Những quyết sách chưa từng có vì chất lượng cuộc sống người dân

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu đã biểu quyết thông qua 9 dự thảo luật và nghị quyết về giáo dục, y tế với hàng loạt quyết sách chưa từng có. (Ảnh: TTXVN/Vietnam+)

Sau những phiên thảo luận sôi nổi khiến phòng họp Diên Hồng “cháy giờ” tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu đã biểu quyết thông qua 9 dự thảo luật và nghị quyết về giáo dục, y tế với hàng loạt quyết sách chưa từng có nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống người dân như: khám sức khỏe định kỳ miễn phí, miễn viện phí, miễn học phí, miễn phí sách giáo khoa, đầu tư toàn diện từ cơ sở vật chất và nhân lực với nguồn vốn giai đoạn 2026-2030 lên đến hơn 260.000 tỷ đồng để phát triển y tế và giáo dục.

Theo đó, trong lĩnh vực giáo dục, Quốc hội thông qua 3 luật sửa đổi (Luật Giáo dục, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Giáo dục đại học) và 2 nghị quyết (Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035).

Ở lĩnh vực y tế, Quốc hội đã thông qua Luật Dân số; Luật Phòng bệnh; Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.

“Các luật, nghị quyết được thông qua với nhiều chính sách đột phá, đầu tư nguồn lực rất lớn. Đây là hai lĩnh vực cơ bản nhất, thiết yếu nhất và cũng quan trọng nhất đối với mỗi người, mỗi gia đình. Điều đó cho thấy rất rõ Đảng, Nhà nước ta hết sức quan tâm đến đời sống nhân dân, thực sự vì dân,” đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) nói.

Giảm áp lực, chi phí, đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng

Giảm chi phí, giảm áp lực và hiện đại hóa từ cơ sở vật chất đến chương trình đào tạo, đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục chất lượng là các điểm mới xuyên suốt trong 3 luật sửa đổi và 2 nghị quyết về giáo dục, nhằm mang lại cơ hội tiếp cận và chất lượng đào tạo tốt nhất cho người dân với rất nhiều quyết sách chưa từng có.

Về cơ hội tiếp cận giáo dục, Luật Giáo dục sửa đổi quy định phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi thay vì chỉ phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi như hiện nay; giáo dục trung học cơ sở là giáo dục bắt buộc. Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo yêu cầu hoàn thành phổ cập giáo dục trung học phổ thông và tương đương vào năm 2035.

Những quyết sách này là mơ ước của ngành giáo dục, học sinh và phục huynh cả nước trong bối cảnh còn 300.000 trẻ mầm non chưa được tới trường và mỗi năm, hàng triệu học sinh phải đối diện với kỳ thi lớp 10 vô cùng áp lực, căng thằng, cạnh tranh khốc liệt.

Luật Giáo dục sửa đổi quy định phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi thay vì chỉ phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi như hiện nay. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Chương trình giáo dục được bổ sung các nội dung mới đáp ứng yêu cầu của thời đại mới như từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai, đưa trí tuệ nhân tạo vào trường học, từng bước thí điểm các mô hình mới như trường học thông minh… Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học hướng đến chuẩn quốc tế.

Để giảm áp lực tài chính cho học sinh, Nhà nước thực hiện miễn học phí cho học sinh ở tất cả các cấp, từ mầm non đến trung học phổ thông; cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh (hoàn thành vào năm 2030); miễn phí giáo trình môn giáo dục quốc phòng và an ninh tại cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp theo lộ trình do Chính phủ quy định.

Để hỗ trợ người học trong tiếp cận giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học, đặc biệt khi cơ chế tự chủ khiến học phí ngày một leo tháng, Luật Giáo dục đã hoàn thiện quy định về học bổng cho người học và lần đầu tiên Việt Nam sẽ có Quỹ học bổng quốc gia nhằm hỗ trợ cho các học sinh khó khăn. Với các ngành đào tạo nhân lực trình độ cao, người học được vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội để trang trải chi phí học tập, sinh hoạt; nghiên cứu sinh tham gia theo cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ của Nhà nước gắn với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ ưu tiên sẽ được cấp học bổng và hỗ trợ kinh phí sinh hoạt.

“Đây là những chính sách nhân văn, phù hợp với yêu cầu hội nhập và giảm gánh nặng cho người học,” đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội) nhận định.

Để giải bài toán thiếu giáo viên, thu hút nhân lực giỏi, Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo quy định phụ cấp cho nhà giáo là 70% và 100% với vùng khó khăn, gấp đôi so với quy định hiện hành. Nghị quyết cũng mở cơ chế để các cá nhân ngoài nhà trường có thể tham gia hoạt động đào tạo như các nghệ nhân, nghệ sỹ dạy văn hóa nghệ thuật trong trường phổ thông, các chuyên gia vào đào tạo ở đại học.

Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 với nguồn lực lên đến hơn 580.000 tỷ đồng. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Để mang đến chất lượng giáo dục tốt nhất cho người học, Quốc hội thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 với nguồn lực lên đến hơn 580.000 tỷ đồng, đầu tư toàn diện từ cơ sở vật chất đến bồi dưỡng nhân lực, phát triển chương trình đào tạo, từ mầm non đến đại học.

Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% trường lớp học được kiên cố hóa; 95% nhà giáo được bồi dưỡng năng lực số; tối thiểu 30% cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông có thiết bị dạy học để dạy và học bằng tiếng Anh, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học; 30% cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông thí điểm mô hình trường học thông minh ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong quản lý, giảng dạy và học tập; hình thành hệ sinh thái phát triển tài năng từ phổ thông đến đại học; 70% học sinh, sinh viên tham gia ít nhất 1 hoạt động văn hóa, thể thao; 50% học sinh, sinh viên tham gia ít nhất một hoạt động phục vụ cộng đồng…

Đến năm 2035, 100% cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông đạt chuẩn về cơ sở vật chất; 100% cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông có thiết bị dạy học để dạy và học bằng tiếng Anh; có khoảng 60 trường cao đẳng nghề chất lượng cao tiếp cận trình độ các nước ASEAN-4, 6 trường tiếp cận trình độ các nước phát triển trong nhóm G20; 100% cơ sở giáo dục đại học công lập đạt chuẩn, ít nhất có 12 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á và 2 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số ngành, lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín.

Trong bối cảnh sau nhiều năm Nhà nước đầu tư, tỷ lệ kiên cố hóa trường lớp của cả nước chỉ đạt 83%, ở nhiều địa phương thậm chí chỉ 50%, chất lượng đào tạo ngoại ngữ ở các trường vẫn rất thấp (năm 2024, trên 42% học sinh bị điểm dưới trung bình ở môn này trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông), đây thực sự là những chỉ số “mơ ước” của ngành giáo dục, đến mức khiến nhiều đại biểu Quốc hội phải băn khoăn về tính khả thi.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, việc xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục là nhiệm vụ chiến lược, đòi hỏi sự đầu tư lớn về nguồn lực và thời gian với mục tiêu cuối cùng phải nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Cùng quan điểm này, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhận định việc Quốc hội xem xét, thông qua nghị quyết này là bước thể chế hóa quan trọng Nghị quyết 71 đồng thời tạo nền tảng có ý nghĩa then chốt để thực hiện tầm nhìn đến năm 2045 xây dựng hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng.

Xóa tình trạng “nghèo hóa do bệnh tật”

Cùng với các quyết sách chưa từng có về giáo dục để nâng cao dân trí, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV cũng đã thông qua các luật, nghị quyết về y tế với nhiều chính sách đột phá. Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh đây là những luật, nghị quyết nhằm thể chế hóa kịp thời Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Theo đó, nhiều chính sách hỗ trợ chưa từng có nhằm chăm sóc sức khỏe người dân từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc về già, giúp giảm gánh nặng chi phí, tiết kiệm thời gian công sức và được tiếp cận chất lượng dịch vụ y tế tốt hơn đã chính thức có hiệu lực từ năm 2026.

Để giảm chi phí y tế cho người dân, phát hiện sớm bệnh tật, Luật Dân số dành một chương riêng về nâng cao chất lượng dân số với nhiều chính sách như tổ chức tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân miễn phí, Nhà nước chi trả ngân sách khám sàng lọc bệnh, tật bẩm sinh trước sinh và sơ sinh theo gói dịch vụ cơ bản cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh.

Theo Giáo sư Nguyễn Anh Trí, (đoàn Hà Nội), nguyên Viện trưởng Viện Huyết học truyền máu Trung ương, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân và sàng lọc trước sinh giúp giảm nguy cơ bệnh tật. Giáo sư Anh Trí lấy dẫn chứng từ bệnh tan máu bẩm sinh, chí phí điều trị lên đến hàng tỷ đồng nhưng có thể giảm được số ca mắc nếu được sàng lọc.

Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân quy định từ năm 2026 thực hiện khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần theo đối tượng và lộ trình ưu tiên.

Nghị quyết cũng quy định từ năm 2027, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Từ năm 2027, thực hiện mức hưởng 100% quyển lợi bảo hiểm y tế cho hộ cận nghèo, người cao tuổi từ 75 tuổi trở lên.

Nghị quyết cũng quy định từ năm 2027, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình. (Ảnh: TTXVN)

Đặc biệt, Nghị quyết cũng cho phép thực hiện thí điểm đa dạng hóa các gói bảo hỉem y tế, bảo hiểm bổ sung theo nhu cầu của người dân. Đây là chính sách mới của Đảng chưa được quy định trong Luật Bảo hiểm y tế nên cần được Quốc hội cụ thể hóa để có căn cứ pháp lý triển khai.

Để công tác phòng bệnh cho người dân toàn diện hơn, Luật Phòng bệnh được xây dựng trên nền tảng Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 với điểm nổi bật là mở rộng phạm vi điều chỉnh bao gồm cả bệnh không lây nhiễm. Theo thống kê của Bộ Y tế, các bệnh không lây nhiễm chiếm đến 70% tổng gánh nặng bệnh tật toàn quốc, là nguyên nhân của 77% ca tử vong.

Để nâng chất lượng dịch vụ y tế, Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân và Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 đã dành sự đầu tư rất lớn cho nâng cấp cơ sở vật chất hệ thống y tế và nâng chất lượng đội ngũ y bác sỹ, thu hút nhân tài.

Cụ thể, Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân quy định mức phụ cấp 70% cho cán bộ, nhân viên y tế cấp xã, cơ sở y tế dự phòng, 100% cho khu vực khó khăn và một số lĩnh vực như tâm thần, pháp y, hồi sức cấp cứu… với nguồn kinh phí gần 4.500 tỷ đồng. Cùng với cơ chế đãi ngộ tốt hơn, nghị quyết cũng quy định chính sách về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực sức khỏe để nâng cao trình độ đội ngũ y bác sỹ.

Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 với nguồn lực đầu tư giai đoạn đầu (2026-2030) trên 88,6 tỷ đồng tập trung nâng cao năng lực mạng lưới y tế cơ sở; nâng cao hiệu quả phòng bệnh; đẩy mạnh chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; nâng cao chất lượng chăm sóc xã hội cho người dễ bị tổn thương…

Chương trình đặt mục tiêu năm 2030, 100% người dân được lập sổ sức khỏe điện tử và quản lý sức khỏe theo vòng đời; 100% trạm y tế cấp xã thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm theo hướng dẫn của Bộ Y tế; 90% trạm y tế xã đạt tiêu chí của Bộ Y tế (nâng lên 95% vào năm 2035. Năm 2030).

Chương trình cũng đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ cặp nam nữ khám sức khỏe tiền hôn nhân đạt 90%; 70% phụ nữ mang thai được tầm soát ít nhất 4 loại bệnh tật bẩm sinh phổ biến (đạt 90% vào năm 2035); tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi trẻ em dưới 5 tuổi giảm xuống dưới 15% (năm 2035 xuống dưới 13%); 90% trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 loại bệnh bẩm sinh phổ biến nhất (đạt 95% vào năm 2035). Số lượng người dễ bị tổn thương được tiếp cận, sử dụng các dịch vụ tại các cơ sở chăm sóc xã hội đến năm 2030 tăng thêm 70% so với năm 2025 và đến năm 2035 tăng thêm 90% so với năm 2030.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, sự kết hợp giữa nền tảng pháp lý của Luật Phòng bệnh và cơ chế tài chính - chính sách từ Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 sẽ tạo động lực mạnh mẽ, đồng bộ, bảo đảm công tác phòng, chống bệnh không lây nhiễm được triển khai hiệu quả, bền vững trên phạm vi toàn quốc. Việc miễn viện phí có ý nghĩa rất lớn khi chi phí y tế là nguyên nhân chính dễ dẫn đến tình trạng “nghèo hóa do bệnh tật,” khi mỗi năm có hàng trăm nghìn người phải chi trả một khoản rất lớn chi phí khám, chữa bệnh. Theo đó, chính sách mới sẽ tạo điều kiện để mọi người dân đều có cơ hội khám chữa bệnh, tăng khả năng phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời, giảm biến chứng và tử vong.

Tại buổi tiếp xúc cử tri thành phố Cần Thơ chiều ngày 13/12, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định những luật và nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp thứ 10 giải quyết những vấn đề nhức nhối nhất của đời sống xã hội, tác động trực tiếp và tích cực đến đời sống của người dân, đặt lợi ích của người dân vào vị trí trung tâm. Các quyết sách về giáo dục, y tế với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, đảm bảo cung ứng thuốc men, trang thiết bị y tế kịp thời, giá cả hợp lý, khắc phục tình trạng thiếu thuốc cục bộ; tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở và y tế dự phòng, người dân được khám chữa bệnh ban đầu tốt hơn ngay tại địa phương. Bên cạnh đó, một số nghị quyết đã phân cấp, phân quyền cho địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Trung ương giữ vai trò kiến tạo, giám sát, kiểm tra.”

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp xúc cử tri thành phố Cần Thơ sau Kỳ họp thứ 10. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Các cử tri nhận định các luật, nghị quyết đã được thông qua là những quyết sách hết sức đột phá, phản ánh đúng, trúng tâm tư, nguyện vọng của cử tri, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Đặc biệt, các luật, nghị quyết về giáo dục, y tế đã tiếp tục thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với sức khỏe, tri thức của mỗi người dân, để hướng đến mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam khỏe mạnh, hùng cường. Mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe, sống lâu, sống khỏe, sống lành mạnh, nâng cao thể chất, ý thức bảo vệ sức khỏe và chủ động phòng ngừa bệnh tật trong toàn xã hội. Mọi người dân đều có quyền tiếp cận giáo dục chất lượng, phát triển bản thân, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Giáo sư Hoàng Văn Cường (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội) cho hay ông rất cảm kích và thực sự xúc động về sự đồng bộ của Đảng, Quốc hội, Chính phủ trong chính sách chăm lo cho chất lượng cuộc sống người dân.

“Sau Nghị quyết số 71 và 72 của Bộ Chính trị, Quốc hội đã lập tức có các nghị quyết để thể chế hóa những các tư tưởng chỉ đạo, đường hướng của Đảng với chương trình hành động là các chương trình mục tiêu quốc gia. Giáo dục và y tế là hai lĩnh vực cốt yếu của đời sống dân sinh nên các chính sách này có ý nghĩa, tác động rất lớn đến từng người dân, với cộng đồng, xã hội và sự phát triển lâu dài của đất nước. Nếu chúng ta tiếp tục triển khai một cách đồng bộ, quyết liệt thì chắc chắn những quyết tâm, những mong muốn, những mục tiêu của chỉ đạo của Đảng đặt ra sẽ trở thành hiện thực, đi vào cuộc sống và mang lợi ích thực sự cho người dân,” Giáo sư Hoàng Văn Cường nói./.

Mời độc giả đón đọc toàn bộ chùm bài:

(Vietnam+)