Nhìn lại những vụ bác sỹ - tội phạm mua bán bệnh án tâm thần gây chấn động
Hàng loạt vụ án chấn động liên quan đến việc mua bán bệnh án tâm thần tại các Viện Pháp y tâm thần bị phanh phui, từ cựu Viện trưởng nhận hối lộ hàng tỷ đồng, bác sĩ đi du lịch cùng 'bệnh nhân', đến trùm ma túy lập phòng 'bay lắc' ngay trong bệnh viện, những 'lá bùa hộ mệnh' giả mạo đã tiếp tay cho hàng chục đối tượng phạm tội nghiêm trọng trốn tránh trách nhiệm hình sự, gây bức xúc dư luận và làm lung lay niềm tin vào hệ thống tư pháp, y tế.
Cơ quan điều tra Viện KSND Tối cáo vừa đề nghị truy tố bị can Lê Văn Hùng và Bùi Thế Hùng (đều là cựu Viện trưởng Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, Đồng Nai) cùng 31 đồng phạm về các tội “Môi giới hối lộ”, “Nhận hối lộ” hoặc “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ”.
Theo kết luận, 23 Hội đồng giám định của Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa đã đưa ra kết luận sai sự thật về tình trạng bệnh lý tâm thần của 22 đối tượng trong 23 vụ án hình sự tại các tỉnh phía nam. Để thực hiện hành vi trên, 33 bị can trong vụ án đã đưa, nhận hối lộ để chuyển khoa điều trị; làm giả hồ sơ bệnh án; lợi dụng chức vụ, quyền hạn chỉ đạo chi sai tiền và thậm chí giải quyết cho các đối tượng điều trị bắt buộc ra khỏi Viện, về nhà trái quy định.
Cá nhân Viện trưởng Bùi Thế Hùng 18 lần nhận hối lộ với tổng số tiền 270 triệu đồng và cũng lợi dụng chức vụ “rút ruột” hơn 9 tỷ đồng chi tiêu cá nhân; ông Lê Văn Hùng 18 lần nhận hối lộ tổng số tiền 768 triệu đồng, chỉ đạo thuộc cấp “rút ruột” hơn 1,9 tỷ đồng; các y, bác sĩ, giám định viên còn lại của Viện nhận hối lộ mỗi lần thấp nhất từ 3 triệu đồng đến hàng chục triệu.
Đây không phải vụ án đầu tiên, y bác sĩ của một số viện pháp y tâm thần vì lợi ích vật chất "nhắm mắt" ban “lá bùa hộ mệnh" cho tội phạm.

Nhóm người bị Công an Hà Nội khởi tố vụ Viện Pháp y tâm thần Trung ương.
Bác sĩ đi du lịch cùng 'bệnh nhân' tâm thần
Hồi tháng 6/2025, Công an TP Hà Nội đã khởi tố Trần Văn Trường (Viện Pháp y tâm thần Trung ương); Đặng Thị Hòa (vợ ông Trường); Lâm Văn Thành (Phó Viện trưởng); Dương Văn Biết (Trưởng khoa giám định của Viện) cùng 36 bị can để điều tra các tội: Tàng trữ trái phép chất ma túy; Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy; Đưa hối lộ; Nhận hối lộ; Môi giới hối lộ và Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Theo điều tra ban đầu, đối tượng Nguyễn Mai Anh (46 tuổi, ở quận Thanh Xuân cũ) và chồng là Lê Văn Đông (47 tuổi) đã thao túng cả Viện Pháp y tâm thần Trung ương, từ lãnh đạo cao nhất đến bảo vệ, để phạm tội.
Đại diện Công an TP Hà Nội đánh giá đây là đường dây "chạy" kết luận giám định tâm thần rất nguy hiểm. Nhiều tội phạm đang phải chữa bệnh tâm thần bắt buộc tại Viện nhưng ra ngoài tự do để tiếp tục phạm tội.
Theo đó, từ năm 2016 - 2020, Mai Anh hai lần phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Làm giả con dấu, sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan”, sau đó đều được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương.
Liên quan đến vụ án xảy ra tại Viện pháp y tâm thần Trung ương, ông Đào Thịnh Cường - Viện trưởng VKSND TP Hà Nội cho biết: Đây là vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của ngành y tế, hiểu lầm đối với các cơ quan tư pháp…Đối tượng Mai Anh liên quan đến rất nhiều vụ án, chủ yếu tội lừa đảo và lạm dụng tín nhiệm. Tuy nhiên, mỗi lần phạm tội đều có bệnh án tâm thần và theo quy định là bắt buộc phải điều trị. Theo điều tra, đối tượng này thao túng cả Viện pháp y tâm thần Trung ương, tạo thành vòng tròn khép kín từ lãnh đạo bệnh viện đến bảo vệ ngoài cổng.
Tại đây, Mai Anh đã cấu kết với các cán bộ, giám định viên của Viện để được ra ngoài tự do.
Năm 2023, Mai Anh tiếp tục “Gây rối trật tự công cộng” nên cùng chồng là Đông (có 5 tiền án tiền sự) bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương. Trong thời gian chữa bệnh, Mai Anh mua chuộc các lãnh đạo, nhân viên Viện để hai vợ chồng được bố trí phòng riêng, tự ý ra ngoài. Trong phòng có điều hòa, thiết bị âm thanh để tổ chức ăn chơi và sử dụng ma túy.
Quá trình chữa bệnh, vợ chồng Mai Anh thường xuyên đi ra ngoài, thậm chí đi du lịch và mời cả khoa của Viện đi cùng.
Khi tạo được mối quan hệ "thân thiết", Mai Anh dắt mối, đặt vấn đề với lãnh đạo Viện để "chạy" kết luận giám định tâm thần cho các bị can khác.
Điều tra cho rằng, Mai Anh nhận hàng tỷ đồng của một số trường hợp, sau đó chuyển cho Viện trưởng pháp y Trần Văn Trường, vài trăm triệu. Ông Trường nhận và chia tiền cho các thành viên hội đồng giám định để viết thêm vào hồ sơ bệnh án nhiều biểu hiện của bệnh tâm thần hoặc viết không đúng về tình trạng bệnh. Từ đó nhiều người đang bình thường bỗng có kết luận bị "tâm thần", nhằm được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tâm thần, trốn tránh trách nhiệm hình sự.

Vợ chồng bị cáo Nguyễn Thị Mai Anh.
Đáng chú ý, khi Công an Hà Nội bắt giữ, vợ chồng Mai Anh cùng 5 nhân viên, bệnh nhân của Viện pháp y đang tổ chức sử dụng ma túy trái phép tại bãi biển Sầm Sơn.
Trùm ma túy lập phòng “bay lắc” trong Bệnh viện tâm thần Trung ương 1
Trước đó, cuối tháng 8/2022, TAND TP Hà Nội tuyên phạt bị cáo Nguyễn Xuân Quý (SN 1983, trú tại thị trấn Văn Điển, huyện Thanh Trì cũ) mức án tử hình về các tội “Mua bán, Tổ chức sử dụng và Tàng trữ trái phép chất ma túy”. Một số đồng phạm của Quý lĩnh án thấp án từ 26 năm tù giam, đến chung thân, tử hình.
Liên quan vụ án, bị cáo Đỗ Thị Lưu (SN 1969, cựu Trưởng khoa Phục hồi chức năng và Y học cổ truyền, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1) bị phạt 3 năm tù về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ"; Nguyễn Anh Vũ (cựu kỹ thuật viên bệnh viện) lĩnh 7 năm về tội "Chứa chấp sử dụng trái phép chất ma túy"; Nguyễn Minh Huệ và Bùi Thị Hạt (điều dưỡng và hộ lý bệnh viện) cùng bị phạt 5 năm tù về tội "Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy".

Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1.
Theo hồ sơ vụ án, Nguyễn Xuân Quý là người đang bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tâm thần tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1.
Khoảng cuối năm 2020, Quý tự cải tạo buồng bệnh thêm một phòng riêng, có hệ thống loa, ampli, đèn nháy phục vụ việc "bay, lắc", giao dịch mua bán ma túy và tổ chức sử dụng ma túy. Ngoài ra, Quý còn tổ chức hệ thống gồm nhiều người khác tham gia mua bán ma túy ngay trong bệnh viện.
Quý khai khi cải tạo xong buồng bệnh, Trưởng khoa Đỗ Thị Lưu cùng điều dưỡng trưởng có biết và nhắc nhở, yêu cầu tháo dỡ nhưng Quý không thực hiện.
Đáng chú ý, để được bao che, Quý khai đã hàng tháng "nộp tiền" cho bị cáo Lưu từ 6 -10 triệu đồng. Việc đưa tiền này nhằm mục đích để Quý được đưa bạn bè, người lạ vào buồng bệnh giao dịch, hoạt động phi pháp.
Hồi trung tuần tháng 7 vừa qua, Công an TP Hà Nội cũng đã thông tin về việc triệt phá đường dây mua bán ma túy do Bùi Thị Thanh Thủy (SN 1964) cầm đầu. Theo điều tra, Thủy từng bị bắt về tội "Mua bán trái phép chất ma túy", nhưng do có bệnh án tâm thần nên chưa bị kết án và điều trị bắt buộc tại Viện pháp y tâm thần Trung ương (Hà Nội).
Trong quá trình điều trị, Thủy lợi dụng “mác” bệnh nhân tâm thần đã chỉ đạo Phùng Nguyệt Anh (SN 1974, trú tại phường Ngọc Hà, TP Hà Nội) cùng các “đàn em” khác thực hiện hành vi mua, bán ma túy ngoài xã hội. Khám xét các địa điểm liên quan, cảnh sát thu giữ hàng chục kg ma túy các loại.
Luật sư Nguyễn Anh Tuấn (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, Bộ Y tế, đơn vị trực tiếp quản lý Viện Pháp y tâm thần Trung ương, không thể đứng ngoài cuộc. “Không thể để một cơ sở y tế trực thuộc Bộ Y tế trở thành ổ nhóm tội phạm trong suốt nhiều năm mà không có cá nhân hay cơ quan nào chịu trách nhiệm. Cần phải truy cứu đến cùng trách nhiệm quản lý hành chính và giám sát chuyên môn của Bộ Y tế”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Theo ông Tuấn, nguyên nhân sâu xa của sự tha hóa này nằm ở chỗ hệ thống giám định hiện nay đang trao quyền lực gần như tuyệt đối cho một số cơ sở, mà không có cơ chế hậu kiểm hay giám sát độc lập. “Khi không có minh bạch, không hậu kiểm, thì quyền lực dễ bị lạm dụng. Và một khi quyền lực được sử dụng trong bóng tối, sẽ không có công lý”, Tuấn ông nói.
Trước tình trạng trên, không ít thân nhân của các bị can, bị cáo lâm vào cảnh hoang mang khi cần tiến hành giám định pháp y tâm thần. “Nhiều gia đình có nhu cầu trưng cầu giám định cho thân nhân vì có dấu hiệu bệnh lý thực sự, nhưng sau vụ việc này, họ không biết nên đưa đi đâu để đảm bảo khách quan, không bị nghi ngờ là ‘chạy bệnh án’. Câu hỏi đặt ra là hiện tại, ở Việt Nam có còn cơ sở nào đủ độ tin cậy, độc lập, không dính vào tiêu cực để người dân yên tâm?” – Luật sư Nguyễn Anh Tuấn đặt vấn đề.
Ông Tuấn kiến nghị cần sớm có danh sách công khai các cơ sở đủ điều kiện và uy tín trong lĩnh vực giám định pháp y tâm thần, đồng thời thiết lập cơ chế để Tòa án hoặc Viện kiểm sát có thể chỉ định đơn vị giám định độc lập, tránh tình trạng “xin – cho” hay nghi ngờ thông đồng.
Minh Đức