Những dấu hiệu phát hiện sớm ung thư miệng rất dễ bỏ qua

Ung thư miệng là tình trạng các khối u ác tính phát triển ở môi, nướu, lưỡi, má... Đây là một căn bệnh nguy hiểm nhưng âm thầm, thường không được phát hiện ở giai đoạn sớm. Đây là một mối quan ngại đáng kể vì chẩn đoán muộn thường làm giảm cơ hội điều trị thành công và tỷ lệ sống sót.

Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu sớm, phương pháp chẩn đoán và chiến lược phòng ngừa sẽ giúp mọi người chủ động thực hiện các bước cần thiết để giảm thiểu nguy cơ và cải thiện kết quả điều trị.

1. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư miệng

Ung thư miệng phát sinh từ sự tương tác của nhiều yếu tố, bao gồm các kiểu hành vi, ảnh hưởng của virus và phơi nhiễm môi trường. Việc hiểu sâu hơn về các yếu tố này là rất cần thiết để xác định những cá nhân có nguy cơ cao mắc loại ung thư ác tính này.

Hơn nữa, nghiên cứu gần đây đã làm sáng tỏ cách tình trạng viêm dai dẳng, tiếp xúc liên tục với các chất gây ung thư miệng, phản ứng miễn dịch suy yếu và thói quen lối sống có thể phối hợp với nhau để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi tế bào khỏe mạnh thành tế bào ác tính. Sự tương tác này làm tăng đáng kể nguy cơ mắc ung thư khoang miệng cũng như các tình trạng tiền ung thư liên quan.

Nguyên nhân chính gây ung thư miệng

- Sử dụng thuốc lá: Hút thuốc lá, xì gà hoặc tẩu, cũng như sử dụng thuốc lá không khói, khiến mô miệng tiếp xúc với các chất gây ung thư làm tổn thương DNA và thúc đẩy sự phát triển bất thường của tế bào. Tiếp xúc lâu dài làm tăng nguy cơ biến đổi ác tính ở niêm mạc miệng.

- Uống rượu: Uống nhiều rượu hoặc uống rượu trong thời gian dài làm tăng nguy cơ ung thư miệng bằng cách gây kích ứng tế bào và sản sinh ra các sản phẩm phụ độc hại trong quá trình chuyển hóa. Sự kết hợp giữa rượu và thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư.

- Nhiễm vi-rút u nhú ở người (HPV): Các chủng HPV nguy cơ cao, đặc biệt là HPV-16, có liên quan đến ung thư gốc lưỡi và vòm họng. Các trường hợp ung thư miệng liên quan đến HPV đã gia tăng ở những người trẻ tuổi không sử dụng thuốc lá.

- Chấn thương mãn tính: Kích ứng liên tục do răng nhọn, răng giả không vừa vặn hoặc chấn thương lặp đi lặp lại ở mô miệng có thể dẫn đến viêm, từ đó có thể góp phần gây ung thư theo thời gian.

- Vệ sinh răng miệng và dinh dưỡng kém: Ăn ít trái cây và rau quả cùng với tình trạng mất cân bằng vi khuẩn trong miệng có thể làm tăng nguy cơ chuyển hóa ác tính.

- Tuổi tác và di truyền: Ung thư miệng phổ biến hơn ở những người trên 40 tuổi, mặc dù yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ ở độ tuổi trẻ hơn.

Những yếu tố khác nhau này thường phối hợp đồng thời, tạo ra tác động kết hợp khiến các tế bào bình thường dần dần chuyển thành tế bào ác tính, đặc biệt là khi không áp dụng các phương pháp phòng ngừa thích hợp.

2. Các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu của ung thư miệng

Việc phát hiện sớm ung thư miệng là rất quan trọng, vì các triệu chứng ban đầu thường khó nhận biết và có thể bị bỏ qua. Các dấu hiệu ban đầu phổ biến bao gồm:

- Các vết loét hoặc vết loét dai dẳng trong miệng không lành trong vòng 2 tuần, có thể xuất hiện ở môi, nướu, lưỡi hoặc má trong.

- Các mảng trắng (bạch sản) hoặc các mảng đỏ (hồng sản) cứng, mịn như nhung và không mất đi. Đây có thể là dấu hiệu của những thay đổi tiền ung thư ở niêm mạc miệng.

- Các tổn thương nhô lên hoặc cứng, có cảm giác khác biệt so với mô xung quanh và có thể dần dần phát triển theo thời gian.

- Các khối u hoặc sưng không đau ở cổ, cho thấy khả năng lây lan đến các hạch bạch huyết ngay cả trước khi cơn đau xuất hiện.

- Khó nhai, nuốt hoặc nói, tình trạng này có thể phát triển nếu các tổn thương ảnh hưởng đến chức năng miệng.

- Tê ở một số bộ phận của miệng hoặc lưỡi, có thể là dấu hiệu của sự liên quan đến dây thần kinh.

- Chảy máu liên tục trong miệng hoặc đau tai không rõ nguyên nhân.

Nhận biết sớm các triệu chứng này và đi khám có thể cải thiện đáng kể tiên lượng bệnh bằng cách cho phép điều trị ở giai đoạn sớm hơn.

3. Chẩn đoán và xét nghiệm ung thư miệng

Chẩn đoán chính xác đòi hỏi sự kết hợp giữa khám lâm sàng, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Các bước chẩn đoán chính bao gồm:

- Khám lâm sàng: Bác sĩ nha khoa hoặc chuyên gia sẽ kiểm tra trực quan và sờ nắn môi, lưỡi, má, mặt và cổ để tìm các tổn thương bất thường hoặc khối u.

- Sinh thiết: Lấy một mẫu mô từ vùng nghi ngờ và phân tích dưới kính hiển vi để xác nhận xem có tế bào ung thư hay không.

- Chụp hình ảnh: Chụp CT, MRI hoặc PET để xác định kích thước và độ sâu của khối u cũng như liệu khối u đã di căn đến các mô hoặc hạch bạch huyết lân cận hay chưa.

- Đánh giá nội soi: Được sử dụng khi khối u có thể liên quan đến các cấu trúc sâu hơn hoặc các vùng lân cận, cung cấp đánh giá toàn diện hơn.

- Phân loại giai đoạn: Dữ liệu mô bệnh học và hình ảnh được kết hợp để phân loại giai đoạn khối u, giúp hướng dẫn lựa chọn phương pháp điều trị và dự đoán kết quả.

Chẩn đoán kịp thời đảm bảo việc điều trị có thể bắt đầu ngay lập tức, cải thiện khả năng sống sót và giảm khả năng xảy ra biến chứng của bệnh ở giai đoạn tiến triển.

4. Điều trị ung thư miệng

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào kích thước, vị trí và giai đoạn khối u. Các phương pháp thường bao gồm:

- Phẫu thuật: Cắt bỏ khối u và mô xung quanh; có thể cắt bỏ hạch bạch huyết nếu nghi ngờ khối u di căn.

- Xạ trị: Thường được sử dụng sau phẫu thuật hoặc độc lập để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại và giảm nguy cơ tái phát.

- Hóa trị, liệu pháp nhắm mục tiêu hoặc liệu pháp miễn dịch: Có thể áp dụng các phương pháp này tùy thuộc vào đặc điểm phân tử của khối u và nhu cầu của bệnh nhân.

- Thay đổi lối sống: Ngừng sử dụng thuốc lá và hạn chế uống rượu giúp ngăn ngừa tái phát.

- Tiêm vắc-xin HPV: Giảm nguy cơ ung thư miệng liên quan đến vi-rút.

- Vệ sinh răng miệng và dinh dưỡng: Duy trì sức khỏe răng miệng và chế độ ăn nhiều trái cây và rau quả hỗ trợ cả việc điều trị và phòng ngừa.

- Tự theo dõi: Kiểm tra thường xuyên các vết loét, mảng hoặc cục u giúp phát hiện sớm những thay đổi và đảm bảo can thiệp y tế nhanh hơn.

5. Cách phòng ngừa và phát hiện sớm

Các biện pháp phòng ngừa đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ ung thư miệng và cải thiện khả năng phát hiện sớm. Các phương pháp chính bao gồm:

- Cai thuốc lá: Tránh mọi hình thức hút thuốc lá.

- Hạn chế uống rượu: Giảm hoặc bỏ hẳn việc uống rượu, đặc biệt khi kết hợp với hút thuốc lá.

- Tiêm vắc-xin HPV: Bảo vệ chống lại các chủng vi-rút có nguy cơ cao liên quan đến ung thư miệng.

- Chống nắng cho môi: Sử dụng kem chống nắng cho môi hoặc đội mũ rộng vành để ngăn ngừa ung thư môi do tia UV gây ra.

- Kiểm tra răng định kỳ: Khám chuyên nghiệp giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường trong miệng.

- Tự kiểm tra: Kiểm tra các vết loét, mảng, cục u hoặc tê dai dẳng, đặc biệt là ở những người có nguy cơ cao.

- Giáo dục cộng đồng: Các chiến dịch nâng cao nhận thức và sàng lọc giúp thúc đẩy phát hiện sớm ở những nhóm dân số có yếu tố nguy cơ cao.

Việc áp dụng những thói quen này một cách nhất quán có thể làm giảm đáng kể nguy cơ và tăng khả năng phát hiện ung thư miệng ở giai đoạn sớm nhất, dễ điều trị nhất và cũng khuyến khích nhận thức lâu dài về sức khỏe răng miệng, thói quen sàng lọc thường xuyên, nhận biết triệu chứng sớm và tham khảo ý kiến bác sĩ kịp thời, tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư miệng.

Linh Trang (Theo Timesofindia)