Những giờ hỗn loạn trước khi ông Bashar al-Assad lên máy bay rời Syria

Cựu Tổng thống Syria Bashar Assad. (Ảnh: Tass)

Vài giờ trước khi lên máy bay đến Mátxcơva, ông Assad vẫn khẳng định trong cuộc họp với khoảng 30 chỉ huy quân đội và an ninh tại Bộ Quốc phòng Syria rằng Nga đang gửi tiếp viện, nên lực lượng địa phương cần kiên trì, một chỉ huy giấu tên cho biết.

Các nhân viên của ông Assad cũng không nắm được thông tin về kế hoạch của cựu tổng thống. Hôm 7/12, ông nói với nhân viên cấp dưới rằng sẽ trở về nhà sau khi xong việc. Nhưng thay vào đó, ông lại đến sân bay.

Ông cũng gọi cho cố vấn truyền thông Buthaina Shaaban, và yêu cầu bà đến nhà để viết bài phát biểu, nhưng khi bà đến nơi thì không thấy ai ở đó.

“Ông Assad không ra mặt. Ông ấy thậm chí còn không động viên quân đội của mình", Nadim Houri, giám đốc điều hành của nhóm nghiên cứu Sáng kiến Cải cách Ả-rập cho biết. "Ông ấy để những người ủng hộ mình tự đối mặt với số phận của họ".

Cựu Tổng thống Assad được cho là cũng không thông báo cho em trai Maher, chỉ huy Sư đoàn Thiết giáp tinh nhuệ số 4 của Syria, về kế hoạch rút lui của mình, theo ba phụ tá. Maher đã lên trực thăng đến Iraq và sau đó đến Nga, một trong những người này tiết lộ.

Lực lượng đối lập ăn mừng sau khi giành quyền kiểm soát Damascus. (Ảnh: AP)

Ông Assad rời khỏi Damascus bằng máy bay hôm 8/12. Máy bay của ông tắt bộ phát đáp nên không hiển thị trên màn hình radar, hai nguồn tin cho biết. Sự ra đi đầy kịch tính này đã chấm dứt 24 năm cầm quyền của ông Assad, cũng như một nửa thế kỷ nắm quyền liên tục của gia đình ông.

Ông Assad đã bay đến căn cứ không quân Hmeimim của Nga tại thành phố ven biển Latakia của Syria, và từ đó lên đường đến Mátxcơva.

Phu nhân Asma và ba người con của ông Assad đã chờ ông ở thủ đô Nga, theo ba cựu trợ lý thân cận và một quan chức cấp cao trong khu vực.

Những video về dinh thự của ông Assad, do lực lượng đối lập và người dân đăng lên mạng xã hội, cho thấy cựu tổng thống dường như đã vội vã rời đi. Thức ăn chín vẫn còn trên bếp và một số đồ dùng cá nhân bị bỏ lại, chẳng hạn như album ảnh gia đình.

Vai trò của Nga, Iran

Ông Assad đã đến thăm Mátxcơva vào ngày 28/11, một ngày sau khi lực lượng đối lập ở Syria tấn công tỉnh Aleppo (phía bắc) và tiến quân nhanh chóng khắp đất nước. Nhưng lời kêu gọi can thiệp quân sự của ông đã không mang lại kết quả như ý, vì Nga không muốn can thiệp, ba nhà ngoại giao khu vực cho biết.

Hadi al-Bahra, người đứng đầu phe đối lập chính của Syria ở nước ngoài - cho biết ông Assad có thể đã không truyền đạt thực tế tình hình cho các trợ lý ở quê nhà.

"Ông ấy đã nói với các chỉ huy và cộng sự của mình sau chuyến đi tới Mátxcơva rằng sự hỗ trợ quân sự đang đến”, Bahra nói thêm. "Ông ấy đã lừa dối họ".

Bốn ngày sau chuyến thăm Nga, vào ngày 2/12, Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi đã gặp ông Assad tại Damascus. Vào thời điểm đó, nhóm đối lập Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đã kiểm soát thành phố lớn thứ hai của Syria là Aleppo và đang dồn về phía nam khi lực lượng chính phủ sụp đổ.

Ông Assad tỏ ra rất căng thẳng trong cuộc họp và thừa nhận rằng quân đội của ông quá yếu để có thể kháng cự hiệu quả, một nhà ngoại giao cấp cao của Iran nói với Reuters.

Tuy nhiên, theo hai quan chức cấp cao của Iran, ông Assad chưa bao giờ yêu cầu Tehran triển khai lực lượng ở Syria.

Nga và Iran chưa bình luận về những thông tin này.

Sự sụp đổ của chính mình

Sau khi không còn lựa chọn nào khác, ông Assad cuối cùng đã chấp nhận sự sụp đổ không thể tránh khỏi của chính mình và quyết định rời khỏi đất nước.

Ba nhân viên của ông Assad cho biết ban đầu cựu tổng thống muốn tìm nơi ẩn náu tại Các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất (UAE). Nhưng nước này được cho là đã từ chối vì lo ngại phản ứng dữ dội của cộng đồng quốc tế. UAE chưa bình luận về thông tin trên.

Theo một nguồn tin ngoại giao Nga giấu tên, Mátxcơva - mặc dù không muốn tăng cường can thiệp quân sự ở Syria - nhưng vẫn không thể bỏ mặc ông Assad.

Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov, tham dự diễn đàn ở Doha (Qatar) hôm 7 và 8/12, được cho là đã đi đầu trong nỗ lực ngoại giao nhằm đảm bảo lối thoát an toàn cho ông Assad. Ông Lavrov “thuyết phục Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar tận dụng mối quan hệ của họ với HTS để đảm bảo ông Assad được an toàn rời khỏi Syria”.

Ba nguồn tin cho biết Mátxcơva cũng đã phối hợp với các quốc gia láng giềng để đảm bảo rằng chiếc máy bay Nga chở ông Assad sẽ không bị chặn hoặc nhắm mục tiêu.

Dinh thự của ông Assad tan hoang sau khi lực lượng đối lập và người dân tràn vào. (Ảnh: AP)

Cựu Thủ tướng Syria Mohammed Jalali, tiết lộ ông đã nói chuyện với tổng thống khi đó là ông Assad qua điện thoại vào tối 7/12, lúc 22h30.

"Trong cuộc gọi cuối cùng của chúng tôi, tôi đã nói với ông ấy về tình hình khó khăn, có rất nhiều người di tản từ Homs đến Latakia, rằng có sự hoảng loạn và kinh hoàng trên đường phố", ông Jalali kể lại trên đài truyền hình Al Arabiya.

"Ông Assad trả lời: 'Ngày mai, chúng ta sẽ xem’ xét. 'Ngày mai, ngày mai', là điều cuối cùng ông ấy nói với tôi".

Jalali cho biết ông đã cố gắng gọi lại cho ông Assad vào lúc bình minh ngày 8/12, nhưng không có phản hồi.

Minh Hạnh

Theo Reuters