Nobel Hóa học 2025 vinh danh phát minh khung kim loại hữu cơ

Giải Nobel Hóa học năm 2025 đã thuộc về ba nhà khoa học đến từ Nhật Bản, Australia và Mỹ. Ảnh: Nobel Prize

Sau hai giải Nobel được công bố về Vật lý và Y sinh, chiều 8/10 (theo giờ Việt Nam), Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm đã công bố giải Nobel Hóa học năm 2025 thuộc về ba nhà khoa học Susumu Kitagawa (Đại học Tokyo, Nhật Bản), nhà khoa học Richard Robson (Đại học Melbourne, Australia) và nhà khoa học Omar M. Yaghi (Đại học California, bang Berkeley, Mỹ).

Nghiên cứu được tôn vinh năm nay là công trình về Metal-organic frameworks (MOFs), còn được gọi là khung kim loại - hữu cơ. Cấu trúc này có thể sử dụng để thu thập nước từ không khí trên sa mạc, thu giữ carbon dioxide, lưu trữ khí độc hoặc xúc tác phản ứng hóa học.

Theo thông cáo báo chí của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, 3 nhà khoa học đã phát triển một dạng cấu trúc phân tử hoàn toàn mới. Trong cấu trúc này, các ion kim loại đóng vai trò như phần quan trọng nhất được liên kết với nhau bởi các phân tử hữu cơ dài (có nền tảng carbon). Sự kết hợp giữa các ion kim loại và phân tử hữu cơ này tạo nên các tinh thể có những khoang lớn. Những vật liệu xốp như vậy được gọi là khung kim loại-hữu cơ (MOF).

"Bộ khung kim loại - hữu cơ có tiềm năng khổng lồ, mang đến nhiều cơ hội chưa từng thấy để tùy chỉnh vật liệu với chức năng mới", Heiner Linke, chủ tịch Hội đồng Nobel về Hóa học, nhận xét.

Giải Nobel Hóa học đã được trao 116 lần cho 197 nhà khoa học, từ năm 1901 - 2024. Năm ngoái, giải Nobel Hóa học thuộc về nhà khoa học David Baker thuộc Đại học Washington (Mỹ) và 2 nhà khoa học Anh là Demis Hassabis, John M. Jumper, để ghi nhận đóng góp họ trong giải mã cấu trúc protein.

Tuần lễ Nobel 2025 sẽ tiếp tục với các giải: Văn học (chiều 9/10), Hòa bình (chiều 10/10) và Kinh tế (chiều 13/10). Mỗi giải thưởng bao gồm Huy chương Vàng, bằng chứng nhận và 11 triệu krona Thụy Điển (gần 1,2 triệu USD).

Linh San