Những người 'đo gió - đếm mưa' giữa cơn mưa lũ

Trạm Thủy văn Bằng Giang nằm bên dòng sông cùng tên chảy qua các phường trung tâm của tỉnh, 4 cán bộ trắc viên vẫn túc trực không nghỉ trong suốt cao điểm mưa lũ. Công việc của họ tưởng chừng đơn giản, đo mực nước, lưu lượng, vận tốc dòng chảy, phù sa, lượng mưa, nhưng trong bối cảnh lũ lớn, đó là những nhiệm vụ đầy hiểm nguy và thử thách. Trong 2 cơn bão vừa qua, trên sông Bằng xuất hiện 2 đợt lũ lịch sử. Đỉnh lũ đạt 185,79 m lúc 23 giờ ngày 7/10, vượt báo động 3 là 3,29 m và vượt mức lũ lịch sử năm 1986 tới 0,95 m, con số được đánh giá là chưa từng có trong hơn 30 năm qua.

Trạm trưởng Trạm Thủy văn - Môi trường Bằng Giang Đinh Duy Hoàng kể lại: Lúc nước dâng nhanh, anh em không kịp trở tay. Nước tràn vào nhà điều hành, làm hỏng nhiều thiết bị, máy đo… Nhưng số liệu không thể dừng lại, chúng tôi đo thủ công, ghi sổ, rồi liên lạc qua điện thoại để gửi báo cáo. Có thời điểm, cứ 30 phút là phải cập nhật một lần, mưa, gió, nước lũ vẫn tràn về nhưng không ai rời vị trí. Trong căn phòng nhỏ bên dòng nước dữ, chúng tôi vẫn kiên trì từng phép đo, từng dòng số liệu. Tôi và đồng nghiệp hiểu rằng, mỗi centimet mực nước được ghi lại có thể cứu hàng trăm sinh mạng phía hạ lưu.

Trong lúc cao điểm, cứ 30 phút quan trắc viên phải cập nhật số liệu một lần, mưa, gió, nước lũ vẫn tràn về nhưng không ai rời vị trí.

Đợt mưa lũ vừa qua khiến nhiều khu vực trong tỉnh bị ngập sâu, đặc biệt là các phường, xã: Hòa An, Thục Phán, Tân Giang, Nùng Trí Cao, Phục Hòa. Hàng trăm ngôi nhà bị ngập, đường giao thông chia cắt, trường học và hoa màu bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong tình huống khẩn cấp ấy, Đài KTTV tỉnh liên tục phát hành các bản tin cảnh báo và dự báo theo quy trình khẩn cấp, trở thành nguồn thông tin chủ lực giúp chính quyền và người dân chủ động ứng phó.

Tính riêng trong cơn bão số 11, từ ngày 5 - 8/10, Đài đã phát đi 9 bản tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất; 11 bản tin lũ, cảnh báo lũ; 14 bản tin về bão và áp thấp nhiệt đới; 14 bản tin về mưa lớn; 7 bản tin cảnh báo mưa dông, sét và 8 bản tin cảnh báo mưa lớn diện rộng. Tất cả bản tin được phát hành đúng quy trình, kịp thời đến Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự - Ứng phó thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, các địa phương, cơ quan báo chí và hệ thống truyền thanh cơ sở. Nhờ đó, nhiều địa phương đã kịp thời sơ tán dân khỏi vùng nguy hiểm, bảo vệ hồ đập, chủ động phương án ứng phó, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.

Công tác khí tượng của Đài cũng đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong chuỗi thông tin phòng chống thiên tai. Hiện nay, Đài KTTV tỉnh có 25 cán bộ, nhân viên, quản lý 6 trạm gồm 4 trạm khí tượng và 2 trạm thủy văn. Các trạm khí tượng chịu trách nhiệm quan trắc mây, nhiệt độ, độ ẩm, hướng gió, áp suất, lượng mưa, những thông số quan trọng để dự báo diễn biến thời tiết trên địa bàn tỉnh.

Các dự báo viên tổng hợp dữ liệu, dựng nên bức tranh toàn cảnh thời tiết của tỉnh, giúp chính quyền các cấp chủ động phương án ứng phó.

Anh Hoàng Văn Thụy, dự báo viên Đài KTTV tỉnh chia sẻ: Mỗi trạm khí tượng giống như một con “mắt thần” theo dõi bầu trời. Trong đợt mưa lũ vừa rồi, chúng tôi làm việc 24/24 giờ, chia ca trực để phát hành bản tin nhanh nhất. Có đêm, bản tin gửi đi lúc 3 giờ sáng và cập nhật liên tục sau đó. Khi dữ liệu thay đổi từng phút, sự chính xác là yếu tố sống còn.

Từ những con số khô khan đó, các dự báo viên dựng nên bức tranh toàn cảnh thời tiết của tỉnh, giúp chính quyền các cấp chủ động phương án ứng phó, nhất là tại các vùng có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất, ngập úng cục bộ. Ngay khi dữ liệu được thu thập, Đài tổng hợp và gửi liên tục về Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, đồng thời cập nhật cho Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh. Các bản tin cũng được chuyển đến Báo Cao Bằng, Cổng thông tin điện tử tỉnh để nhanh chóng phổ biến đến người dân. Chuỗi thông tin ấy vận hành như một mạng lưới nhịp nhàng, không gián đoạn. Mỗi bản tin phát đi là kết quả của hàng chục con người thức trắng, hàng trăm phép đo, hàng nghìn con số được tổng hợp, đối chiếu, xử lý cẩn trọng. Nhờ vậy, tỉnh Cao Bằng đã hạn chế tối đa thiệt hại trong đợt bão kép vừa qua, bảo đảm tính chủ động trong điều hành ứng phó thiên tai.

Nhìn lại thời gian qua, có thể thấy công việc của Đài KTTV tỉnh ngày càng nặng nề hơn khi biến đổi khí hậu khiến thời tiết cực đoan, thất thường, khó dự báo hơn bao giờ hết. Tuy vậy, tập thể cán bộ, nhân viên của Đài vẫn luôn giữ vững tinh thần trách nhiệm, không quản hiểm nguy, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Những thông tin cập nhật luôn được tổng hợp, đánh giá kỹ lưỡng.

Phó Giám đốc phụ trách Đài KTTV tỉnh Vi Quang Tuyền cho biết: Trong công tác KTTV, mỗi cán bộ là một chiến sĩ ở tuyến đầu thiên tai. Dù điều kiện còn nhiều khó khăn, trang thiết bị chưa đồng bộ, nhưng tinh thần trách nhiệm là điều không thể thiếu. Anh em làm việc trong mưa gió, có khi nước ngập đến cửa trạm, nhưng không ai rời vị trí. Cứ còn liên lạc, còn ghi chép được, là dữ liệu vẫn phải được gửi đi. Đài KTTV tỉnh tiếp tục đề xuất đầu tư trang thiết bị quan trắc tự động, hiện đại hóa hệ thống đo mưa, đo lưu lượng, đồng thời tăng cường năng lực dự báo viên và ứng dụng công nghệ số trong xử lý dữ liệu để nâng cao độ chính xác. Tuy nhiên, công nghệ là công cụ, nhưng yếu tố con người vẫn là quyết định. Tinh thần trách nhiệm, kỷ luật nghề nghiệp và ý thức vì cộng đồng là “linh hồn” của ngành KTTV.

Trong khi tuyến đầu cứu hộ, cứu nạn thường hiện lên giữa tâm bão, thì ở phía sau, những người làm khí tượng vẫn âm thầm canh từng đợt mưa, từng thay đổi áp suất, gửi đi những bản tin đúng lúc. Công việc ấy không ồn ào, không ống kính, nhưng đòi hỏi kỷ luật sắt, bản lĩnh và tinh thần cống hiến. Với họ, mỗi bản tin chính xác là một chiến thắng trước thiên nhiên.

Cao Bằng là tỉnh miền núi, địa hình phức tạp, nhiều sông suối, nơi tiềm ẩn nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất. Trong bối cảnh đó, vai trò của Đài KTTV tỉnh càng được khẳng định. Họ không chỉ làm công việc kỹ thuật, mà còn mang trong mình sứ mệnh bảo vệ sự sống, bảo vệ bình yên cho nhân dân. Giữa dòng nước xiết, những con số lạnh lùng lại chứa đựng hơi thở của cuộc sống. Và dù có những đêm dài mưa gió, những giờ phút căng thẳng khi lũ dâng đến ngưỡng lịch sử, họ vẫn bền bỉ bám trụ, làm đúng sứ mệnh của mình “đo gió - đếm mưa” để giữ lấy bình yên cho quê hương.

Thế Hiển