Những thử thách ngoại giao chờ đón tân tổng thống Hàn Quốc

Ngày 3/6, chính trường Hàn Quốc bước sang chương mới khi ông Lee Jae Myung, lãnh đạo đảng Dân chủ, chính thức đắc cử tổng thống sau cuộc bầu cử đặc biệt. Với 49,42% số phiếu, ông Lee vượt qua đối thủ Kim Moon Soo của đảng Sức mạnh Quốc dân, chấm dứt 6 tháng hỗn loạn chính trị sau khi người tiền nhiệm Yoon Suk Yeol bị luận tội vì tuyên bố thiết quân luật ngắn ngủi.

Là một chính trị gia với tư duy thực dụng, ông Lee được nhận định phải đối mặt với những bài toán ngoại giao hóc búa trên cương vị mới. Chúng bao gồm duy trì liên minh với Mỹ, cải thiện quan hệ với Trung Quốc và nối lại đối thoại với Triều Tiên, trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng khốc liệt cùng những áp lực kinh tế từ các chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Cân bằng quan hệ Mỹ - Trung

Trong bài phát biểu nhậm chức tổng thống tại Quốc hội Hàn Quốc hôm 4/6, ông Lee Jae Myung nhấn mạnh cam kết củng cố liên minh quân sự với Mỹ và thúc đẩy hợp tác ba bên với Mỹ và Nhật Bản. Tuy nhiên, ông tránh đề cập trực tiếp đến Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc, mà chỉ ám chỉ gián tiếp rằng sẽ tiếp cận các nước láng giềng dựa trên lợi ích quốc gia và chủ nghĩa thực dụng.

Ông Lee Jae Myung phát biểu tại lễ nhậm chức tổng thống Hàn Quốc tại Seoul hôm 4/6. Ảnh: News1

Sự thận trọng này phản ánh những thách thức mà ông Lee phải đối mặt trong việc cố gắng hàn gắn quan hệ căng thẳng với Bắc Kinh, vốn xấu đi dưới thời cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol do lập trường nghiêng hẳn về phía Washington trong cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung. Năm 2024, Trung Quốc chiếm gần 20% kim ngạch xuất khẩu của Hàn Quốc. Điều này, theo một số nhà phân tích, khiến việc cải thiện quan hệ kinh tế với Bắc Kinh nên trở thành ưu tiên của Seoul để vực dậy nền kinh tế nội địa đang chững lại.

Tuy nhiên, một số chuyên gia khác cảnh báo nếu quá nghiêng về phía Bắc Kinh, ông Lee Jae Myung có nguy cơ làm suy yếu liên minh với Mỹ, vốn là nền tảng cho an ninh trên bán đảo Triều Tiên và hợp tác khu vực. Bên cạnh đó, việc xích lại gần Trung Quốc có thể làm giảm lòng tin từ các đồng minh lâu đời của Hàn Quốc như Mỹ, Nhật Bản hay Australia, ảnh hưởng đến vị thế của nước này trong các sáng kiến an ninh khu vực như AUKUS hay Bộ Tứ.

Sự kỳ vọng của Mỹ về vai trò lớn hơn của Hàn Quốc để kiềm chế Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh cũng muốn phát triển mạnh mối quan hệ song phương với Seoul, thông qua nội dung điện mừng ông Lee Jae Myung của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đang tạo ra thế "lưỡng nan" đối với vị tân tổng thống 61 tuổi.

Nỗ lực đối thoại với Triều Tiên

Một trọng tâm khác trong chính sách ngoại giao của Tổng thống Lee Jae Myung là khôi phục đối thoại với Triều Tiên, vốn bị gián đoạn dưới thời cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol. Trong bài phát biểu nhậm chức, ông cam kết mở kênh liên lạc với Bình Nhưỡng để xây dựng hòa bình trên bán đảo Triều Tiên, trong đó nhấn mạnh “cái giá của hòa bình còn rẻ hơn chiến tranh”.

Việc ông Lee bổ nhiệm ông Lee Jong Seok, một nhân vật ủng hộ hòa giải với Triều Tiên, làm Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia càng khẳng định quyết tâm trên. Dù vậy, triển vọng của nó còn gặp nhiều trở ngại khi nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un dường như không có dấu hiệu sẵn sàng đàm phán với Hàn Quốc, đặc biệt trong bối cảnh nước này đang tăng cường liên minh với Nga và tiếp tục phát triển chương trình vũ khí hạt nhân của riêng mình.

Sự hỗ trợ từ Nga và Trung Quốc mang lại cho Triều Tiên nhiều đòn bẩy hơn, khiến ông Kim Jong Un có thể đòi hỏi những nhượng bộ lớn hơn từ phía Hàn Quốc để quay lại bàn đàm phán. Bên cạnh đó, ông Lee cần phối hợp chặt chẽ với Mỹ để tránh bị coi là hành động đơn phương, điều có thể làm phức tạp quan hệ với các đồng minh.

ĐỌC NGAY: Tân Tổng thống Hàn Quốc cam kết bảo vệ dân chủ, chặn đứng đảo chính

Một điểm sáng của tân tổng thống Hàn Quốc là có thể tận dụng mối quan hệ cá nhân với Tổng thống Mỹ Donald Trump, người từng ưu tiên đối thoại với Triều Tiên trong nhiệm kỳ đầu. Cả hai còn có điểm chung là đều từng thoát khỏi các vụ ám sát, do đó sự đồng cảm này có thể tạo nền tảng cho sự hợp tác.

Tuy nhiên, thất bại của Tổng thống Trump trong các cuộc đàm phán với nhà lãnh đạo Kim Jong Un năm 2019 cho thấy Bình Nhưỡng khó có thể dễ dàng từ bỏ chương trình hạt nhân nếu không có sự thỏa hiệp đáng kể từ Washington và Seoul.

Định hình vị thế khu vực

Phong cách lãnh đạo thực dụng của Tổng thống Lee Jae Myung, được thể hiện qua những phát ngôn gây tranh cãi như nói “cảm ơn” cả Trung Quốc đại lục và Đài Loan, phản ánh mong muốn tối đa hóa lợi ích quốc gia nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro của ông. Giới phân tích lo ngại lập trường mơ hồ này có thể làm suy yếu niềm tin từ các đồng minh, đặc biệt khi Hàn Quốc cần duy trì sự nhất quán trong bối cảnh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đang có những diễn biến phức tạp.

Dù vậy, với Nhật Bản, ông Lee cam kết tiếp tục cải thiện quan hệ, đặc biệt nhân dịp kỷ niệm 60 năm hai nước bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cũng bày tỏ mong muốn gặp tân tổng thống Hàn Quốc sớm để củng cố hợp tác song phương và ba bên với Mỹ.

Về đối nội, Tổng thống Lee Jae Myung có lợi thế lớn trong việc thúc đẩy các chính sách của mình, khi đảng Dân chủ do ông lãnh đạo đang kiểm soát đa số ghế tại Quốc hội. Song sự chia rẽ chính trị sâu sắc, thể hiện qua việc đối thủ Kim Moon Soo vẫn giành được 41% phiếu bầu, đòi hỏi ông phải hành động thận trọng để tránh bị xem là tiến hành "thanh trừng đối thủ chính trị".

Những cam kết của ông Lee về việc điều tra hành động thiết quân luật của cựu Tổng thống Yoon Suk Yoel, cùng việc thiết lập các biện pháp ngăn chặn nguy cơ "đảo chính" trong tương lai được dư luận Hàn Quốc đánh giá là cần thiết. Nhưng nếu đi quá xa, ông có thể làm gia tăng căng thẳng nội bộ, ảnh hưởng đến khả năng tập trung giải quyết các thách thức đối ngoại.

Tân tổng thống Lee Jae Myung đang đứng trước cơ hội định hình lại vị thế của Hàn Quốc trong một thế giới đầy biến động. Tuy nhiên, việc đảm bảo quan hệ liên minh với Mỹ và các đồng minh, đồng thời cân bằng quan hệ với Trung Quốc và khôi phục đối thoại với Triều Tiên vẫn sẽ là những thử thách lớn nhất.

Với bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt, khả năng lèo lái khéo léo của ông Lee sẽ quyết định liệu Hàn Quốc có thể vừa bảo vệ lợi ích quốc gia, vừa duy trì vai trò quan trọng trong trật tự khu vực hay không.

Việt Anh