Những khúc mắc 'âm ỉ' của nhà đầu tư ngoại vẫn chờ được hóa giải

Nói về một trong những thách thức lớn đối với các nhà đầu tư nước ngoài (FDI) trong hiện tại, ông Seck Yee Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore (SingCham) tại Việt Nam, chỉ rõ đó là quy trình cấp phép còn phức tạp và kéo dài. Đặc biệt là các giấy phép con chỉ áp dụng cho nhà đầu tư nước ngoài. Đơn cử như Giấy phép kinh doanh do Sở Công Thương cấp theo Nghị định 09/2018/NĐ-CP.

Còn nhiều băn khoăn dai dẳng

Ông Seck Yee Chung cũng dẫn chứng Nghị định 146/2025/NĐ-CP, kể từ ngày 1/7/2025, thẩm quyền cấp Giấy phép kinh doanh cho nhà đầu tư nước ngoài sẽ được chuyển giao cho Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh. Mặc dù thời hạn xử lý theo quy định là 13 ngày làm việc, trên thực tế quá trình này có thể kéo dài từ 9 đến 12 tháng do việc xin ý kiến, phản hồi từ nhiều cơ quan như Sở Công Thương và các sở ngành khác không được tính vào thời hạn trên.

Cần sớm hóa giải những khúc mắc “âm ỉ”nhằm mang lại sự yên tâm đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp FDI.

Hoặc như lĩnh vực điện mặt trời áp mái theo mô hình cho thuê thiết bị, theo vị phó chủ tịch của SingCham, các cơ quan cấp phép hiện vẫn xem hoạt động này như “sản xuất điện”, dẫn đến yêu cầu bổ sung ngành nghề kinh doanh không phản ánh đúng bản chất. Những bất cập này không chỉ làm chậm tiến độ dự án mà còn ảnh hưởng đến niềm tin và dòng vốn FDI.

Hay như rào cản pháp lý đối với các dự án trung tâm dữ liệu. Ông Seck Yee Chung lưu ý Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm hạ tầng số của khu vực, trong đó đầu tư trung tâm dữ liệu đóng vai trò then chốt. Tuy nhiên, gánh nặng pháp lý, đặc biệt liên quan đến quản lý dữ liệu xuyên biên giới theo Nghị định số 165/2025/NĐ-CP (Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Dữ liệu) đang gây ra nhiều trở ngại đáng kể.

Nhất là những yêu cầu phức tạp đối với đánh giá rủi ro và phê duyệt tại Điều 12 Nghị định 165 có thể dẫn đến gia tăng gánh nặng hành chính, giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp (DN) Việt Nam và ảnh hưởng đến khả năng thu hút FDI trong các lĩnh vực công nghệ cao, kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI).

Còn tại hội nghị gặp gỡ giữa lãnh đạo Tp.HCM và cộng động doanh nghiệp FDI được tổ chức hôm 30/10, ông Sam Conroy, Chủ tịch Hiệp hội DN Australia (AusCham) tại Việt Nam, đã chỉ rõ những vấn đề băn khoăn cho các nhà đầu tư tại Tp.HCM là tình trạng ùn tắc giao thông và hạn chế trong logistics, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất – kinh doanh. Hơn nữa, tiến độ thực hiện một số dự án hạ tầng trọng điểm ở Tp.HCM chưa đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng DN.

“Tp.HCM nên ưu tiên phát triển hệ thống vận tải công cộng, đồng thời khai thác giá trị đất đai xung quanh tuyến metro để huy động vốn tư nhân và giảm ùn tắc. Mở rộng giải pháp di chuyển thông minh và logistics số, nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng”, ông Sam Conroy nói.

Ngoài ra, như băn khoăn của vị chủ tịch AusCham, sự thiếu nhất quán trong quy trình cấp phép, thông quan và phê duyệt đầu tư làm giảm sức cạnh tranh của Tp.HCM so với các trung tâm khu vực như Singapore và Bangkok (Thái Lan). Cùng với đó là khó khăn trong thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao, đặc biệt ở các vị trí quản lý cấp trung.

Trong khi đó, ông Erick Contreras, Phó chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu (EuroCham) tại Việt Nam, lại than phiền về tình trạng chậm trễ trong thông quan hàng hóa, mặc dù có cải thiện nhưng vẫn là mối quan tâm thường trực của các DN.

“EuroCham đã và đang phối hợp chặt chẽ với Chi cục Hải quan II tại Tp.HCM nhằm nhận diện các điểm nghẽn và hỗ trợ DN tuân thủ quy trình, song chúng tôi tin rằng vẫn còn dư địa để đơn giản hóa và tăng tốc quy trình hơn”, ông Erick Contreras nói.

Phải sớm có giải pháp hóa giải phù hợp

Vị phó chủ tịch EuroCham cũng phản ánh tình trạng ùn tắc tại sân bay và thủ tục xuất nhập cảnh là vấn đề cần được quan tâm ngay lúc này. Trong khi chờ sân bay quốc tế Long Thành đi vào hoạt động, việc tăng cường nhân sự vào giờ cao điểm hoặc cải thiện kết nối giữa các sân bay sẽ mang lại hiệu quả thiết thực.

Mặt khác, theo ông Erick Contreras, đó còn là vấn đề giao thông đô thị. Như ở Tp.HCM, những dự án tuyến metro đang được xây dựng và các tuyến xe buýt điện được triển khai rộng hơn là một tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, cần ưu tiên hơn nữa việc tích hợp hệ thống giao thông công cộng đa phương thức, giúp giảm tắc nghẽn, cắt giảm khí thải.

Riêng với góc nhìn về khung pháp lý chuyển đổi số của ông Travis Mitchell, Giám đốc điều hành Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham) tại Việt Nam, đó là trong thực tế, DN đôi khi vẫn gặp phải sự chồng chéo trong các quy định hoặc yêu cầu pháp lý, gây thiếu rõ ràng và khó dự đoán.

Cho rằng Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học và công nghệ đã tạo nên một khung chính sách vững chắc cho tăng trưởng chuyển đổi số trong tương lai, thế nhưng ông Travis Mitchell mong muốn rằng Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý cho thương mại điện tử, an ninh mạng và các ngành công nghiệp sáng tạo. Nhất là cách tiếp cận phù hợp với chuẩn mực quốc tế, vừa bảo vệ lợi ích quốc gia, vừa tạo điều kiện cho dòng chảy dữ liệu số xuyên biên giới.

“Chúng tôi tin rằng các quy định được đơn giản hóa và minh bạch hơn — đặc biệt trong các lĩnh vực như nền tảng trực tuyến, dịch vụ phát trực tuyến và quảng cáo, sẽ giúp nguồn nhân lực sáng tạo của Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu, đồng thời thu hút thêm đầu tư công nghệ cao”, vị giám đốc điều hành của AmCham bộc bạch.

Có thể nói những chia sẻ nêu trên từ đại diện các nhà đầu tư nước ngoài là điều mà các cơ quan quản lý, các nhà hoạch định chính sách cần hết sức lưu ý. Đặc biệt là sớm có giải pháp hóa giải phù hợp, nhấn mạnh cam kết của Chính phủ trong việc xây dựng môi trường đầu tư minh bạch và cạnh tranh để củng cố niềm tin của họ.

Thực ra, những khúc mắc như vậy của các nhà đầu tư ngoại đã được nhắc đi nhắc lại không ít lần và các cơ quan quản lý hay khâu chính sách cũng đã khắc phục phần nào để củng cố niềm tin của nhà đầu tư ngoại. Như nhận định vị chủ tịch AusCham, những cải cách chính sách gần đây đã giúp giảm rủi ro cho nhà đầu tư Australia, giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn hơn.

Tuy vậy, khi mà các nhà đầu tư ngoại còn than phiền, còn băn khoăn, có nghĩa là những khúc mắc vẫn còn “âm ỉ” và chờ được lắng nghe, hóa giải, tháo gỡ điểm nghẽn một cách đồng bộ, thấu đáo hơn nữa. Bởi lẽ, chỉ có những quy định minh bạch, rõ ràng, thủ tục không rườm rà và kéo dài, không chồng chéo tạo gánh nặng hành chính và có môi trường dễ kinh doanh thì mới mang lại sự an tâm cho các nhà đầu tư.

Thế Vinh