Những đôi tay giữ lửa ở làng gốm đỏ bên bờ sông Cửu Long

Nghề gốm ở Vĩnh Long giải quyết việc làm tại chỗ cho nhiều lao động nữ

Bờ Nam sông Cổ Chiên (một dòng chính của sông Cửu Long) thuộc địa phận tỉnh Vĩnh Long có những mỏ đất sét dồi dào, nhờ đó, nghề làm gốm đã hình thành và phát triển. Không thợ gốm nào biết rõ tổ nghề là ai, nghề có từ bao giờ, nhưng họ tự hào vì sản phẩm gốm đỏ của vùng là độc nhất vô nhị, không lẫn với gốm vùng nào khác.

"Đất sét ở đây nhiễm phèn nặng, nên khi nung xong vừa có màu đỏ, lại có vân trắng đặc trưng không thể nhầm lẫn", bà Phạm Thị Bảy (55 tuổi, ngụ phường Thanh Đức, tỉnh Vĩnh Long) chia sẻ.

Bà Bảy đã theo nghề hơn 30 năm, được coi là người giữ lửa của một trong hàng trăm lò gốm trong vùng. Nữ nghệ nhân cho biết bà học nghề từ mẹ và đã truyền lại cho các con. Bà Bảy thành thạo mọi kỹ năng và có thể nhận làm mọi mặt hàng khách đặt.

"Làm nghề này có phần cực, có phần nóng nực, nhưng nuôi được gia đình và phù hợp với sức phụ nữ. Bên cạnh có thu nhập, chúng tôi cũng thấy tự hào khi góp phần gìn giữ bản sắc quê hương", bà Bảy nói.

Bà Bảy thực hiện công việc đã làm suốt hơn 30 năm

Bà Bảy nói vui rằng "yêu nghề hơn yêu gia đình", kỳ thực thời gian bà ở lò gốm cũng nhiều hơn ở nhà. Bà học nghề từ khi còn con gái, chưa biết thương ai, và có lẽ bà cũng chỉ rời xa nghề gốm khi rời xa tất cả. Nhờ tiền công từ những mẻ gốm ra lò, 2 đứa con của bà đều ăn học đến nơi đến chốn.

Làm chung lò gốm với bà Bảy, chị Bùi Thị Kim Ngân (37 tuổi) mới theo nghề gần 10 năm, nhưng cũng đã được đảm nhận công việc hoàn thiện sản phẩm. Những lọ gốm sau khi tạo hình bề mặt vẫn còn xù xì, trách nhiệm của chị Ngân là dùng tay hoặc khăn ướt thoa cho láng mịn, những lọ bị khuyết, bị méo cũng cần chỉnh sửa lại.

"Công việc này được làm gần nhà, giờ giấc tương đối linh hoạt nên tiện đưa đón con đi học. Làm ăn theo sản phẩm, nên ai cũng tự trách nhiệm với công việc của mình. Yêu nghề hay không thì khó nói, nhưng làm quen tay, nghỉ ở nhà là khó chịu", chị Ngân cười.

Những mẻ gốm được đưa vào lò nung

Để có một sản phẩm gốm cần trải qua các công đoạn chính là nhào đất, tạo hình, hoàn thiện, phơi và nung. Với những sản phẩm cần hoa văn thì có thêm bước khắc vẽ trước khi đem phơi. Thợ học việc sẽ bắt đầu từ công đoạn nhào đất, càng lành nghề sẽ được đảm nhận công việc tạo hình, rồi hoàn thiện sản phẩm.

Trong các công đoạn, nung là bước khó nhất, yêu cầu thợ gốm phải có kinh nghiệm kiểm soát củi lửa khắt khe, vì thiếu nhiệt hay quá nhiệt mẻ gốm đều hỏng và phải bỏ. Để có mẻ gốm chín đẹp người thợ cần giữ lửa để nhiệt độ trong lò luôn duy trì khoảng 900 độ C trong suốt một tuần nung.

Hoàn thiện bình gốm

Bà Đoàn Thị Ngọc Diệp, Chủ tịch Hiệp hội gạch gốm mỹ nghệ Vĩnh Long, cho biết, từ sản phẩm ban đầu chủ yếu là gạch, nghề gốm Vĩnh Long đang chuyển dần sang làm các sản phẩm mỹ nghệ và phát triển du lịch làng nghề. Nghề gốm tạo thu nhập ổn định cho người lao động, đặc biệt là các lao động nữ.

Bá Cường