Nông dân trồng sầu riêng ở Bình Phước chồng chất nỗi lo

Sầu riêng "gồng mình" trong mưa gió

Tỉnh Bình Phước hiện có gần 10.000ha sầu riêng, vùng trồng tập trung tại các huyện Phú Riềng, Bù Đăng, Bù Gia Mập, Lộc Ninh và thị xã Phước Long.

Những ngày qua, đúng vào thời điểm sầu riêng đang ở giai đoạn ra trái và chuẩn bị thu hoạch, khu vực này liên tục hứng chịu nhiều cơn mưa lớn và gió mạnh. Tình hình thời tiết bất lợi khiến nhà vườn vô cùng lo lắng về sản lượng và chất lượng trái sầu riêng năm nay. Đối với các diện tích canh tác sầu riêng cho trái muộn, mưa nhiều đã ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình ra hoa và đậu trái.

Mưa lớn kèm giông lốc khiến sầu riêng rụng nhiều

Gia đình ông Trần A Lộc, ở xã Phước Tân, huyện Phú Riềng có hơn 200 cây sầu riêng đang cho trái. Ông Lộc than thở, cả năm làm vườn chỉ mong đến lúc thu hoạch nhưng lại gặp mưa to gió lớn nên rất lo.

Theo ông, những cây sầu riêng 8-10 tuổi mọi năm cho sản lượng khoảng 50-100kg mỗi cây, năm nay dự kiến sẽ giảm đáng kể: "Năm nay, thời tiết mưa gió nhiều, bông không được đạt như mọi năm. Mình chăm cũng ổn định nhưng mưa gió quá, thời tiết không theo ý mình nên sâu, nấm nhiều. Phân bón, thuốc cũng bỏ và xịt nhiều nhưng không đạt là do thời tiết".

Mưa nhiều khiến sầu riêng xuất hiện sâu bệnh trên cây

Trong khi đó, các diện tích sầu riêng đang cho thu hoạch cũng đối mặt với nỗi lo mưa nhiều làm trái sầu riêng bị úng nước, rụng hàng loạt. Đây là thiệt hại kép, bởi trái sầu riêng hư hỏng nhiều sẽ khiến thương lái ép giá mạnh, nhà vườn có nguy cơ thất thu nặng.

Bà Hồ Thị Diệu, ở thôn Bình Đức 1, xã Đức Hạnh, huyện Bù Gia Mập có khoảng 400 cây sầu riêng đang trong vụ thu hoạch, vô cùng lo lắng: "Nắng thường xuyên thì thời điểm này cơm sầu riêng lên ngon, giờ mưa quá cơm không lên được ngon nên họ chưa cắt nên cứ neo cây miết. Mặt khác, giá cả năm nay cũng thấp nên thương lái vẫn để trên cây. Giá cả năm nay thấp hơn năm trước nhiều, nếu giá thấp quá thì đầu tư ít đi”.

Chất cấm và Cadimi đe dọa thương hiệu sầu riêng

Bên cạnh nỗi lo về thời tiết, nông dân trồng sầu riêng tại Bình Phước đang đứng ngồi không yên trước thông tin nhiều lô hàng xuất khẩu sang Trung Quốc bị hủy do phát hiện chất vàng O và dư lượng Cadimi (chất này là một kim loại nặng có độc tính cao và có thể gây hại cho sức khỏe) vượt ngưỡng cho phép.

Bà Hồ Thị Diệu lo lắng khi mưa nhiều sẽ gây rụng trái

Theo các chuyên gia nông nghiệp, chất vàng O không phải do người nông dân trực tiếp sử dụng trong quá trình canh tác, mà do thương lái tự ý xử lý, đóng gói sầu riêng sau thu hoạch để trái chín đều và đẹp mắt hơn. Tuy nhiên, việc này đang đe dọa trực tiếp đầu ra sản phẩm và gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ông Nguyễn Minh Hiếu, Phó Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Bình Phước nhận định, chất này không do nông dân sử dụng nhưng chính họ phải chịu thiệt. Tính đến đầu tháng 6 năm nay, giá sầu riêng giảm 25% so với năm 2024.

“Đứng ở góc độ người nông dân, tôi mong muốn có những chuỗi liên kết từ nông dân đến đơn vị đóng gói, sau đó mới xuất khẩu. Nếu xây dựng được chuỗi liên kết từ đầu vào đến tay người tiêu dùng thì ai cũng có trách nhiệm, từ đó mới có sự phát triển bền vững", ông Hiếu nói.

Ông Lộc lo lắng đầu ra cho sản phẩm trước thông tin Trung Quốc kiểm soát chặt việc sầu riêng Việt Nam có chất vàng O, cadimi

Riêng về chất cadimi, theo các chuyên gia nông nghiệp, nó tồn tại trong đất, phân bón và nguồn nước. Qua kiểm tra sơ bộ, hàm lượng Cadimi tự nhiên trong đất và nước ở Bình Phước rất thấp. Mặt khác, người dân cũng đã hạn chế sử dụng các loại phân bón nên hàm lượng này trong cây và trái sầu riêng sẽ rất ít.

Tuy nhiên, để thương hiệu sầu riêng Bình Phước không bị mất uy tín trên thương trường, ông Dương Minh Hoàng, kỹ sư, nông dân sản xuất giỏi ở Bình Phước cho rằng, cơ quan chức năng cần vào cuộc hỗ trợ. Trong đó có việc kiểm soát lượng phân bón có hàm lượng Cadimi cao nhập vào thị trường, hướng dẫn nông dân cải tạo đất (nếu bị nhiễm kim loại nặng) để giảm khả năng cây hấp thụ cadimi.

Đồng thời, khuyến khích nhà nông thực hiện quy trình canh tác bền vững bằng việc sử dụng phân bón hữu cơ, vi sinh để cải thiện chất lượng đất và hạn chế sự tích tụ kim loại nặng.

"Kiểm định tất cả các loại phân bón sử dụng tại địa phương với sự giám sát, hỗ trợ của các cơ quan chức năng, phải có kiểm định, thanh tra, kiểm tra ngẫu nhiên. Đối với vùng trồng, người nông dân nên được hỗ trợ có trung tâm kiểm định, thí nghiệm để test mẫu trái trước khi bán, xuất khẩu, thay vì lên đến cửa khẩu mới test coi có nhiễm cadimi hay không để tiết kiệm chi phí", ông Dương Minh Hoàng đề nghị.

Nỗi lo về vàng O, Cadimi và thời tiết khắc nghiệt không chỉ là vấn đề riêng của nông dân Bình Phước, mà là hồi chuông cảnh báo cho toàn bộ chuỗi giá trị sầu riêng Việt Nam.

Để vượt qua thách thức này, điều cốt lõi là sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ từ mọi mắt xích: từ người nông dân, thương lái, đơn vị đóng gói đến các cơ quan quản lý nhà nước.

Chỉ khi tăng cường kiểm soát chặt chẽ đầu vào, kiểm định sản phẩm tại chỗ và xử lý nghiêm mọi hành vi gian lận mới có thể xây dựng một chuỗi liên kết vững chắc, minh bạch và có trách nhiệm.

Từ đó, sầu riêng Việt Nam sẽ giữ vững uy tín, nâng cao giá trị và phát triển bền vững trên thị trường quốc tế, đảm bảo thu nhập cho hàng vạn hộ nông dân và khẳng định vị thế nông sản Việt trên bản đồ thế giới.

Thiên Lý/VOV-TP.HCM