Những nguy cơ với nền kinh tế Mỹ trong đợt chính phủ đóng cửa lâu nhất lịch sử

Ảnh minh họa - Ảnh: CNN

Đợt đóng cửa hiện nay đã vượt kỷ lục 34 ngày từng ghi nhận trong nhiệm kỳ trước của Tổng thống Donald Trump.

Lịch sử cho thấy kinh tế Mỹ thường phục hồi trong vài tháng sau mỗi đợt Chính phủ đóng cửa. Tuy vậy, theo nhận định của một số nhà kinh tế, việc chính phủ liên bang ngừng hoạt động kéo dài có thể làm tăng rủi ro gián đoạn hoạt động và ảnh hưởng đến đời sống của hàng triệu người Mỹ.

“Kinh tế Mỹ đang ở trạng thái nhạy cảm. Vì vậy, một đợt đóng cửa chính phủ có thể nhanh chóng trở thành vấn đề lớn hơn so với dự báo của nhiều người”, ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics, nhận xét với hãng tin CNN.

Trong báo cáo công bố tuần trước, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) ước tính đợt đóng cửa chính phủ hiện tại đã khiến nền kinh tế thất thoát vĩnh viễn ít nhất 7 tỷ USD sản lượng.

“Những tác động tiêu cực có xu hướng nhanh chóng tự khuếch đại, khiến thiệt hại lan rộng - giống như một quả cầu tuyết lăn xuống dốc, vừa tăng tốc vừa lớn dần”, bà Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại công ty KPMG, nhận xét.

Dưới đây là các phân tích của giới chuyên gia về tác động của đợt đóng cửa chính phủ hiện tại tới các lĩnh vực thiết yếu của đời sống người dân Mỹ do CNN tổng hợp.

VIỆC LÀM

Ngay trước khi chính phủ đóng cửa, thị trường lao động Mỹ đã có dấu hiệu suy yếu khi doanh nghiệp ở trạng thái “ít tuyển dụng - ít sa thải - ít dịch chuyển” nhân sự.

Trong bối cảnh bất định về kinh tế và chính sách lớn, nhiều doanh nghiệp quyết định hoãn đầu tư và ngừng mở rộng nhân sự. Bên cạnh đó, không ít doanh nghiệp tận dụng giai đoạn này để thử nghiệm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ mới vào hoạt động, kéo theo các đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn vài tuần gần đây. Điều này cho thấy dấu hiệu thay đổi từ trạng thái “ít sa thải” trước đó.

“Số việc làm mới được tạo ra hầu như không đáng kể”, ông Zandi nhận xét.

Theo ông, trong bối cảnh đó, tăng trưởng việc làm yếu có thể chuyển thành sự suy giảm sâu nếu lưới an sinh suy yếu, nhân viên liên bang và nhà thầu tiếp tục bị chậm lương và việc cắt giảm chi tiêu lan sang khu vực tư nhân, buộc doanh nghiệp sa thải nhân sự hoặc đóng cửa.

Theo phân tích công bố tuần trước của Phòng Thương mại Mỹ, khoảng 65.500 doanh nghiệp nhỏ là nhà thầu liên bang đang đối mặt rủi ro bị chậm thanh toán do đợt đóng cửa chính phủ. Riêng trong tháng 10, khoảng 12 tỷ USD có nguy cơ chậm trả.

Theo bà Nicole Bachaud, nhà kinh tế tại nền tảng tuyển dụng ZipRecruiter, kỳ vọng giảm lãi suất cùng sự rõ ràng hơn về các thỏa thuận thương mại và thuế quan lẽ ra phải thúc đẩy hoạt động tuyển dụng trước khi bước sang năm mới.

“Tuy nhiên, chính sách thuế quan mới được dự báo sẽ kéo theo chi tiêu của người dân Mỹ từ nay tới cuối năm. Nếu đợt đóng cửa kéo dài thêm nữa, niềm tin của người tiêu dùng sẽ tiếp tục bị bào mòn. Và hệ quả là doanh nghiệp phải hoãn kế hoạch tuyển dụng, khiến thị trường lao động tiếp tục dậm chân tại chỗ”, bà Bachaud nhận định.

Theo tổ chức nghiên cứu kinh doanh Conference Board, niềm tin của người tiêu dùng Mỹ trong tháng 10 giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 4, thời điểm ông Trump công bố chính sách thuế quan mới với hàng nhập khẩu từ phần lớn đối tác thương mại của Mỹ.

TIÊU DÙNG

Ông Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại công ty tư vấn kiểm toán RSM US, cho rằng chính phủ đóng cửa càng lâu thì tác động tổng thể lên nền kinh tế càng lớn.

“Tình hình không chỉ là hoạt động bị trì hoãn mà là nhiều hoạt động kinh tế bị mất hẳn bởi các vị trí tuyển dụng không được lấp đầy, các chuyến đi bị hủy hoặc chi tiêu mùa lễ không diễn ra”, ông Brusuelas chỉ ra.

Theo ông, đến một thời điểm, mọi thứ sẽ bắt đầu trục trặc vì các hoạt động không được thực hiện.

“Khi tình trạng này lan rộng và tác động tới toàn bộ nền kinh tế, niềm tin - từ người tiêu dùng, doanh nghiệp đến nhà đầu tư - sẽ bị ảnh hưởng. Thị trường chứng khoán khi đó không còn đi thẳng lên mà chao đảo rồi đi xuống. Nếu chính phủ tiếp tục đóng cửa qua Lễ Tạ ơn thì tình hình sẽ khó phục hồi nhanh chóng”, vị chuyên gia nhận định.

Tiêu dùng chiếm khoảng 2/3 hoạt động kinh tế Mỹ và nhìn chung đến nay vẫn bền bỉ trước những yếu tố bất định lớn và lạm phát kéo dài. Tuy nhiên, sức chống chịu này phần nào phản ánh nền kinh tế với phân hóa kiểu chữ K của Mỹ: nhóm người giàu - được hỗ trợ bởi đà tăng của thị trường - dẫn dắt chi tiêu, trong khi hộ thu nhập trung bình và thấp chịu áp lực ngày càng lớn.

GIÁ CẢ VÀ LÃI SUẤT

Theo ông Zandi, một đợt đóng cửa Chính phủ kéo dài có thể tạo tác động trái chiều lên giá cả hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế. Một mặt, gián đoạn dịch vụ công và vốn đầu tư làm hoạt động thương mại và chuỗi cung ứng trục trặc, đẩy giá cả tăng lên. Mặt khác, hoạt động kinh tế suy yếu lại khiến doanh nghiệp khó nâng giá, qua đó kìm bớt lạm phát.

“Tổng hợp các yếu tố trên vẫn khó đoán định. Tuy nhiên, đợt đóng cửa chính phủ và hệ quả kinh tế đi kèm có thể là một lý do nữa để Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục hạ lãi suất. Hiện Fed đang ưu tiên xem xét các tín hiệu suy yếu từ thị trường lao động, hơn là lạm phát cao hay điều kiện tài chính bấp bênh. Việc chính phủ đóng cửa sẽ khiến thị trường lao động vốn mong manh thêm suy yếu” ông Zandi nhận định.

ĐỜI SỐNG

Đợt đóng cửa Chính phủ hiện tại đang gây khó khăn cho nhiều người dân Mỹ, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương.

“Hầu hết người dân không mấy bận tâm chuyện cổ phiếu AI tăng vọt. Bởi họ còn phải lo trả nợ thẻ tín dụng và khoản vay sinh viên hàng tháng”, ông Zandi nói.

Còn theo bà Swonk của KPMG, tình trạng thiếu ngân sách hoạt động của các chương trình an sinh - đặc biệt Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP) - không chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng khó khăn của hàng chục triệu người Mỹ, mà còn đe dọa gây xáo trộn các nền kinh tế địa phương, nhất là ở khu vực nông thôn.

“Sức ép sẽ tăng lên với một nền kinh tế vốn đã xuất hiện vết nứt. Các hộ thu nhập thấp và trung bình đang chịu nhiều áp lực, trong khi bất bình đẳng thu nhập dễ làm gia tăng chia rẽ và phản ứng chính trị, khiến bối cảnh hiện nay thêm phức tạp”, bà Swonk nhận xét.

Ngọc Trang