Những điểm mới của Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số sắp được thông qua

Ảnh minh họa. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)

Việt Nam đang bước vào giai đoạn then chốt trong hành trình chuyển đổi số. Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số được thảo luận tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV không chỉ là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho một ngành công nghiệp mới nổi, mà còn góp phần thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng về đổi mới sáng tạo, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp công nghệ số, đồng thời tạo nền tảng cho Việt Nam hội nhập sâu rộng vào xu thế công nghệ toàn cầu.

Đáng chú ý, Dự thảo đã thể chế hóa các chủ trương lớn được nêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị. Các nội dung cốt lõi gồm: Cơ chế ưu đãi doanh nghiệp công nghệ số; Phát triển hạ tầng số dùng chung; Khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; Đào tạo nhân tài và thử nghiệm công nghệ có kiểm soát.

Tiếp cận trực diện với AI và tài sản số

Đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ - cơ quan chủ trì soạn thảo dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số cho biết, dự luật đã đưa ra các chính sách ưu đãi mang tính hệ thống, bao trùm toàn bộ chuỗi phát triển ngành gồm hỗ trợ tài chính, hạ tầng, thuế doanh nghiệp và thuế xuất nhập khẩu, đất đai và thủ tục hải quan; khuyến khích đầu tư đào tạo, miễn giấy phép lao động, cấp visa 5 năm, học bổng và ưu đãi thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia; hỗ trợ đầu tư nghiên cứu, chi phí đầu tư vào cơ sở nghiên cứu được tính vào chi phí trừ thuế.

Nhà nước đầu tư các hạ tầng thiết yếu, khuyến khích tư nhân xây dựng hạ tầng công nghệ số và phát triển các khu công nghệ tập trung. Hỗ trợ mở rộng thị trường sản phẩm công nghệ số, đặc biệt ưu đãi trong thuê/mua sắm sản phẩm bằng vốn ngân sách nhà nước.

Các chuyên gia thảo luận về cơ chế cho tài sản số tại Đà Nẵng. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Trong đó, ngành công nghiệp bán dẫn được xác định là lĩnh vực chiến lược sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi riêng biệt, tạo lợi thế cạnh tranh và nắm bắt thời cơ dịch chuyển chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là bước đi thể hiện rõ sự chủ động của Việt Nam trong việc đón đầu cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Một điểm mới nổi bật trong dự thảo luật là việc chính thức đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào nội dung điều chỉnh của pháp luật. AI được xác định là công cụ đột phá nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên, đây vẫn là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro và còn chưa có nhiều mô hình pháp lý hoàn chỉnh trên thế giới.

Nếu Luật Công nghiệp Công nghệ số được thông qua, Việt Nam sẽ là một trong số ít các quốc gia trên thế giới đã ban hành hành lang pháp lý về Trí tuệ nhân tạo.

Để kịp thời đáp ứng nhu cầu cuộc sống, dự thảo Luật đã đưa ra các quy định mang tính nguyên tắc liên quan đến trí tuệ nhân tạo và giao Chính phủ ban hành các quy định chi tiết, cụ thể cần thiết, phù hợp với thực tiễn. Vì vậy, Dự thảo đã lựa chọn hướng tiếp cận nguyên tắc, "mềm dẻo" quy định khung trong luật, đồng thời Chính phủ sẽ ban hành các quy định chi tiết phù hợp thực tiễn.

Song song đó, Dự thảo cũng lần đầu tiên đưa ra các nguyên tắc quản lý tài sản số, lĩnh vực còn rất mới và phức tạp. Để kịp thời đáp ứng nhu cầu thực tế tại Việt Nam hiện nay, Dự thảo Luật bước đầu có quy định một số nội dung cơ bản về tài sản số như định nghĩa, phân loại, nội dung quản lý.

Đây là các quy định mang tính khung, nguyên tắc và giao Chính phủ quy định cụ thể đối với tài sản số trong lĩnh vực chuyên ngành phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Các quy định bước đầu xoay quanh định nghĩa, phân loại và nội dung quản lý tài sản số theo hướng linh hoạt. Chính phủ sẽ quy định cụ thể theo từng lĩnh vực chuyên ngành. Đây là tiền đề quan trọng để quản lý hiệu quả, đồng thời phát triển thị trường tài sản số trong nước.

Thử nghiệm có kiểm soát sản phẩm, dịch vụ ứng dụng công nghệ số

Theo Chương trình Chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành một trong 30 quốc gia số hàng đầu thế giới vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu này, chương trình đề ra nhiều nhiệm vụ trọng điểm như: Phủ sóng 5G và cáp quang toàn quốc, phát triển trên 100 nghìn doanh nghiệp công nghệ số và xây dựng lực lượng 1,5 triệu lao động có kỹ năng công nghệ số. Việc định hình lại các ngành công nghiệp và dịch vụ công dựa trên nền tảng công nghệ mới nổi không chỉ là xu hướng, mà còn là bước đi chiến lược nhằm đưa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số.

Ảnh minh họa. (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số được đánh giá sẽ tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp công nghệ số với trọng tâm là các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, từng bước chuyển dịch từ lắp ráp, gia công sang sáng tạo, thiết kế, tích hợp, sản xuất, làm chủ công nghệ lõi.

Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát là một trong những điểm đột phá của dự thảo Luật cụ thể hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 57, Nghị quyết 68 được xây dựng theo hướng Luật quy định chung về thử nghiệm gồm: nguyên tắc, tiêu chí, thẩm quyền, quyền, trách nhiệm, bảo vệ người sử dụng và miễn trừ trách nhiệm đối với trường hợp rủi ro xảy ra do nguyên nhân khách quan… và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Dự án Luật xác lập rõ cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với sản phẩm, dịch vụ ứng dụng công nghệ số. Cơ chế này bao gồm các quy định về nguyên tắc triển khai, tiêu chí lựa chọn, thẩm quyền, trách nhiệm pháp lý, quyền lợi của người dùng và miễn trừ trách nhiệm đối với các rủi ro khách quan trong thử nghiệm.

Để đảm bảo tính đồng bộ pháp luật, Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu khả năng quy định khung cơ chế sandbox tại Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, từ đó Chính phủ quy định chi tiết phù hợp với từng ngành, từng lĩnh vực.

Khi được thông qua, Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ tạo ra một bước ngoặt lớn trong thúc đẩy kinh tế số và chuyển đổi số tại Việt Nam. Với các chính sách ưu đãi, cơ chế thử nghiệm linh hoạt, sự tập trung vào phát triển nhân lực và hợp tác quốc tế, luật này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tạo ra những thay đổi tích cực trong xã hội, từ nâng cao chất lượng cuộc sống đến thúc đẩy phát triển bền vững. Qua đó, tạo động lực mạnh mẽ để Việt Nam 'vươn mình' trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ số ở khu vực và trên thế giới./.