Nơi 'chữa lành' cho các loài động vật quý hiếm, nguy cấp

Loài vượn đen má vàng sống ở môi trường hoang dã thường xuyên đến "kết bạn" với các cá thể vượn đang được cứu hộ tại Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên.

Với môi trường bán hoang dã và được chăm sóc, chữa trị đúng cách, hàng chục loài thú tại Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên đang chuẩn bị tốt nhất cho hành trình trở lại rừng xanh.

Nằm trên địa bàn tỉnh Đồng Nai và Lâm Đồng, với diện tích gần 72.000 ha, Vườn Quốc gia Cát Tiên là nơi có đa dạng sinh học cao và phong phú bậc nhất tại Việt Nam, được biết đến là "ngôi nhà của muôn thú" với nhiều loài quý hiếm được ghi trong Sách Đỏ.

Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên được thành lập năm 2005, có diện tích hơn 66 ha, được chia thành 3 khu vực chính gồm: Khu cứu hộ gấu; khu cứu hộ linh trưởng và khu cứu hộ các loài động vật nguy cấp khác.

Ông Nguyễn Thế Việt, Giám đốc Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên cho biết, 20 năm qua, Trung tâm đã cứu hộ, điều trị và tái thả về môi trường tự nhiên hàng ngàn cá thể động vật, thuộc hơn 40 loài khác nhau, chủ yếu là các loài động vật hoang dã quý hiếm thuộc nhóm 1B. Riêng năm 2024, Trung tâm đã cứu hộ hơn 190 cá thể và tái thả ra môi trường tự nhiên hơn 180 cá thể.

Tại Trung tâm, các bác sĩ và tình nguyện viên đang điều trị, chăm sóc cho hàng chục cá thể. Riêng linh trưởng có gần 50 cá thể, trong đó gồm các loài nguy cấp như: vượn đen má vàng, voọc chà vá chân đen, Voọc bạc Đông Dương, culi…

Nai đang được cứu hộ tại Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên.

Theo ông Nguyễn Thế Việt, những loài linh trưởng trên được Trung tâm tiếp nhận từ lực lượng chức năng các tỉnh, thành bàn giao, từ nhân dân giao nộp và các loài thú bị dính bẫy trong rừng được lực lượng kiểm lâm phát hiện mang về.

“Quy trình cứu hộ của Trung tâm luôn tuân thủ theo 5 bước như: Tiếp nhận động vật, điều trị thú y, chăm sóc và nuôi dưỡng động vật, huấn luyện phục hồi tập tính hoang dã, sau đó thả về môi trường tự nhiên” ông Nguyễn Thế Việt cho biết.

Rái cá đang được cứu hộ tại Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên.

Một điều thú vị, theo nhân viên chăm sóc tại Trung tâm, thời gian qua có những cá thể động vật nguy cấp như: tê tê Java, culi nhỏ, voọc… đã sinh sản trong môi trường bán hoang dã. “Những loài động vật này, có cá thể khi đưa về Trung tâm đã mang thai, cũng có trường hợp vượn từ ngoài rừng tự nhiên đến giao phối với vượn trong môi trường bán hoang dã qua lưới rào, sau đó mang bầu và sinh sản”, nhân viên chăm sóc, cứu hộ động vật tại Trung tâm chia sẻ.

Có những loài như tê tê Java khi được đưa đến Trung tâm trong tình trạng bị dính bẫy với các vết thương làm đứt lìa chân, dây thép còn quấn ngang cổ, hoại tử nhiều phần cơ thể. Tuy nhiên, nhờ chăm sóc, chữa trị đúng cách, sau một thời gian những cá thể này khỏe mạnh, thích nghi tốt và được thả về môi trường tự nhiên.

Sau quá trình điều trị, cứu hộ và quen với tập tính hoang dã, các loài thú sẽ được thả về môi trường tự nhiên nhưng có kiểm soát. “Thường các cá thể động vật này được gắn chíp đeo vòng cổ. Chíp này được kết nối tín hiệu với máy tính của Trung tâm để kiểm soát. Việc gắn chíp để theo dõi quá trình thích nghi với môi trường hoang dã, hòa nhập đàn của động vật”, ông Nguyễn Thế Việt chia sẻ.

Loài gấu đang được cứu hộ tại Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia Cát Tiên.

Kể về những trường hợp cứu hộ động vật, nhân viên Trung tâm Cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển Sinh vật cho biết, có những trường hợp Trung tâm buộc phải chăm sóc động vật suốt thời gian dài vì không đủ điều kiện để tái thả về môi trường tự nhiên. Có trường hợp đội cứu hộ vượt hàng trăm cây số đến tận tỉnh Kiên Giang để tiếp nhận một cá thể voọc bạc Đông Dương sơ sinh. Cá thể voọc sơ sinh do Chi cục Kiểm lâm Kiên Giang tịch thu được từ vụ việc mua bán trái phép động vật hoang dã trên địa bàn. Khi đưa về Trung tâm, được chăm sóc và sống trong môi trường bán hoang dã, cá thể voọc bạc Đông Dương khỏe mạnh và tái hòa nhập đàn tốt.

Ngoài tiếp nhận, cứu hộ Trung tâm còn là nơi tuyên truyền, giáo dục môi trường nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, cùng chung tay bảo tồn, bảo vệ các loài động vật trước nguy cơ tuyệt chủng. Bên cạnh đó, Trung tâm còn là nơi nghiên cứu bảo tồn nguồn gen động - thực vật quý hiếm, phối hợp với các tổ chức trong nước và quốc tế để bảo vệ đa dạng sinh học.

Ngoài khu vực cứu hộ tại vị trí trung tâm Vườn Quốc gia Cát Tiên, Trung tâm còn dành riêng một khu cứu hộ linh trưởng tại Đảo Tiên (bao quanh bởi sông Đồng Nai). Tại đây, Trung tâm đã cứu hộ và tái thả thành công 120 Cu li, 12 Vượn đen má vàng, 10 Chà vá chân đen và hiện đang tiếp tục chăm sóc, cứu hộ hàng chục cá thể linh trưởng khác.

Hiện nay, Vườn Quốc gia Cát Tiên đã thỏa thuận hợp tác với các Chi cục kiểm lâm các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ để hợp tác cứu hộ các loài động vật nguy cấp.

Bài và ảnh: Sỹ Tuyên (TTXVN)