Những dấu hiệu cho thấy tình trạng ngân sách đáng lo ngại của Mỹ

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Reuters.

Dưới đây là 5 vấn đề chính về ngân sách của Chính phủ liên bang Mỹ được rút ra từ các số liệu cuối năm tài khóa 2025 kết thúc vào ngày 30/9 vừa qua, do Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) công bố và được tờ báo Wall Street Journal tổng hợp.

Đầu tiên, nguồn thu ngân sách từ thuế quan đã có sự gia tăng đáng kể, nhưng không đủ để cải thiện tình hình thâm hụt ngân sách.

Trong năm tài khóa 2025, Mỹ đã thu về 195 tỷ USD từ thuế quan, gấp đôi so với năm trước đó. Tuy nhiên, con số này chỉ chiếm 3,7% tổng thu ngân sách liên bang, so với tỷ trọng 51% từ thuế thu nhập cá nhân. Mặc dù chính quyền Tổng thống Trump đã cố gắng chuyển trọng tâm thu ngân sách từ thuế thu nhập sang thuế nhập khẩu, nhưng đóng góp của thuế quan vẫn còn khá khiêm tốn trong tổng thu ngân sách.

Thứ hai, chi phí lãi suất công nợ tiếp tục leo thang, trở thành một gánh nặng lớn cho ngân sách. Theo một chỉ số của CBO, lãi suất ròng trên nợ công của Mỹ đã vượt mốc 1 nghìn tỷ USD lần đầu tiên, cao hơn cả chi tiêu cho Medicare hay quốc phòng.

Cứ mỗi 5 USD thu được từ thuế, Chính phủ Mỹ phải dành 1 USD để trả lãi. Điều này là hệ quả tất yếu của việc nợ công ngày càng tăng và lãi suất cao hơn, và Chính phủ không có nhiều lựa chọn để giảm bớt gánh nặng này trong ngắn hạn.

Thứ ba, chi tiêu không có nhiều chuyển biến dưới sự quản lý của Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE). Khi chính quyền Tổng thống Trump bắt đầu nắm quyền, tỷ phú Elon Musk - người được ông Trump bổ nhiệm đứng đầu DOGE - đã tuyên bố rằng cơ quan này có thể giúp Chính phủ tiết kiệm được 2 nghìn tỷ USD, tương đương hơn 1/4 tổng chi tiêu trong năm tài khóa 2024.

Tuy nhiên, thực tế không đạt được kỳ vọng này. DOGE đã thu hồi một số khoản trợ cấp và sa thải một loạt công chức liên bang, nhưng tổng chi tiêu không bao gồm lãi suất vẫn tăng 220 tỷ USD, tương đương 4% trong cả năm tài khóa. Một số khoản tiết kiệm sẽ chỉ được phản ánh sau khi các công chức liên bang chấp nhận gói thôi việc tự nguyện được gạch tên khỏi bảng lương chính phủ vào năm tài khóa 2026.

Thứ tư, chi tiêu cho các chương trình xã hội tiếp tục tăng trưởng, chủ yếu do dân số già hóa và chi phí y tế tăng cao. Trong năm 2025, chi tiêu cho An sinh xã hội (Social Security) tăng 8%, một phần do quyết định của Quốc hội mở rộng phúc lợi cho một số đối tượng lao động thuộc khu vực công, có hiệu lực từ tháng 1/2024. Chi tiêu cho các chương trình y tế Medicare và Medicaid cũng tăng 8% mỗi chương trình. Mặc dù luật thuế và chi tiêu của đảng Cộng hòa đã hạn chế sự gia tăng chi phí của Medicaid trong tương lai, nhưng áp lực từ dân số già hóa vẫn là một thách thức lớn.

Và thứ năm, thâm hụt và nợ công vẫn ở mức cao lịch sử. Thông thường, thâm hụt ngân sách tăng trong thời kỳ suy thoái và giảm trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, năm 2025 lại là một ngoại lệ khi thâm hụt ngân sách của Chính phủ Mỹ là 1,8 nghìn tỷ USD, gần như không thay đổi so với năm 2024, mặc dù nền kinh tế vẫn đang tăng trưởng.

Nợ công do các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân không thuộc Chính phủ Mỹ nắm giữ đang tiến gần đến mức 100% GDP và có khả năng vượt qua kỷ lục 106% được thiết lập vào năm 1946 trong những năm tới.

Các chính sách của Tổng thống Trump gây hiệu ứng trái ngược đối với thâm hụt ngân sách. Ông đã gia hạn các khoản cắt giảm thuế sắp hết hạn và tạo ra các khoản cắt giảm mới, nhưng đồng thời hứa không cắt giảm An sinh xã hội và Medicare, và muốn tăng chi tiêu quân sự. Trong khi đó, thuế quan và một số khoản cắt giảm chi tiêu trong luật mới có tác dụng giảm thâm hụt ngân sách.

An Huy