Nỗi cô đơn của người trẻ trong văn chương Haruki Murakami

Đầu tháng 10, tác phẩm Thành phố và những bức tường bất định của Haruki Murakami ra mắt bạn đọc. Bản dịch do dịch giả Uyên Thiểm chuyển ngữ.

Một tác phẩm viết trong 40 năm

Đây là một tác phẩm đặc biệt của Murakami. Năm 31 tuổi, ông đã viết truyện ngắn cùng tên dài khoảng 150 trang bản thảo. Dù truyện đã đăng trên tạp chí, ông vẫn thấy không thể ưng ý, “cảm thấy truyện được ra mắt khi chưa đủ độ chín”, thấy câu chuyện này rất quan trọng với ông mà bút lực khi đó không thể viết ra điều gì kia. Ông tự nhủ khi có dịp sẽ viết lại cẩn thận hơn.

40 năm trôi qua, năm 71 tuổi, cuối cùng ông mới cảm thấy mình có thể viết lại Thành phố và những bức tường bất định. Một nhà văn chuyên nghiệp 71 tuổi, viết lại câu chuyện mình từng viết năm 31 tuổi, về một mối tình năm 17 tuổi. Viết xong, ông thấy “nhẹ cả người, vì tác phẩm này vẫn luôn là nỗi vướng bận, giống như cái xương dăm cá mắc trong cổ họng bấy lâu” - như tác giả viết trong lời bạt cuốn sách.

Tác phẩm mới nhất của nhà văn Haruki Murakami. Ảnh: Nhã Nam.

“Giống như Jorge Luis Borges từng nói, số lượng câu chuyện mà một nhà văn có thể kể bằng tấm lòng chân thật trong trọn một cuộc đời, về cơ bản là hữu hạn. Chúng ta chỉ đang đổi tay thay trò nhằm viết lại những mô típ hữu hạn ấy theo các hình thức khác nhau mà thôi”, Murakami tiếp lời bạt.

Như vậy, sau 4 thập kỷ, sau nhiều dịch chuyển không ngừng về mọi mặt - trên tư cách nghề nghiệp nhà văn và tư cách con người - ông cho rằng mình đã hiểu thế nào là “điều cốt tủy của chuyện kể”.

‘Cái bóng’ và đặc trưng văn học của Murakami

Câu chuyện kể về một người đàn ông trưởng thành, nhiều năm sau khi mối tình năm 17 tuổi tan vỡ, ông quyết định vào thành phố được bao quanh bởi những bức tường cao. Thành phố này không có bóng, không có ký ức, không cảm xúc.

Tiến sĩ Văn học Trần Thị Thục, Giảng viên trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, cho rằng cái bóng là hình tượng đã xuất hiện trong nhiều tác phẩm văn học Nhật Bản. Nó đại diện cho phần vô thức của con người. Nhiều nhà văn Nhật cho rằng có sự tồn tại bình đẳng giữa phần ý thức và vô thức - giữa bản thể và cái bóng. Cái bóng cũng là hình tượng trở đi trở lại trong các tác phẩm của Haruki Murakami, từ Xứ sở diệu kỳ tàn bạo và chốn tận cùng thế giới, Kafka bên bờ biển, Biên niên ký chim vặn dây cót, tới Thành phố và những bức tường bất định. Qua hình tượng cái bóng, nhà văn khám phá xem phần ẩn giấu bên trong bản thể mỗi người, phía sau cái anh ta vẫn thể hiện ra ngoài mặt là gì.

Nhà văn Haruki Murakami. Ảnh: The New York Times.

“Theo tôi, cái bóng là phần lưu giữ ký ức, đau thương, tình yêu, những hình tượng không thể quên được”, tiến sĩ Trần Thị Thục nhận định.

Trong truyện, cái bóng bị bỏ lại khi nhân vật bước vào thế giới bao quanh bởi bức tường. Cái bóng liên tục thúc giục nhân vật trở lại thế giới hiện thực. Tác giả đã tạo ra sự đối thoại giữa phần vô thức và ý thức, để nhân vật đưa ra quyết định cuối cùng.

Bà Trần Thị Thục đánh giá cuốn sách mới kế thừa những phong cách định hình nên Haruki Murakami: yếu tố giả tưởng, hiện thực kỳ ảo, các chi tiết liên quan tới tình yêu lãng mạn đầy chất Nhật Bản, hành trình tìm kiếm tình yêu, ký ức… Tác phẩm ra đời khi nhà văn tới tuổi có trải nghiệm sâu sắc về nghề viết, văn chương, cuộc đời, nên những câu hỏi đã đặt ra trong các tác phẩm trước, nay được trả lời với “độ chín”.

Văn chương Murakami đào sâu vào hoang mang của người trẻ

Dịch giả Uyên Thiểm nhận định văn chương Murakami đi sâu vào những trăn trở cá nhân, không nhất thiết kèm theo những trăn trở thời đại hay bối cảnh khu vực. Độc giả yêu quý tác giả vì thấy hình ảnh của chính họ trong tác phẩm.

Chia sẻ với Tri thức - Znews, tiến sĩ Trần Thị Thục nêu ra những yếu tố khiến văn chương Murakami được đông đảo độc giả mến mộ. Tác phẩm của ông thường liên quan tới vấn đề của người trẻ, lứa tuổi ở ngưỡng cửa vào đời, lứa tuổi hoang mang về những lựa chọn định hướng cuộc sống, về bản ngã. Với giọng văn lôi cuốn, ông khiến độc giả trẻ đồng cảm với những nỗi niềm lạc lõng, mất mát, cô đơn đó.

Theo tiến sĩ, người trẻ trong xã hội hậu hiện đại buộc phải đối mặt với vấn đề cô đơn. Chủ đề cô đơn lại thường xuyên trở lại trong tác phẩm của Haruki Murakami.

Cận kề lễ công bố giải thưởng Nobel Văn học, cái tên Haruki Murakami lại được cộng đồng nhắc đến. Không thể phủ nhận sức ảnh hưởng của văn chương Murakami tới độc giả, đặc biệt là người trẻ tại Việt Nam và trên thế giới.

Thúy Hạnh