Nỗ lực giảm nghèo ở vùng cao Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên

Xác định các nhiệm vụ trọng tâm

Là xã mới hình thành trên cơ sở hợp nhất thị trấn Đình Cả, xã Phú Thượng và Lâu Thượng, xã Võ Nhai đang đi qua những bước khởi đầu đầy thử thách nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội phát triển. Với diện tích rộng, dân số hơn 17.000 người thuộc nhiều dân tộc như Kinh, Tày, Nùng, Dao, Sán Dìu…, địa phương xác định việc ổn định tổ chức, củng cố bộ máy và triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ trọng tâm ngay từ những ngày đầu sau sáp nhập.

Các mô hình kinh tế phù hợp phát huy hiệu quả giúp nhiều hộ dân tại Võ Nhai có thu nhập ổn định, từng bước thoát nghèo bền vững.

Xã Võ Nhai bắt đầu hành trình phát triển của mình trong bối cảnh phải hợp nhất địa bàn, cư dân và hệ thống chính trị từ ba đơn vị cũ. Điều đó đồng nghĩa với việc xã phải nhanh chóng kiện toàn bộ máy, thống nhất cách thức thực hiện nhiệm vụ, đồng thời bảo đảm mọi chính sách không bị gián đoạn. Chính quyền xã đã ban hành kế hoạch cụ thể, thành lập Ban Chỉ đạo rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo từ sớm, tập trung chỉ đạo quyết liệt nhằm bảo đảm tiến độ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ngay trong năm đầu hợp nhất.

Theo kết quả rà soát đến tháng 10/2025, xã còn 2,25% hộ nghèo (93 hộ) và 2,27% hộ cận nghèo (94 hộ) một con số thể hiện nỗ lực rất lớn trong bối cảnh địa bàn rộng, không ít xóm bản còn xa trung tâm, hạ tầng chưa đồng bộ, sinh kế của nhiều hộ dân tộc thiểu số vẫn bấp bênh.

Đa dạng hóa sinh kế, tạo động lực thoát nghèo

Điểm nổi bật trong công tác giảm nghèo của xã Võ Nhai là không dừng lại ở hỗ trợ chính sách đơn lẻ mà tập trung vào phát triển sinh kế bền vững. Nhờ điều kiện tự nhiên phong phú, địa phương xác định nhiều mô hình kinh tế phù hợp để hỗ trợ người dân.

Võ Nhai là vùng chè nổi tiếng của Thái Nguyên, đặc biệt ở Phú Thượng và Lâu Thượng. Nhiều hộ đã chuyển sang chè VietGAP và chè chất lượng cao, trồng giống mới như LDP1, Kim Tuyên, Phúc Vân Tiên. Nhờ đó, năng suất tăng, giá bán cao hơn so với chè đại trà, mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ.

Một số tổ hợp tác và hợp tác xã tiêu biểu như HTX Chè Hướng Dương (Phú Thượng) và Tổ hợp tác sản xuất chè an toàn xóm Đồng Luận, cùng mô hình chế biến chè sấy hương tự nhiên, đang góp phần xây dựng chuỗi sản xuất tiêu thụ, tạo việc làm cho lao động địa phương.

Với đồng cỏ tự nhiên rộng, xã đẩy mạnh chăn nuôi trâu, bò sinh sản, các mô hình đang đem lại hiệu quả cao. Người dân đã mạnh dạn mở rộng mô hình nuôi trâu sinh sản, bò lai Sind, kết hợp vỗ béo gia súc. Một số hộ được hỗ trợ từ Chương trình MTQG giảm nghèo đã có điều kiện đầu tư chuồng trại kiên cố, thức ăn ủ chua, nhờ đó thu nhập tăng lên, tỷ lệ tái nghèo giảm đáng kể. Mô hình này đang trở thành sinh kế chủ lực, giúp nhiều hộ vươn lên ổn định.

Lãnh đạo xã Võ Nhai thăm mô hình chăn nuôi gà hướng thịt lông màu nhập nội của gia đình anh Nông Văn Quỳnh, Tổ trưởng Tổ hợp tác chăn nuôi Lâu Thượng xã Võ Nhai.

Năm 2025, mô hình mới đang phát triển mạnh được xã triển khai là mô hình hỗ trợ nuôi gà hướng thịt lông màu nhập nội, sử dụng các giống Mía, Ri lai, J-Dabaco vòng nuôi 4 - 4,5 tháng, với trọng lượng đạt 1,8 - 2,2 kg/con, dễ tiêu thụ trong vùng. Nhiều hộ nghèo được cung cấp giống, vaccine và tập huấn kỹ thuật, giúp hộ dân có thu nhập ổn định, đời sống được cải thiện đáng kể.

Không chỉ dừng ở các mô hình truyền thống, xã còn định hướng mở rộng cây dược liệu dưới tán rừng như ba kích tím, sa nhân tím, đương quy, đinh lăng mô hình phù hợp với điều kiện sinh thái và giúp gia tăng giá trị rừng. Mô hình này không chỉ tận dụng đất rừng hiệu quả mà còn tạo thêm nguồn thu nhập bền vững, góp phần chuyển đổi sinh kế gắn với kinh tế rừng.

Tại những vùng có khí hậu mát hơn, xã cũng đang phát triển cây ăn quả ôn đới như mận hậu, hồng không hạt, lê VH6 theo quy mô hộ gia đình. Mặc dù diện tích còn nhỏ, nhưng những mô hình thử nghiệm này đang mở ra hướng nhân rộng sinh kế, phù hợp với điều kiện địa phương.

Với tỷ lệ che phủ rừng đạt khoảng 69%, kinh tế rừng đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống của người dân. Xã Võ Nhai đang thúc đẩy phát triển rừng trồng gỗ lớn, tham gia các chương trình quản lý rừng bền vững FSC, kết hợp trồng quế, hồi những loại cây có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện đất đai địa phương. Đây là nguồn thu ổn định, lâu dài, giúp nhiều hộ dân tộc thiểu số có điều kiện vươn lên.

Ngoài ra, tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng cũng đang được nhấn mạnh. Với các điểm đến như thác Nặm Dặt, hang Phượng Hoàng, văn hóa đặc sắc của đồng bào Tày, Nùng, xã định hướng phát triển các sản phẩm dịch vụ, homestay, cùng một số sản phẩm OCOP như miến dong, chè đặc sản, mật ong rừng… tạo thêm nguồn sinh kế mới cho người dân, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương.

Hướng tới tương lai không còn đói nghèo

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Phạm Minh Phương, dù là xã mới sáp nhập, nhưng nhờ sự quan tâm của tỉnh và sự đồng thuận của người dân, tiến độ thực hiện chương trình giảm nghèo vẫn đảm bảo theo kế hoạch. Người dân ngày càng chủ động tiếp cận mô hình sản xuất mới, tạo chuyển biến rõ rệt trong đời sống.

Cũng theo Phó Chủ tịch UBND xã Võ Nhai Phạm Minh Phương, thách thức lớn nhất của Võ Nhai trong quá trình triển khai nằm ở đặc điểm địa bàn rộng, nhiều điểm dân cư xa trung tâm; điều kiện sản xuất manh mún và trình độ dân trí chưa đồng đều. Các hộ nghèo chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, nhóm dân cư còn gặp nhiều hạn chế trong tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản.

Hệ thống internet, sóng điện thoại tại một số khu vực chưa ổn định, ảnh hưởng đến việc tiếp cận thông tin của người dân. Nhiều người lớn tuổi chưa sử dụng thành thạo tiếng Việt, dẫn đến khó khăn trong việc phổ biến văn bản hành chính. Nguồn lực đầu tư tuy được quan tâm nhưng vẫn còn hạn chế so với nhu cầu thực tế.

Từ nền tảng đã tạo dựng trong năm đầu sáp nhập, cùng những mô hình sinh kế đang phát huy hiệu quả, xã Võ Nhai đang từng bước khẳng định hướng đi đúng đắn giảm nghèo không chỉ bằng hỗ trợ, mà bằng đổi mới tư duy sản xuất, khai thác thế mạnh địa phương và phát huy vai trò chủ thể của người dân.

Đồng Văn Thưởng