Nối tiếp hành trình tạo đột phá từ đầu tư công: Bài 2 - Cả hệ thống chính trị vào cuộc giải ngân đầu tư công

Cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả đầu tư công (ĐTC) là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, đồng thời là quyết tâm chính trị mạnh mẽ của tỉnh Hòa Bình trong 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025. Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, có thể thấy sự chuyển động của dòng vốn ĐTC không chỉ là những con số tài chính đơn thuần, mà phản ánh quyết tâm chính trị và tầm nhìn chiến lược của tỉnh, hướng tới sự phát triển bền vững và bứt phá.

Đoàn công tác của UBND tỉnh kiểm tra, đôn đốc tiến độ dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu (đoạn qua địa bàn tỉnh).

Quyết tâm kích hoạt đầu tư công

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, tỉnh Hòa Bình đã tiếp cận công tác giải ngân vốn ĐTC không đơn thuần là giải pháp tài chính, mà là công cụ điều phối chiến lược vừa tạo sức bật nội tại vừa dẫn dắt các dòng vốn đầu tư khác. Cách tiếp cận này hoàn toàn nhất quán với quan điểm của Đảng và Nhà nước: ĐTC là đòn bẩy tăng trưởng, là cách thức để dẫn dắt, huy động các nguồn vốn tư nhân và FDI, là động lực then chốt cho phát triển kinh tế - xã hội.

Đặc biệt, khi ban hành Nghị quyết số 124/NQ-CP, ngày 3/9/2020, Chính phủ xác định việc kích hoạt ĐTC là biện pháp cấp bách để giữ ổn định tăng trưởng và tạo đà phục hồi. Đối với vùng đất giàu dư địa phát triển như Hòa Bình, việc kích hoạt ĐTC hiệu quả sẽ tạo đột phá quan trọng cho địa phương trong quá trình tái cấu trúc kinh tế và chuyển dịch mô hình tăng trưởng. Vì thế, nhiệm kỳ 2020 - 2025 chứng kiến sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt hơn bao giờ hết của cả hệ thống chính trị nhằm kích hoạt ĐTC, nối tiếp hành trình đã được bắt đầu từ nhiều năm trước.

Về lý thuyết, để kích hoạt ĐTC hiệu quả cần xác định trọng tâm đầu tư, chuẩn bị dự án tốt, giải ngân nhanh và hiệu quả, giám sát chặt chẽ đối với việc sử dụng vốn. Tuy nhiên trên thực tế, các điều kiện này trở thành thách thức lớn đối với Hòa Bình - tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn. Bên cạnh những rào cản nội tại liên quan đến năng lực tổ chức thực hiện của địa phương, quá trình triển khai các dự án ĐTC còn nhiều vướng mắc khi nhu cầu đầu tư lớn, nhất là tại các địa bàn đặc biệt khó khăn; suất đầu tư cao, có nhiều phát sinh khi thi công hạ tầng nên nhiều dự án bị đội vốn; thủ tục đầu tư rườm rà làm kéo dài thời gian chuẩn bị dự án; công tác giải phóng mặt bằng có nhiều điểm nghẽn phức tạp làm chậm tiến độ giải ngân; thể chế, cơ chế đầu tư cũng có những vướng mắc cần tháo gỡ...

Với tổng nguồn vốn được phân bổ, tỉnh đã đầu tư 257 dự án (bao gồm cả dự án chuyển tiếp từ giai đoạn 2016 - 2020), trong đó, khởi công mới trong giai đoạn 121 dự án. Riêng 3 chương trình mục tiêu quốc gia, tổng nguồn vốn phân bổ 2.638.422 triệu đồng. Đặc biệt, tỉnh đã tập trung nguồn lực cho 2 dự án trọng điểm là cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu (đoạn qua địa bàn tỉnh) và đường liên kết vùng Hòa Bình - Hà Nội và cao tốc Sơn La (Hòa Bình - Mộc Châu). Đây là 2 dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện quyết tâm chính trị và bản lĩnh hành động của Hòa Bình trong giai đoạn phát triển mới: sẵn sàng ý chí và hợp đủ bản lĩnh để thực hiện các dự án đầu tư mang tầm quốc gia, có tính kết nối khu vực và sức lan tỏa lớn, giúp mở rộng không gian phát triển cho Hòa Bình và các vùng lân cận.

Theo đồng chí Quách Tất Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh: Kế hoạch ĐTC trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, không chỉ trong giai đoạn này mà còn tạo đà cho các năm tiếp theo. Với nhận thức và hành động thống nhất, hệ thống chính trị toàn tỉnh đã kích hoạt ĐTC đồng bộ ở tất cả các cấp, ngành, lĩnh vực. UBND tỉnh thực hiện quyết liệt công tác chỉ đạo, điều hành, trình HĐND tỉnh kịp thời ban hành các nội dung liên quan lĩnh vực ĐTC. UBND tỉnh cũng tập trung chỉ đạo các cấp, ngành, chủ đầu tư; thành lập tổ công tác thúc đẩy giải ngân vốn ĐTC và sát sao tiến độ từng dự án. Tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn đối với các dự án chậm tiến độ, quán triệt tinh thần đẩy mạnh giải ngân ĐTC là nhiệm vụ cấp bách, quan trọng hàng đầu.

Hệ thống chính trị đồng lòng: biến quyết tâm thành hành động

Thực tế từ năm 2021 đến nay, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh luôn sát sao lãnh đạo, chỉ đạo tháo gỡ khó khăn cho các dự án ĐTC, xác định đẩy mạnh giải ngân vốn ĐTC là nhiệm vụ chính trị trọng tâm hàng năm, là tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các cấp ủy đảng, chính quyền. Trong nhiều cuộc họp, lãnh đạo tỉnh nhấn mạnh tầm quan trọng của nguồn vốn ĐTC, yêu cầu tổ chức triển khai hiệu quả, minh bạch, đồng bộ, với sự lãnh đạo quyết liệt của Đảng và sự vào cuộc mạnh mẽ của hệ thống chính trị các cấp.

Biến quyết tâm chính trị thành hành động cụ thể, Ban Thường vụ (BTV) Tỉnh ủy đã ban hành các kết luận, nghị quyết chuyên đề về quản lý ĐTC gắn với phát triển hạ tầng đồng bộ. Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp làm Trưởng Ban Chỉ đạo các dự án trọng điểm của tỉnh. Các đồng chí Ủy viên BTV Tỉnh ủy được phân công phụ trách địa bàn, theo dõi tiến độ các dự án lớn.

Cùng với sự chỉ đạo toàn diện từ Tỉnh ủy, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng được tăng cường. Các đoàn kiểm tra của Tỉnh ủy, các đoàn giám sát của HĐND tỉnh tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn ĐTC tại các huyện, sở, ngành. Ở cấp huyện, các Thành ủy, Huyện ủy, UBND các huyện, thành phố vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao. Trong đó, BTV Thành ủy, Huyện ủy trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và chịu trách nhiệm công tác ĐTC ở địa bàn phụ trách. Toàn tỉnh nỗ lực triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp nhằm sử dụng hiệu quả nguồn vốn ĐTC trung hạn, góp phần hiện thực hóa những kỳ vọng lớn được hoạch định trong nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Thách thức cuối nhiệm kỳ

Nguồn lực lớn, kỳ vọng cao, sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Đó là những phác họa nổi bật khi nhìn lại kết quả thực hiện kế hoạch ĐTC trung hạn 2021 - 2025.

Mặc dù có quyết tâm chính trị cao nhưng kết quả ĐTC của tỉnh lại chưa đạt như kỳ vọng. Bởi quá trình triển khai xuất hiện nhiều thách thức làm chậm tiến độ dự án, kéo thấp tỷ lệ giải ngân. Theo đánh giá về tình hình giải ngân các nguồn vốn đã giao từ năm 2021 - 2024, đến cuối năm 2024, một số nguồn vốn có tỷ lệ giải ngân chưa đạt 70%, như: vốn ngân sách Trung ương theo ngành, lĩnh vực đạt 46%; vốn nước ngoài (ODA) đạt 58%... Vốn ngân sách tỉnh cũng chỉ giải ngân đạt khoảng 80% kế hoạch, trong đó, vốn đầu tư xây dựng cơ bản tập trung 73%; vốn đầu tư từ nguồn thu sử dụng đất 71%. Riêng đối với nguồn vốn được giao năm 2025, tỷ lệ giải ngân đến cuối tháng 5 cũng thấp hơn nhiều so với kế hoạch vốn.

Phát biểu tại buổi giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh về kết quả thực hiện kế hoạch ĐTC giai đoạn 2021 - 2025, đồng chí Nguyễn Thị Cẩm Phương, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh nhìn nhận: Mặc dù toàn tỉnh đã có những bước đi bài bản, đúng hướng với quyết tâm chính trị cao, nhưng quá trình triển khai đã xuất hiện nhiều thách thức, tạo thành những điểm nghẽn hạn chế hiệu quả ĐTC. Với quyết tâm không để tắc nghẽn nguồn vốn làm lỡ nhịp phát triển, trong những tháng còn lại của năm 2025, nhiệm vụ rất nặng nề khi vừa phải phấn đấu tăng tỷ lệ giải ngân, vừa chuẩn bị hành lang pháp lý thuận lợi để chuyển giao nhiệm vụ cho giai đoạn mới.

(Còn nữa)

Thu Trang