việc đa dạng hóa sản phẩm giúp HTX chủ động thích ứng với biến động thị trường, đồng thời đáp ứng linh hoạt các đơn hàng lớn nhỏ. Song song đó, HTX áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng như HACCP, QS-9000, ISO 14001, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu khắt khe của hệ thống phân phối hiện đại.

Ở khâu tiêu thụ, bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc Siêu thị Saigon Co.op Hà Nội cho biết, nông sản Việt đang ngày càng giữ vai trò chủ lực trong các siêu thị, đặc biệt ở nhóm thực phẩm tươi sống có nguồn gốc rõ ràng, bảo đảm an toàn thực phẩm.

Theo bà Dung, thị trường quà Tết những năm gần đây đã có sự dịch chuyển rõ rệt. Người tiêu dùng không còn quá đặt nặng hình thức mà ưu tiên giá trị sử dụng, an toàn và lợi ích sức khỏe. Vì vậy, các sản phẩm phục vụ bữa ăn hằng ngày, nông sản trong nước, hàng tiêu dùng thiết yếu được kỳ vọng sẽ tăng tỷ trọng trong giỏ hàng Tết.

Xu hướng này mở ra cơ hội lớn cho nông sản Việt, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về kiểm soát chất lượng, minh bạch nguồn gốc và khả năng cung ứng ổn định, nhất là trong giai đoạn cao điểm cuối năm.

Từ góc độ quản lý nhà nước, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhấn mạnh, việc kiểm soát sản xuất và truy xuất nguồn gốc không chỉ áp dụng cho xuất khẩu hay phân khúc cao cấp, mà cần được thực hiện đồng bộ ngay tại thị trường nội địa.

Theo bà Hương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang rà soát, sửa đổi và bổ sung các quy định liên quan đến mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, phù hợp hơn với thực tiễn sản xuất và tiêu thụ nông sản. Khi các quy định này được hoàn thiện và triển khai thống nhất, việc xây dựng vùng nguyên liệu, kết nối thị trường và phát triển nông sản hàng hóa sẽ có nền tảng vững chắc hơn.

Hồng Hạnh