Nông nghiệp số kiến tạo không gian phát triển bền vững

Công nghệ đi vào từng thửa ruộng, ao tôm

Cà Mau là một trong những địa phương đi đầu trong việc đưa công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. Nhiều phần mềm và cơ sở dữ liệu chuyên dùng đã được xây dựng, phục vụ quản lý nguồn nước, cảnh báo thời tiết, dịch hại, cũng như áp dụng thiết bị điều khiển từ xa trong canh tác lúa, rau màu.

Sử dụng máy sạ lúa theo khóm, giúp nông dân vùng chuyển đổi tôm - lúa giảm ngày công lao động, chi phí sản xuất ngay đầu vụ

Nổi bật nhất là ngành tôm. Từ mô hình nuôi phụ thuộc thời tiết, nay đa số hộ nuôi đã áp dụng quy trình tiên tiến, với hệ thống cho ăn tự động, máy quan trắc nguồn nước, tạo ô xy... Nhờ đó, sản lượng tôm tăng mạnh: nếu năm 2020, sản lượng tôm Cà Mau đạt 200.000 tấn thì đến cuối 2024 đã tăng lên 252.000 tấn.

Ở Bạc Liêu, con số này còn ấn tượng hơn, từ 200.000 tấn năm 2020 lên hơn 313.000 tấn năm 2024. Những bước tiến này cho thấy ứng dụng công nghệ số đã mở ra không gian phát triển mới, khẳng định vị thế ngành tôm trong chiến lược phát triển kinh tế của vùng.

Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, giúp nông dân thu hoạch vụ mùa nhanh chóng, tiện lợi.

Ông Nguyễn Minh Ðương (ấp Ðông Hưng, xã Hưng Mỹ) chia sẻ: “Hiện nay, quy trình nuôi tôm đã được cải tiến và ứng dụng khoa học - kỹ thuật rất nhiều. Từ hệ thống cho ăn tự động, máy quan trắc nguồn nước, kiểm soát môi trường, hệ thống tạo ô xy... giúp người nuôi tôm chúng tôi giải quyết được rất nhiều vấn đề mà trước đây không làm được. Nhờ vậy, sản lượng tôm nuôi không ngừng tăng lên qua từng năm, giúp người nuôi tôm có thu nhập ổn định”.

Không chỉ riêng tôm, cây lúa cũng đang chuyển mình. Nhiều cánh đồng đã “không còn dấu chân người” khi nông dân dùng điện thoại thông minh để quản lý đồng ruộng, theo dõi mật độ côn trùng và xác định thời điểm phun thuốc hợp lý. Ông Lê Ngọc Cảnh (ấp Bình Lễ, xã Vĩnh Phước) phấn khởi: “Trước đây, làm nông vất vả, nhiều khâu mất cả ngày trời. Nay có máy móc hỗ trợ, công việc nhanh gọn, thất thoát giảm, hiệu quả kinh tế rõ rệt.”

Nông dân xã Vĩnh Phước sử dụng máy bay điều khiển từ xa để chăm sóc lúa.

Trong chăn nuôi, công nghệ số cũng được ứng dụng rộng rãi: gắn chip theo dõi sức khỏe vật nuôi, kiểm soát nhiệt độ, nước uống, thức ăn tự động, sử dụng phần mềm quản lý năng suất con giống... Nhờ đó, mô hình chăn nuôi truyền thống đang dần được tái định hình theo hướng bền vững và hiện đại hơn.

Cần đồng hành cùng nông dân

CĐS trong nông nghiệp là xu thế tất yếu. Nhưng để thành công, nông dân phải được hỗ trợ cả về kiến thức lẫn nguồn lực. Lực lượng nông dân trẻ, có tri thức ngày càng gắn bó với ruộng đồng, là đối tượng dễ tiếp cận và ứng dụng công nghệ nhanh nhất. Tuy nhiên, họ vẫn cần thêm vốn và kinh nghiệm để đầu tư thiết bị hiện đại.

Người nuôi tôm xã Hòa Bình sử dụng thiết bị chuyên dụng đo môi trường nước ao nuôi tôm.

Ông Hồ Văn Trinh (ấp Lê Giáo, xã Biển Bạch) thẳng thắn: “Ứng dụng công nghệ chúng tôi làm được, nhưng cái khó là đầu ra sản phẩm chưa ổn định. Nếu Nhà nước hỗ trợ quảng bá, kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu thì nông dân mới thật sự yên tâm.”

Chính vì vậy, cùng với việc chuyển giao kỹ thuật, ngành nông nghiệp cần tăng cường tuyên truyền, tổ chức tập huấn, giúp nông dân nâng cao nhận thức về CĐS. Đồng thời, chú trọng hỗ trợ xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp thông minh, hữu cơ, công nghệ cao; thúc đẩy đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử. Khi nông dân biết sử dụng thành thạo các nền tảng trực tuyến, “chợ sẽ về tận vườn”, hàng hóa có thể kết nối trực tiếp đến người tiêu dùng mà không qua nhiều khâu trung gian.

Ứng dụng công nghê quan trắc môi trường trong nuôi tôm siêu thâm canh.

Để CĐS đi vào thực chất, vai trò của hợp tác xã và doanh nghiệp là hết sức quan trọng. Thực tế cho thấy, nông sản trên thị trường ngày càng cạnh tranh gay gắt, từ mẫu mã, bao bì đến truy xuất nguồn gốc. Muốn tồn tại, hợp tác xã buộc phải đổi mới phương thức hoạt động, ứng dụng công nghệ trong toàn bộ chuỗi sản xuất – tiêu thụ.

Trong chuyến tham quan Hợp tác xã rau sạch Đoàn Kết (phường Hiệp Thành), đồng chí Huỳnh Quốc Việt, Ủy viên Dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy nhấn mạnh: “Hợp tác xã muốn phát triển, sản phẩm phải theo kịp thị trường, tức là phải mạnh dạn ứng dụng khoa học - kỹ thuật, công nghệ cao, chuyển đổi số. Đồng thời, cần đẩy mạnh thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm để tiếp cận nhiều khách hàng hơn.”

Nông dân kiểm tra máy theo dõi rầy tự động được đặt trên ruộng lúa ở xã Vĩnh Mỹ.

Có thể khẳng định, ứng dụng công nghệ số không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn thay đổi căn bản tư duy làm nông. CĐS giúp hình thành các vùng chuyên canh lớn, mở rộng thị trường, thúc đẩy xây dựng thương hiệu và phát triển nông sản bền vững.

Với sự đồng hành của chính quyền, sự đổi mới của doanh nghiệp và sự chủ động học hỏi của nông dân, nông nghiệp số tại Cà Mau đang mở ra một không gian phát triển mới – hiện đại, thông minh và hội nhập.

Nguyễn Linh