Nỗ lực xóa mù chữ vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Những lớp học đặc biệt

Bản Cà Là Pá, xã Sín Thầu có trên 1.000 nhân khẩu người Mông sinh sống. Trước đây, đời sống khó khăn, người dân ít có điều kiện đi học nên vẫn còn người mù chữ. Để giúp bà con “biết đọc, biết viết”, địa phương đã tiến hành rà soát, tuyên truyền, vận động người dân đến lớp.

Từ tháng 9/2024 - 5/2025, tại điểm trường Cà Là Pá, một lớp học đặc biệt đã diễn ra với sự tham gia của 17 học viên, có độ tuổi từ 22 - 55, là người dân trong bản. Lớp học do Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Leng Su Sìn tổ chức, với mục tiêu giúp bà con biết đọc, viết cơ bản, phục vụ cuộc sống. Thầy Vũ Xuân Thi, giáo viên trực tiếp đứng lớp cho biết: “Sau khi có kế hoạch mở lớp, chúng tôi cùng trưởng bản đi từng nhà vận động. Khi hiểu được lợi ích của việc học chữ, bà con tham gia rất tích cực, cố gắng sắp xếp thời gian, công việc gia đình để đến lớp đều đặn. Tham gia học, bà con được phát đồ dùng học tập và hỗ trợ 150.000 đồng mỗi tháng. Kết thúc khóa học, ai cũng đã biết đọc, biết viết nên phấn khởi lắm”.

Do đặc thù vùng miền nên 100% buổi học đều diễn ra vào ban đêm. Dẫu vậy, tinh thần học tập của người dân vẫn được đánh giá cao. Trong đó có thể kể đến trường hợp chị Vừ Thị Bầu, khi cả 2 vợ chồng cùng tham gia tích cực. Theo chị Bầu tâm sự, cả 2 đều từng được đến lớp nhưng bỏ học giữa chừng. Do thời gian học đã quá lâu, lại không sử dụng thường xuyên nên quên hết cách đọc, viết và tính toán.

“Ban đầu chồng tôi không đồng ý học do tâm lý e ngại, xấu hổ. Nhưng sau một thời gian thầy cô vận động, giải thích, chúng tôi đã đăng ký tham gia. Ban ngày đi làm, tối về vợ chồng tôi lại cùng nhau đến lớp. Giờ biết viết tên mình, biết đọc giấy tờ khi lên xã, không còn phải nhờ người khác đọc hộ, chúng tôi thấy vui lắm”, chị Bầu - chia sẻ.

Học viên tham gia lớp xóa mù chữ do Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Sa Lông, xã Na Sang tổ chức.

Không chỉ ở Sín Thầu, những năm qua, các lớp xóa mù chữ liên tiếp được mở ở nhiều địa phương trong tỉnh. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, song các nhà trường khi được giao nhiệm vụ đều rất tích cực trong công tác tổ chức và huy động học viên ra lớp. Đầu tháng 9 vừa qua, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Sa Lông (xã Na Sang) cũng đã tổ chức khai giảng lớp học xóa mù chữ giai đoạn 2 năm học 2025 - 2026.

Thầy Lê Xuân Vỹ, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Ban đầu khi học viên đăng ký tham gia thì số lượng không đảm bảo. Ban Giám hiệu nhà trường phải huy động giáo viên, phối hợp cùng địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và giải thích để người dân hiểu được giá trị của lớp học. Sau khi đã hiểu bà con tham gia rất tích cực.

“Danh sách chính thức của lớp học là 20 học viên, tuy nhiên trên thực tế nhiều buổi học thu hút rất đông học viên tham gia. Dù tổ chức vào các buổi tối song người dân đi học rất chuyên cần. Khi đăng ký, bà con chủ động sắp xếp việc nhà để dành thời gian đến lớp. Ai cũng háo hức, quyết tâm học tập để nâng cao kiến thức, kỹ năng phục vụ cuộc sống”, thầy Vỹ chia sẻ.

Lấp đầy khoảng trống tri thức

Từng học qua các lớp phổ thông hoặc lớp xóa mù chữ, song do sống ở vùng sâu, vùng xa, ít sử dụng chữ viết nên nhiều người dân tộc thiểu số lại tái mù chữ. Bởi vậy, hằng năm UBND tỉnh Điện Biên luôn quan tâm chỉ đạo, xây dựng chỉ tiêu, kế hoạch xóa mù chữ, nhằm nâng cao dân trí cho đồng bào các dân tộc, góp phần thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, xã hội của địa phương.

Lớp xóa mù chữ do Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Luân Giói, xã Mường Luân tổ chức.

Thống kê giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã tổ chức 175 lớp xóa mù chữ cho trên 4.000 học viên, đạt tỷ lệ 100% tốt nghiệp hoặc hoàn thành chương trình. Trong đó, năm 2022 mở 28 lớp với 621 học viên; năm 2023 mở 56 lớp với 1.324 học viên (bao gồm 2 lớp cho 71 học viên tại Trại giam Nà Tấu); năm 2024 tổ chức 61 lớp với 1.386 học viên; năm 2025 dự kiến 30 lớp cho 692 học viên.

Các lớp học được bố trí linh hoạt về thời gian, địa điểm, nội dung, phù hợp với trình độ và điều kiện sinh hoạt của người học. Đội ngũ giảng viên là giáo viên các trường tiểu học, THCS trên địa bàn - những người am hiểu ngôn ngữ và phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số.

Thực tế triển khai cho thấy, xóa mù chữ không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục mà đã huy động được sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị. Từ việc ban hành các chính sách hỗ trợ người học, công tác tổ chức, mở rộng đối tượng tham gia; đầu tư về cơ sở vật chất, con người; công tác phối hợp vận động, tạo sự đồng thuận trong cộng đồng các khu vực dân cư mở lớp.

Cùng với đó, phong trào “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời” được lan tỏa mạnh mẽ. Các mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”, “Công dân học tập” được nhân rộng; hoạt động hưởng ứng Tuần lễ học tập suốt đời và Ngày Sách - Văn hóa đọc Việt Nam được duy trì thường xuyên, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về ý nghĩa của việc học liên tục.

Điện Biên xác định, công tác xóa mù chữ không dừng ở việc giúp người dân biết đọc, biết viết, mà hướng tới mục tiêu bền vững - tạo điều kiện để học viên tiếp tục học lên chương trình bổ túc, học nghề hoặc các khóa đào tạo kỹ năng. Đây là giải pháp giúp người dân áp dụng kiến thức vào sản xuất, kinh doanh, nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống.

Công tác xóa mù chữ cũng được gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Nội dung giảng dạy lồng ghép kỹ thuật sản xuất nông nghiệp, kinh doanh nhỏ, quản lý tài chính gia đình... phù hợp điều kiện từng địa bàn, giúp người học “học để làm, học để sống tốt hơn”.

Với nền tảng thành quả đạt được, tỉnh đặt mục tiêu duy trì chuẩn xóa mù chữ mức độ 2, tiếp tục nâng cao chất lượng giảng dạy, mở rộng quy mô lớp học. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, ngành giáo dục và các lực lượng xã hội là yếu tố then chốt giúp tỉnh giữ vững vị thế là một trong những địa phương có phong trào xóa mù chữ mạnh, góp phần nâng cao dân trí, phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hà Linh