Ninh Bình chú trọng công tác chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người cao tuổi

Công tác khám, tư vấn sức khỏe định kỳ tại tuyến y tế cơ sở giúp phát hiện sớm các bệnh mạn tính, giảm gánh nặng điều trị cho người cao tuổi. Trong ảnh: Khám bệnh cho người cao tuổi tại xã Rạng Đông.

Thực trạng và thách thức từ cơ sở

Tại Nhà văn hóa thôn Yên Sơn, xã Quỳnh Lưu, không khí của buổi truyền thông về quyền, nghĩa vụ và lợi ích của chăm sóc sức khỏe NCT diễn ra sôi nổi. Đây là hoạt động thường xuyên do Chi cục Dân số và Trẻ em tỉnh phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức nhằm trang bị cho các cụ những kỹ năng tự chăm sóc bản thân, từ chế độ dinh dưỡng, giấc ngủ cho đến các bài tập vận động phù hợp với thể trạng người già.

Tại đây, các cụ còn được phổ biến về quyền được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm, quyền được ưu tiên khám chữa bệnh và các kiến thức phòng tránh các bệnh mạn tính thường gặp như tim mạch, huyết áp, tiểu đường. Những chia sẻ thực tế từ chính người dân đã làm rõ hơn nhu cầu cấp thiết về việc tiếp cận thông tin y tế tại cộng đồng.

Ông Tạ Văn Hòa, Trưởng phòng Chất lượng Dân số và Sức khỏe người cao tuổi (Chi cục Dân số và Trẻ em tỉnh) chia sẻ về mô hình chăm sóc sức khỏe toàn diện bao gồm thể chất, tinh thần và xã hội cho người cao tuổi tại xã Quỳnh Lưu.

Bà Lê Nguyễn Nhung (76 tuổi, thôn Yên Thịnh, xã Quỳnh Lưu) phấn khởi chia sẻ sau khi được nghe tư vấn: “Trước đây tôi ít khi chú ý đến việc đi khám nếu người không thấy đau yếu. Huyết áp hay tiểu đường cũng chưa kiểm tra bao giờ. Nay được cán bộ về tận nơi tuyên truyền, tôi mới hiểu khám sức khỏe định kỳ quan trọng thế nào để phòng bệnh từ sớm. Từ nay tôi sẽ chú ý tham gia đầy đủ hơn.”

Trong khi đó, câu chuyện của ông Đào Sỹ Ngoãn (67 tuổi, thôn Yên Thành, xã Quỳnh Lưu) lại phản ánh những khó khăn về sức khỏe mà nhiều NCT đang đối mặt. Ông bộc bạch: “Tuổi già sức khỏe yếu đi nhiều. Tôi hiện mắc nhiều bệnh, vừa bị tiểu đường, lại bị đục thủy tinh thể nên sinh hoạt vất vả, chủ yếu phải nhờ vợ chồng anh con trai chăm sóc. Được tham gia các buổi như thế này, tôi mong được hướng dẫn thêm về cách ăn uống, tập luyện phù hợp để cải thiện sức khỏe, đỡ đần cho con cháu.”

Các cụ cao tuổi tại xã Quỳnh Lưu chăm chú lắng nghe cán bộ dân số tư vấn, hướng dẫn kỹ năng tự chăm sóc bản thân và phòng tránh các bệnh mạn tính thường gặp.

Trao đổi về công tác chăm sóc sức khỏe NCT trên địa bàn tỉnh, ông Tạ Văn Hòa, Trưởng phòng Chất lượng Dân số và Sức khỏe NCT, Chi cục Dân số và Trẻ em tỉnh cho biết: Thực tế tại cơ sở cho thấy tâm lý “chỉ khám khi có bệnh” vẫn còn tồn tại trong một bộ phận NCT. Nhiều cụ chưa thực sự quan tâm đến việc khám định kỳ để phát hiện sớm các bệnh mạn tính. Bên cạnh đó, một số gia đình do điều kiện cuộc sống nên chưa dành sự quan tâm đúng mức đến việc chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất cho người thân cao tuổi.”

Ông Hòa cũng nhấn mạnh những thách thức khách quan: “Nhiều NCT mắc các bệnh lý về xương khớp, sa sút trí tuệ gây hạn chế vận động, khiến việc tiếp cận các dịch vụ y tế gặp trở ngại. Ngoài ra, đội ngũ cán bộ y tế tuyến cơ sở tại một số nơi vẫn cần được bồi dưỡng thêm về kỹ năng tư vấn và trang thiết bị chuyên sâu để phục vụ tốt hơn cho công tác lão khoa.” Tuy nhiên, cũng theo ông Hòa các hoạt động truyền thông đang từng bước tháo gỡ những khó khăn thực tế.

Những kết quả tích cực

Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng nhìn vào bức tranh tổng thể 15 năm (2010-2025) thi hành Luật Người cao tuổi, công tác chăm sóc NCT tại tỉnh Ninh Bình đã đạt được những con số ấn tượng.

Đến nay, 100% NCT từ 75 tuổi trở lên trên địa bàn toàn tỉnh đã được cấp thẻ BHYT miễn phí. Hưởng ứng chương trình “Mắt sáng cho người cao tuổi”, tính riêng từ năm 2020 đến nay, tỉnh đã phối hợp khám và tư vấn các bệnh về mắt miễn phí cho trên 30.000 lượt NCT, giúp phát hiện và điều trị kịp thời, mang lại ánh sáng cho nhiều cụ già có hoàn cảnh khó khăn.

Hằng năm, có khoảng 300.000 lượt NCT được khám sức khỏe định kỳ và trên 100.000 NCT đã được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe ngay tại y tế cơ sở. Các bệnh viện tuyến huyện dù chưa tách riêng bệnh viện Lão khoa nhưng đều đã bố trí khoa khám bệnh và giường điều trị dành riêng cho NCT.

Với phương châm “Không để người già bị bỏ lại phía sau vì nghèo khó hay cô đơn", tỉnh đã quan tâm thực hiện tốt các chính sách an sinh cho các NCT. Hiện toàn tỉnh có khoảng 196.653 NCT (chiếm tỷ lệ 25,35%) đang được hưởng trợ cấp xã hội và hưu trí xã hội hàng tháng, đảm bảo đúng quy trình và minh bạch. Công tác chúc thọ, mừng thọ được thực hiện trang trọng. Trong 14 năm qua, tỉnh đã dành trên 150 tỷ đồng để tổ chức chúc thọ cho 100% NCT ở các độ tuổi quy định (70, 75, 80...), thể hiện sự kính trọng của cộng đồng.

Thông qua hoạt động xã hội hóa, tỉnh đã vận động xây dựng mới trên 400 ngôi nhà “Mái ấm tuổi già” cho NCT thuộc hộ nghèo, giúp các cụ “an cư” ở tuổi xế chiều.

Các CLB văn hóa truyền thống là liều thuốc tinh thần quý giá với người cao tuổi. Trong ảnh: CLB đàn, hát dân ca và chèo xã Gia Hưng trong một lần biểu diễn văn nghệ.

Cùng với sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần của các cụ cũng được chăm lo chu đáo. Đến năm 2025, tỷ lệ xã, phường có CLB văn hóa, thể thao dành cho NCT đạt 100%. Các mô hình CLB Liên thế hệ tự giúp nhau và CLB Chăm sóc sức khỏe NCT được nhân rộng và duy trì hoạt động thường xuyên tại các xã, phường. Đây là sân chơi bổ ích giúp các cụ giao lưu, chia sẻ kiến thức và rèn luyện thân thể, góp phần nâng cao đời sống tinh thần. Các thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh cũng thực hiện miễn, giảm giá vé tham quan, tập luyện, khuyến khích các cụ tham gia hoạt động cộng đồng.

Những kết quả này là minh chứng rõ nét cho cam kết của tỉnh Ninh Bình trong việc xây dựng một môi trường sống thân thiện, nơi mọi người cao tuổi đều được chăm sóc, tôn trọng và phát huy vai trò của mình.

Tiếp tục chăm lo cho “vốn quý” của cộng đồng

Xác định “già hóa dân số” vừa là thành tựu của phát triển, vừa là thách thức lớn đối với hệ thống an sinh, trong giai đoạn 2025 - 2030, tỉnh Ninh Bình sẽ tập trung nguồn lực để triển khai đồng bộ các giải pháp chiến lược, chuyển trọng tâm từ “điều trị bệnh” sang “chăm sóc toàn diện và dự phòng”. Mục tiêu là không để bất kỳ người cao tuổi nào bị bỏ lại phía sau trong việc tiếp cận dịch vụ y tế.

CLB Dân ca và chèo Hà Nam thu hút đông đảo người cao tuổi tham gia sinh hoạt.

Theo đó, tỉnh sẽ ưu tiên nguồn lực để nâng cấp trang thiết bị và cơ sở hạ tầng cho các bệnh viện tuyến huyện, phấn đấu thành lập các Khoa Lão khoa tại các bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh và huyện để điều trị chuyên biệt cho nhóm đối tượng này. Song song với đó, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn sâu về lão khoa, phục hồi chức năng và y học cổ truyền cho đội ngũ y bác sĩ từ tỉnh đến cơ sở, khắc phục tình trạng thiếu hụt nhân lực chuyên ngành hiện nay.

Đặc biệt, đẩy mạnh chăm sóc sức khỏe ban đầu tại cộng đồng, lấy y tế cơ sở làm “người gác cổng” cho sức khỏe người cao tuổi. Tiếp tục rà soát, lập và quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử cho người cao tuổi, đảm bảo các cụ được theo dõi sát sao các bệnh mạn tính không lây nhiễm (tim mạch, huyết áp, đái tháo đường) ngay tại Trạm Y tế xã. Khuyến khích và hỗ trợ phát triển mạng lưới dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà theo nguyên lý y học gia đình, giúp giảm tải cho bệnh viện tuyến trên và tạo sự thuận tiện tối đa cho người già khó khăn trong đi lại.

Bên cạnh đó, chú trọng đổi mới và đa dạng hóa công tác truyền thông với quan điểm “thay đổi nhận thức là chìa khóa để thay đổi hành vi”. Song song với các buổi nói chuyện trực tiếp tại nhà văn hóa thôn, ngành Dân số sẽ đẩy mạnh truyền thông trên các nền tảng công nghệ số, mạng xã hội và hệ thống loa truyền thanh cơ sở để kiến thức chăm sóc sức khỏe thấm sâu vào từng hộ gia đình. Trong đó, sẽ tập trung phổ biến các kiến thức về dinh dưỡng, rèn luyện thể chất phù hợp và các kỹ năng tự chăm sóc bản thân, phòng tránh tai nạn thương tích (té ngã) thường gặp ở người già.

Ngoài ra, tỉnh cũng sẽ huy động sức mạnh của toàn xã hội để chăm lo cho “vốn quý” của cộng đồng. Tiếp tục duy trì và mở rộng mô hình Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau và các CLB dưỡng sinh, văn nghệ tại 100% xã, phường. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa mà còn là “điểm tựa” để các thành viên hỗ trợ nhau phát triển kinh tế, giảm nghèo và chăm sóc sức khỏe thể chất, tinh thần.

Tỉnh cũng đang nghiên cứu, kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét hạ độ tuổi hưởng trợ cấp xã hội, mở rộng đối tượng thụ hưởng để “lưới an sinh” bao phủ rộng hơn đến những người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn.

Với những bước đi bài bản và cụ thể này, Ninh Bình đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một xã hội mà ở đó, người cao tuổi không chỉ “sống lâu” mà còn “sống khỏe, sống vui và sống có ích”.

Bài, ảnh: Nguyễn Lựu