Những cái tên được chờ đợi thắng giải VinFuture 2025

Khoa học phục vụ nhân loại: AI, Y sinh và công nghệ khí hậu

Khi Lễ trao giải VinFuture 2025, sự kiện tôn vinh khoa học và công nghệ toàn cầu, đang đến gần (dự kiến vào ngày 5 tháng 12), sự hồi hộp và tò mò về những nhà khoa học đoạt giải lại nóng lên hơn bao giờ hết. Giải thưởng VinFuture, với sứ mệnh cao cả là tìm kiếm và vinh danh những công trình mang lại tác động tích cực cho nhân loại, luôn là tâm điểm chú ý của cộng đồng nghiên cứu quốc tế.

Theo thông lệ, danh sách chính thức của người chiến thắng được giữ kín tuyệt đối. Tuy nhiên, việc Ban Tổ chức VinFuture mời những nhà khoa học nào tham gia các hội thảo và tọa đàm trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học & Công nghệ VinFuture 2025 đã phần nào hé lộ những lĩnh vực đột phá và những tên tuổi đang được Hội đồng Giải thưởng đặc biệt quan tâm và những nhà nghiên cứu đang được kỳ vọng sẽ bước lên bục vinh quang.

Các hoạt động học thuật trong khuôn khổ Tuần lễ VinFuture năm nay đã thể hiện rõ định hướng của Giải thưởng: tập trung vào các giải pháp ứng phó với thách thức toàn cầu như sức khỏe con người, an ninh lương thực, và biến đổi khí hậu. Đây chính là kim chỉ nam để dự đoán các công trình tiềm năng.

Dấu ấn từ những nhà lãnh đạo khoa học toàn cầu

Những ứng cử viên tiềm năng nhất thường là những người có nghiên cứu đã vượt qua ranh giới học thuật và tạo ra ảnh hưởng ứng dụng mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu.

Từ dự kiến các chương trình hội thảo cùng các bài diễn thuyết, có thể thấy một số nhà khoa học có tầm ảnh hưởng lớn đang trở thành tâm điểm chú ý, đại diện cho những công nghệ tiên phong của tương lai.

Giáo sư Raymond Kai-yu Tong (Đại học Trung văn Hồng Kông). - Ảnh: VinFutune Prize

Giáo sư Raymond Kai-yu Tong (Đại học Trung văn Hồng Kông) là cái tên sáng giá trong lĩnh vực Robot hỗ trợ phục hồi chức năng. Công trình của ông không chỉ là bước tiến về kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giúp hàng ngàn bệnh nhân đột quỵ và chấn thương tủy sống có cơ hội hồi phục khả năng vận động. Giải pháp robot của ông đã mở ra một kỷ nguyên mới trong vật lý trị liệu, kết hợp công nghệ cao với y học.

Phó Giáo sư César de la Fuente (Đại học Pennsylvania, Mỹ) được xem như người tiên phong trong việc “dẫn lối” AI vào y học. Ông sở hữu nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có Giải Fleming, Giải Nghiên cứu Sloan Fellowship, cùng hàng loạt bằng sáng chế và gần 200 công bố khoa học trên các tạp chí uy tín. Ông lại gây ấn tượng mạnh với việc áp dụng Trí tuệ Nhân tạo (AI) để giải quyết cuộc khủng hoảng kháng kháng sinh toàn cầu. Bằng cách sử dụng máy tính để khám phá và thiết kế các loại kháng sinh mới hiệu quả hơn, PGS. De la Fuente đang đi tiên phong trong việc chống lại một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất của thế kỷ 21.

Sự nghiệp của ông được định danh bởi hướng nghiên cứu kết hợp AI - sinh học - y học để phát triển loại kháng sinh đầu tiên do máy tính thiết kế, đã chứng minh hiệu quả trên động vật. Công trình này mở ra một kỷ nguyên mới: phát triển thuốc bằng thuật toán và mô hình học máy. Cũng nhờ phương pháp này, nhóm của ông rút ngắn quá trình tìm thuốc từ nhiều năm xuống vài giờ - giúp tăng tốc độ khám phá lên hàng triệu lần và tiết kiệm nhiều năm nghiên cứu.

GS. Aldo Steinfeld, một trong những chuyên gia hàng đầu về năng lượng tái tạo, là diễn giả tại chuỗi tọa đàm “Khoa học vì Cuộc sống” do VinFuture tổ chức. - Ảnh: energeia.

Vấn đề biến đổi khí hậu được kỳ vọng sẽ tìm thấy lời giải từ công trình của Giáo sư Aldo Steinfeld (Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ - ETH Zurich). Ông là nhà tiên phong trong việc phát triển các công nghệ sử dụng năng lượng mặt trời để thu giữ CO₂ và tạo ra nhiên liệu tổng hợp. Nghiên cứu này mở ra một con đường khả thi để sản xuất nhiên liệu sạch, trung hòa carbon, góp phần giảm thiểu tác động từ nhiên liệu hóa thạch.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, Giáo sư Raphaël Mercier nổi tiếng với các nghiên cứu xác định các gene chính như FANCM, RECQ4, FIGL1, mở ra khả năng điều khiển tổ hợp gene - là chìa khóa nâng cao năng suất và chất lượng giống cây trồng.

GS. Raphaël Mercier nổi lên với nghiên cứu về nhân giống vô tính (apomixis). Nếu thành công, công nghệ này cho phép nhân bản các giống cây trồng ưu việt một cách chính xác, nhanh chóng, hứa hẹn một cuộc cách mạng trong việc tăng cường an ninh lương thực và đối phó với những điều kiện canh tác ngày càng khắc nghiệt. Công nghệ này được kỳ vọng giúp nông nghiệp toàn cầu thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, đồng thời gia tăng năng suất, giảm gánh nặng chi phí cho nông dân.

Bên cạnh đó còn rất nhiều nhân vật "đình đám" trong giới khoa học, nghiên cứu các lĩnh vực khác.

Mặc dù việc tham gia Tuần lễ VinFuture không đảm bảo một giải thưởng, sự hiện diện của những nhà khoa học này cho thấy Hội đồng Giải thưởng đang đặc biệt ưu tiên những công trình có tính ứng dụng toàn cầu và khả năng tạo ra thay đổi tích cực, bền vững.

Danh hiệu cao quý cùng giải thưởng tiền mặt hấp dẫn sẽ được trao cho những công trình khoa học đã và đang thay đổi cuộc sống của hàng triệu người. Tất cả ánh mắt sẽ đổ dồn về Lễ trao giải tại Hà Nội để chứng kiến những nhà khoa học vĩ đại nào sẽ được vinh danh trong năm nay. VinFuture không chỉ là một giải thưởng, mà còn là một cam kết về việc đầu tư và tôn vinh khoa học phục vụ cho sự thịnh vượng chung của hành tinh.

Nam Phong