Những hiểu lầm tai hại về bệnh dại

Một trong những hiểu lầm phổ biến nhất là nhiều người nghĩ rằng nếu bị chó cắn nhưng không chảy máu thì không cần lo lắng. Trên thực tế, virus dại lây truyền qua nước bọt động vật và có thể xâm nhập cơ thể qua cả vết trầy xước rất nhỏ hoặc qua niêm mạc như mắt, mũi, miệng. Vì vậy, kể cả khi vết thương không chảy máu, người bị chó hoặc mèo cắn, liếm vào vết thương hở vẫn có nguy cơ mắc bệnh dại nếu không được xử trí đúng cách.

Một quan niệm sai lầm khác là cho rằng chỉ chó mới có thể lây truyền virus dại. Thực tế, mọi động vật có vú đều có nguy cơ mang mầm bệnh. Ở Việt Nam, chó vẫn là nguồn lây chủ yếu, nhưng số ca bệnh do mèo cắn hoặc cào đang gia tăng, đặc biệt do mèo có thói quen liếm móng nên có thể mang virus dại trên vuốt và truyền sang người qua vết cào. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ lây nhiễm virus dại từ mèo có thể cao gấp nhiều lần so với chó. Điều đó đồng nghĩa, mèo cào cũng có thể khiến người tiếp xúc mắc bệnh dại nếu không được xử trí kịp thời.

Không ít người cho rằng chó nuôi trong nhà thì sẽ an toàn, không cần tiêm phòng. Đây là suy nghĩ rất nguy hiểm. Một con chó dù không thả rông vẫn có thể nhiễm virus dại nếu tiếp xúc thoáng qua với nguồn lây từ động vật khác trong lúc đi dạo, dẫn đi tiêm chủng hoặc do chủ nuôi không kiểm soát kỹ môi trường. Virus dại không phân biệt chó nhà hay chó hoang. Tiêm vaccine định kỳ cho thú nuôi không chỉ là biện pháp bảo vệ vật nuôi mà còn là cách duy nhất để bảo vệ cả gia đình khỏi nguy cơ nhiễm bệnh từ những tình huống bất ngờ.

Một rào cản lớn khác trong phòng bệnh là tâm lý e ngại tiêm vaccine dại. Nhiều người vẫn tin rằng vaccine dại có thể gây hại cho thần kinh hoặc để lại tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, các loại vaccine dại hiện nay đều đã được cải tiến bằng công nghệ hiện đại, trải qua kiểm nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt và được Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị sử dụng rộng rãi. Các phản ứng phụ thường gặp như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc mệt mỏi đều là biểu hiện bình thường của phản ứng miễn dịch và thường biến mất sau vài ngày. Phản ứng nghiêm trọng là rất hiếm gặp. Quan trọng hơn cả, một khi đã phát bệnh, dại là căn bệnh gần như không thể cứu chữa với tỷ lệ tử vong gần như 100%.

Hiểu đúng để hành động đúng là cách duy nhất để phòng bệnh dại hiệu quả. Sau bất kỳ vết cắn, cào hoặc liếm nghi ngờ, người dân cần nhanh chóng rửa vết thương đúng cách, đến cơ sở y tế và tiêm phòng càng sớm càng tốt. Với bệnh dại, chỉ một phút chần chừ cũng có thể là cái giá bằng cả mạng sống.

BS Phạm Văn Phú (Quản lý Y khoa khu vực 3 Đông Nam Bộ, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC)