Nông dân trẻ trở về, ruộng đồng thành điểm đến và câu chuyện nông thôn mới Ninh Bình

Người trẻ trở về làng: Khi ruộng đồng thành điểm du lịch

Một buổi sáng mùa thu, trên cánh đồng lúa phường Nam Hoa Lư (trước đây là xã Ninh Hải), anh Nguyễn Văn Khoa thoăn thoắt buộc lại những bó lúa vừa gặt, ánh mắt ánh lên niềm vui.

Nông dân Nguyễn Văn Khoa trở thành cộng tác viên cho bảo tàng Tam Cốc hướng dẫn du khách trải nghiệm

Ít ai nghĩ rằng người nông dân này từng có nhiều năm mưu sinh ở Hà Nội, làm nghề kinh doanh buôn bán.

“Ngày ấy, quê mình còn nghèo, đường sá đi lại khó khăn, đồng ruộng chủ yếu chỉ để lo bữa ăn hằng ngày. Nhưng giờ thì khác, nhờ chương trình nông thôn mới, cánh đồng lúa này đã trở thành điểm du lịch trải nghiệm, vừa có lúa gạo chất lượng cao, vừa có khách du lịch tới tham quan, chụp ảnh”, anh Khoa chia sẻ.

Câu chuyện của anh Khoa là một lát cắt sinh động trong bức tranh đổi thay của Ninh Bình – vùng đất nổi tiếng với Tràng An, Tam Cốc nay lại ghi dấu bằng hành trình “từ nông thôn mới đến làng thông minh”, đưa nông thôn hòa mình vào dòng chảy hiện đại, số hóa và sáng tạo.

Trên thực tế, sau khi thực hiện sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã, Ninh Bình bước vào giai đoạn rà soát, nâng cao chất lượng các tiêu chí nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021-2025. Không dừng ở việc xây dựng đường, trường, trạm, chương trình NTM nay được gắn với tiêu chí phường đạt chuẩn đô thị văn minh.

Các xã, phường đồng loạt triển khai rà soát mức độ đạt chuẩn theo Bộ tiêu chí mới, đồng thời đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng. Nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn đầu tư phát triển và sự nghiệp được giải ngân kịp thời, tạo sức bật cho nhiều công trình trọng điểm.

Những tiêu chí khó như môi trường, thu nhập, bảo hiểm y tế, an ninh trật tự đều được tập trung củng cố.

Ông Lê Hồng Đức, Phó chánh Văn phòng điều phối Chương trình NTM tỉnh Ninh Bình nhấn mạnh: Chúng tôi không coi NTM chỉ là xây dựng hạ tầng, mà là một cuộc cải cách toàn diện, lâu dài, tác động trực tiếp đến đời sống. Mỗi xã, phường không chỉ nâng cao tiêu chí cứng, mà còn phải tạo ra sự thay đổi trong nhận thức, cách làm, sự tham gia chủ động của người dân.

Nghị quyết 57: Đòn bẩy đưa nông thôn bước vào kỷ nguyên số

Điểm nhấn đặc biệt trong giai đoạn mới là việc Ninh Bình triển khai Nghị quyết 57 của Chính phủ về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Từ đây, khái niệm “làng thông minh” được hình thành, một bước tiến vượt bậc từ “nông thôn mới” sang “nông thôn số”.

Những “làng thông minh” không chỉ có hạ tầng đồng bộ, mà còn có chính quyền số, kinh tế số và cộng đồng số. Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, dữ liệu số phục vụ sản xuất, thương mại điện tử kết nối sản phẩm của nông dân Ninh Bình đến tay người tiêu dùng cả trong và ngoài nước.

OCOP (mỗi xã một sản phẩm) trở thành một hướng đi chiến lược. Ninh Bình tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ dân phát triển sản phẩm gắn với vùng nguyên liệu ổn định, nâng cấp bao bì, ứng dụng QR-code, xây dựng thương hiệu thân thiện môi trường.

Từ đặc sản dê núi, rượu Kim Sơn, miến dong đến những sản phẩm lưu niệm, quà tặng, tất cả đều được hướng đến thị trường rộng mở và du lịch trải nghiệm.

Anh Nguyễn Văn Khoa không phải là trường hợp duy nhất. Nhiều người trẻ từng rời quê lập nghiệp ở thành phố nay quyết định quay lại. Cánh đồng ở phường Nam Hoa Lư giờ không chỉ gieo cấy lúa, mà còn tạo hình nghệ thuật, bức tranh lúa vàng rực, gắn liền với những tour du lịch trải nghiệm.

“Chúng tôi gieo cấy đồng giống, đồng trà, chăm sóc tỉ mỉ để cánh đồng vừa năng suất vừa đẹp mắt. Du khách đến không chỉ mua sản phẩm mà còn trải nghiệm văn hóa làng quê,” anh Khoa tự hào nói.

Những mô hình này lan tỏa mạnh mẽ, kéo theo sự phát triển của homestay, dịch vụ ẩm thực, các gói trải nghiệm “một ngày làm nông dân” dành cho khách quốc tế. Từ một cánh đồng lúa, nhiều gia đình có thêm thu nhập, còn quê hương trở thành điểm đến du lịch cộng đồng độc đáo.

Một góc đường giao thông ở Giao Ninh.

Từ “quê nghèo” đến “làng thông minh”

Trong hành trình ấy, sức mạnh cộng đồng đóng vai trò then chốt. Ở xã Giao Ninh (sau sáp nhập từ Giao Phong), phong trào hiến đất làm đường lan tỏa mạnh mẽ: hơn 1.000 hộ dân hiến trên 53.000m² đất nông nghiệp, 10.000m² đất thổ cư để mở rộng giao thông và thủy lợi.

Câu chuyện ông Mai Đức Kiên tự nguyện hiến 150m² đất thổ cư, phá dỡ tường rào để xây cống thoát nước, hay cụ ông Hà Đăng Thắng gần 80 tuổi ở thôn Thượng (Hoa Lư) hiến 50m² đất khiến nhiều người xúc động.

Nhờ sự chung sức ấy, đường làng ngõ xóm được bê tông hóa, có cây xanh, đèn điện, biển báo. Nông thôn Ninh Bình hôm nay mang diện mạo khang trang, hiện đại, nhưng vẫn giữ hồn quê thân thuộc.

Không chỉ dừng ở hạ tầng, Ninh Bình đẩy mạnh số hóa. Các xã, phường triển khai dịch vụ công trực tuyến, giúp người dân làm thủ tục hành chính nhanh gọn, minh bạch.

Trong giáo dục, nhiều trường học đã có phòng học thông minh, thư viện số, giảng dạy STEM. Thầy Nguyễn Văn Cảnh, Phó hiệu trưởng Trường THCS Giao Phong chia sẻ: Giờ đây, học sinh rất hào hứng khi được tiếp cận công nghệ, tự khám phá và sáng tạo. Đây chính là cách để chuẩn bị cho thế hệ trẻ bước vào kỷ nguyên số.

Những trường học số như THCS Giao Phong sẽ được triển khai rộng ở Ninh Bình.

Y tế từ xa, truyền thanh thông minh, wifi công cộng, camera giám sát an ninh cũng được đưa về tận làng xã. Người dân dần quen với việc tra cứu thông tin, quảng bá sản phẩm, buôn bán online.

Theo số liệu, quy mô kinh tế Ninh Bình dự kiến đạt hơn 352.000 tỷ đồng vào cuối năm 2025. Năm 2024, tổng thu ngân sách nhà nước đạt trên 55.000 tỷ đồng, đứng thứ 6/34 tỉnh, thành cả nước.

Ông Trần Nhật Lam, Phó chánh văn phòng Điều phối NTM Trung ương đánh giá: Ninh Bình đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, trở thành địa phương thứ hai cả nước về đích theo Bộ tiêu chí quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Đây là kết quả từ sự lãnh đạo quyết liệt, sự vào cuộc của hệ thống chính trị và đặc biệt là sự đồng thuận của nhân dân.

Trong định hướng, Ninh Bình tập trung phát triển công nghiệp công nghệ cao, kinh tế xanh, kết hợp du lịch với nông nghiệp công nghệ cao và OCOP. Sự kết hợp này tạo ra bức tranh vừa hiện đại vừa giàu bản sắc.

Câu chuyện từ anh Nguyễn Văn Khoa quay về quê, đến hàng nghìn hộ dân hiến đất cho thấy chìa khóa thành công chính là sức mạnh đồng lòng. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà là chủ thể kiến tạo nông thôn mới.

Bức tranh nông thôn mới ở Ninh Bình hôm nay hiện lên sống động: làng quê văn minh, có hạ tầng hiện đại, công nghệ số song hành, du lịch cộng đồng phát triển, OCOP khẳng định thương hiệu. Đó là sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc và sáng tạo.

Từ một vùng quê nông nghiệp thuần túy, Ninh Bình đã vươn mình thành biểu tượng của “nông thôn thông minh”, mở ra hướng phát triển bền vững, lấy con người làm trung tâm, cộng đồng làm chủ thể, khoa học công nghệ làm động lực.

Và như anh Khoa nói khi nhìn ra cánh đồng lúa vàng: Giữ đất, giữ làng, nhưng cách làm đã khác xưa - đó là giữ hồn quê trong một diện mạo hiện đại.

Mai Nam Sơn