Những chính sách mới có hiệu lực từ tháng 12.2025

Tiêu chí mới phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Theo Nghị định 272/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1.12.2025, việc phân định thôn, xã và tỉnh vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026–2030 được thực hiện theo bộ tiêu chí mới nhằm phản ánh sát hơn thực trạng dân cư và điều kiện kinh tế – xã hội của từng khu vực.

Thôn vùng dân tộc thiểu số là thôn có từ 15% người dân tộc thiểu số sinh sống ổn định thành cộng đồng

Một thôn được xác định là thôn vùng dân tộc thiểu số khi có từ 15% người dân tộc thiểu số sinh sống ổn định thành cộng đồng. Với xã, nghị định đưa ra hai tiêu chí: hoặc có từ 15% người dân tộc thiểu số sinh sống ổn định, hoặc có từ 4.500 người dân tộc thiểu số sinh sống ổn định. Đối với cấp tỉnh miền núi, phải đáp ứng một trong hai tiêu chí: Có ít nhất 2/3 diện tích tự nhiên nằm ở độ cao từ 200m trở lên so với mực nước biển; hoặc có từ 2/3 số xã trở lên là xã miền núi.

Việc phân định lại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2030 tạo cơ sở cho việc phân bổ nguồn lực công bằng, triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là Chương trình phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong giai đoạn tiếp theo.

Siết chặt điều kiện thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu

Từ ngày 1.12.2025, Nghị định 304/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định chi tiết điều kiện thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024. Đây là nghị định quan trọng nhằm chuẩn hóa hoạt động thu giữ tài sản, hạn chế lạm dụng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người đi vay.

Theo đó, tổ chức tín dụng chỉ được thu giữ tài sản khi đã thực hiện đầy đủ các bước thông báo, xác minh và phối hợp theo quy định. Đặc biệt, trường hợp tài sản là chỗ ở duy nhất của người vay hoặc là công cụ lao động duy nhất, việc thu giữ phải được tiến hành thận trọng, bảo đảm người vay không rơi vào cảnh không có nơi cư trú hoặc không có phương tiện sinh kế ngay lập tức.

Tổ chức tín dụng có trách nhiệm hỗ trợ một khoản kinh phí tối thiểu nhằm giúp người vay ổn định cuộc sống trước mắt sau khi bị thu giữ tài sản. Việc siết chặt quy trình thu giữ tài sản thể hiện sự cân bằng giữa yêu cầu xử lý nợ xấu và chính sách nhân văn nhằm bảo đảm an sinh xã hội.

Thành lập Quỹ giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ

Theo Nghị định 279/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 15.12.2025, Quỹ giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ chính thức được thành lập. Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, do Bộ Công an quản lý, nhằm hỗ trợ kịp thời nạn nhân của các vụ tai nạn giao thông và góp phần giảm thiểu thiệt hại do tai nạn gây ra.

Quỹ được sử dụng để hỗ trợ người bị thương, thân nhân người tử vong, người tham gia cứu hộ – cứu nạn, chi trả chi phí giám định thương tật và hỗ trợ các hoạt động khẩn cấp khác. Ngoài ra, quỹ còn phục vụ các chương trình tuyên truyền, vận động xã hội hóa trong công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông.

Trong bối cảnh tai nạn giao thông vẫn để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho các gia đình và xã hội, việc thành lập quỹ được đánh giá là bước đi cần thiết, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với nạn nhân tai nạn giao thông, đồng thời bổ sung nguồn lực hỗ trợ cho các hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả.

Thành lập Quỹ giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ

Mức phạt mới trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội

Từ ngày 15.12.2025, Nghị định số 282/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình có hiệu lực thi hành, trong đó quy định nhiều mức phạt mới. Cụ thể:

Mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực phòng, chống bạo lực gia đình đối với cá nhân là 30 triệu đồng, đối với tổ chức là 60 triệu đồng; trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội đối với cá nhân là 40 triệu đồng, đối với tổ chức là 80 triệu đồng; trong lĩnh vực phòng, chống tệ nạn xã hội đối với cá nhân là 75 triệu đồng, đối với tổ chức là 150 triệu đồng.

Nghị định cũng quy định về vi phạm quy định về cấp, quản lý, sử dụng thẻ căn cước công dân, thẻ căn cước, căn cước điện tử hoặc giấy chứng nhận căn cước.

Trong đó nêu rõ, nếu sử dụng thẻ căn cước công dân, thẻ căn cước đã hết giá trị sử dụng để thực hiện hành vi trái pháp luật thì sẽ bị phạt tiền từ 8 - 10 triệu đồng, đồng thời người vi phạm sẽ bị tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được từ hành vi vi phạm.

Vi phạm trong lĩnh vực tài nguyên nước có thể bị phạt tới 500 triệu đồng

Theo Nghị định 290/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 25.12.2025, mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật về tài nguyên nước được nâng lên đáng kể. Cá nhân vi phạm có thể bị phạt tới 250 triệu đồng, trong khi tổ chức có thể bị phạt lên tới 500 triệu đồng, tùy vào mức độ và tính chất vi phạm.

Các hành vi bị xử phạt bao gồm khai thác, sử dụng nước trái phép; xả thải vượt quy chuẩn kỹ thuật hoặc không có giấy phép; không thực hiện quan trắc, giám sát nguồn nước theo quy định; gây ô nhiễm hoặc làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng nguồn nước.

Ngoài phạt tiền, nghị định còn quy định nhiều biện pháp khắc phục hậu quả như buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu, buộc thực hiện biện pháp cải tạo, phục hồi môi trường hoặc dừng hoạt động gây ô nhiễm.

Với việc nâng mức phạt, Nhà nước hướng đến quản lý chặt chẽ hơn việc khai thác và sử dụng tài nguyên nước — một nguồn tài nguyên thiết yếu đang chịu áp lực lớn từ biến đổi khí hậu, đô thị hóa và nhu cầu sản xuất, sinh hoạt ngày càng tăng.

Bãi bỏ một số Nghị định hết hiệu lực thi hành

Nghị định số 285/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 30.12.2025, quy định bãi bỏ toàn bộ 8 nghị định sau đây:

Nghị định số 35/2005/NĐ-CP ngày 17.3.2005 của Chính phủ về việc xử lý kỷ luật cán bộ, công chức;

Nghị định số 105/2006/NĐ-CP ngày 22.9.2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ;

Nghị định số 35/2007/NĐ-CP ngày 8.3.2007 của Chính phủ về giao dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng;

Nghị định số 27/2010/NĐ-CP ngày 24.3.2010 của Chính phủ quy định việc huy động các lực lượng cảnh sát khác và công an xã phối hợp với cảnh sát giao thông đường bộ tham gia tuần tra, kiểm soát trật tự, an toàn giao thông đường bộ trong trường hợp cần thiết;

Nghị định số 119/2010/NĐ-CP ngày 30.12.2010 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 105/2006 ngày 22.9.2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ;

Nghị định số 137/2013/NĐ-CP ngày 21.10.2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Điện lực và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lực;

Nghị định số 04/2015/NĐ-CP ngày 9.1.2015 của Chính phủ về thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập;

Nghị định số 63/2020/NĐ-CP ngày 8.6.2020 của Chính phủ quy định về công nghiệp an ninh.

Bên cạnh đó, Nghị định 285/2025 cũng bãi bỏ một phần đối với 2 nghị định sau: Bãi bỏ khoản 1 Điều 12 Nghị định số 65/2017/ NĐ-CP ngày 19.5.2017 của Chính phủ về chính sách đặc thù về giống, vốn và công nghệ trong phát triển nuôi trồng, khai thác dược liệu; Bãi bỏ chương III Nghị định số 08/2018 ngày 15.1.2018 của Chính phủ sửa đổi một số nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Công Thương.

HOÀNG HƯƠNG