Nỗ lực bình ổn giá gạo tại Nhật Bản: Tin vui xen lẫn nỗi lo

Đây là lần đầu tiên giá gạo giảm xuống dưới mốc 4.000 yen/túi 5 kg kể từ tuần kết thúc vào ngày 2/3 và cũng là lần đầu tiên giá gạo nằm trong mục tiêu do Thủ tướng Shigeru Ishiba đề ra.

Gạo Nhật Bản được bày bán tại siêu thị. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Hồi tháng Năm, ông Ishiba cam kết sẽ hạ giá gạo, đồng thời bày tỏ tin tưởng rằng giá gạo nên ở mức 3.000 yen/túi 5 kg, vì việc duy trì ở mức 4.000 yen/túi 5kg là không phù hợp. Ông Ishiba cũng thông báo với các nhà lập pháp đối lập rằng ông sẽ chịu trách nhiệm cá nhân về vấn đề này.

Gạo đã trở thành một chủ đề nóng ở Nhật Bản, khi giá cả tăng vọt và tình trạng thiếu hụt khiến các kệ hàng trống trơn trong siêu thị trên khắp cả nước. Những bình luận thiếu cẩn trọng về gạo thậm chí đã khiến một bộ trưởng phải mất chức. Cựu Bộ trưởng Nông nghiệp Nhật Bản, ông Taku Eto, đã từ chức vào tháng Năm, sau khi dư luận phẫn nộ trước những bình luận của ông liên quan đến việc nhận gạo miễn phí từ những người ủng hộ. Giá gạo ở Nhật Bản đã tăng mạnh trong nửa cuối năm 2024 do mùa màng thất bát trong năm 2023 và nhu cầu quá lớn từ khách du lịch. Giá gạo tiếp tục tăng cao hơn nữa trong nửa đầu năm nay.

Anh Yoichi Ryu, một cư dân Tokyo 26 tuổi, chia sẻ với hãng CNBC rằng một túi gạo 5kg đã tăng giá từ khoảng 1.800-2.000 yen hai năm trước lên khoảng 4.500-5.000 yen.

Dữ liệu của chính phủ cho thấy giá gạo đã tăng hơn gấp đôi trong tháng Năm, tăng vọt 101,7% và đánh dấu mức tăng lớn nhất trong hơn nửa thế kỷ. *Tình trạng thiếu hụt giảm bớt, nhưng không đồng đều Dường như đã có chút tín hiệu tích cực cho tình trạng thiếu gạo của Nhật Bản. Bên cạnh việc chính phủ xuất gạo từ kho dự trữ, các nhà bán lẻ đã bắt đầu cung cấp gạo nhập khẩu, chẳng hạn như từ Mỹ và Hàn Quốc. Tập đoàn bán lẻ Aeon bắt đầu bán gạo có nguồn gốc từ California vào ngày 6/6, đồng thời cho biết quyết định này được đưa ra trong bối cảnh nguồn cung gạo trong nước ở Nhật Bản thấp. Theo hãng tin Bloomberg, trong tháng Tư, Nhật Bản đã nhập khẩu gạo từ Hàn Quốc lần đầu tiên kể từ năm 1999. Công ty xuất khẩu thực phẩm Hàn Quốc The O Global cũng đã ký một thỏa thuận vào tháng Năm để xuất khẩu 200 tấn gạo Hàn Quốc nhằm giúp giảm bớt tình trạng thiếu hụt nguồn cung của Nhật Bản. Theo thông tin từ tờ Korea Times, hợp đồng này có khối lượng gạo lớn nhất mà một công ty tư nhân Hàn Quốc từng xuất khẩu cho mục đích bán lẻ tiêu dùng thông thường tại Nhật Bản. Trả lời phỏng vấn CNBC, Hiệp hội Siêu thị Quốc gia Nhật Bản cho biết tình trạng thiếu hụt ở Nhật Bản dường như đang giảm bớt nhờ việc giải phóng kho dự trữ gạo của chính phủ. Nhưng việc phục hồi nguồn cung diễn ra không đồng đều, và tình trạng thiếu gạo vẫn còn ở một số nơi. Ông Roy Larke, giáo sư về kinh doanh Nhật Bản tại công ty tư vấn JapanConsulting.com có trụ sở tại Tokyo, cho biết một số siêu thị quanh Tokyo vẫn còn những kệ trưng bày gạo trống trơn, nhưng đây là những cửa hàng nhỏ. Ông Larke nói thêm rằng một số chuỗi siêu thị dường như không gặp vấn đề và một số cửa hàng ở các khu vực khác vẫn có gạo. Anh Yoichi kể rằng gần đây, anh đã đến siêu thị để mua gạo dự trữ nhưng không mua được vì hàng không còn, dù bảng giá vẫn còn.

Gạo dự trữ của Chính phủ được bày bán tại siêu thị Ito-Yokado ở Tokyo, Nhật Bản, ngày 31/5/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

*Giá vẫn cao giữa những lo ngại về chất lượng
Mặc dù nguồn cung gạo gia tăng, giá cả vẫn cao. Hiệp hội Siêu thị Quốc gia Nhật Bản cho biết hiện không có sẵn gạo giá hợp lý. Hiệp hội này cũng cho biết thêm, nhiều cửa hàng dường như còn tồn kho gạo giá cao chưa bán được.
Ông Larke lưu ý một tháng sau khi chính phủ giải phóng kho dự trữ, giá gạo có thương hiệu chỉ mới bắt đầu giảm nhẹ, và hiện tại dường như mức giảm còn rất ít.
Khi Chính phủ Nhật Bản giải phóng kho dự trữ khẩn cấp, họ đã bán gạo trực tiếp cho các nhà bán lẻ, nhằm mục tiêu đưa số gạo này đến tay người tiêu dùng với giá 2.000 yen mỗi túi 5kg.
Ông Larke cho rằng, việc giá gạo bán buôn, có thương hiệu phải mất một tháng mới bắt đầu giảm và vẫn còn cao hơn mục tiêu của chính phủ (là 2.000 yen cho mỗi túi 5kg) cho thấy đây có thể không chỉ đơn thuần là vấn đề cung và cầu. Ông nói thêm rằng nhiều người tiêu dùng lo ngại gạo dự trữ là gạo cũ và không ngon bằng.
Anh Yoichi cũng bày tỏ quan điểm tương tự, cho rằng gạo dự trữ của chính phủ có chất lượng kém hơn so với gạo mới thu hoạch.
Ở Nhật Bản, gạo mới thu hoạch được gọi là "shinmai", nghĩa đen là gạo mới, và thường được nhìn nhận là có vị ngon hơn. Thậm chí còn có một quy định pháp lý rằng chỉ gạo đóng gói trước ngày 31 tháng 12 của năm đó mới được phép dán nhãn là "shinmai".
Sau vụ thu hoạch của năm tiếp theo, vụ mùa hiện tại sẽ trở thành "komai", hay gạo cũ. Gạo dự trữ của chính phủ đến từ các vụ mùa cũ hơn, và người ta đang sử dụng các thuật ngữ như "ko-ko-komai" (nghĩa đen là gạo cũ-cũ-cũ) để mô tả vụ mùa năm 2021.
Các tuyên bố từ các quan chức Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ0 cho thấy trong khi họ đang theo dõi giá gạo, những đợt tăng giá mạnh như vậy có khả năng sẽ giảm bớt trong thời gian tới.
Thống đốc Kazuo Ueda phát biểu trong một cuộc họp báo sau cuộc họp tháng Sáu của ngân hàng rằng khi nhìn vào dữ liệu gần đây, lạm phát tiêu dùng đang dao động quanh mức 3%. Nhưng điều này chủ yếu là do chi phí nhập khẩu và giá gạo tăng. Ông dự báo những sức ép này sẽ giảm bớt trong thời gian tới.

Trà My/Bnews/vnanet.vn