Nhiều nước quan tâm hệ thống phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra của Việt Nam

Hội nghị trao danh hiệu Chủ tịch danh dự AWG cho Tiến sỹ Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện.

Hội nghị AWG-35, hay Hội nghị lần thứ 35 của Nhóm Thông tin Vô tuyến (APT Wireless Group) diễn ra từ ngày 8-12 tại Thái Lan với sự tham dự của 421 đại biểu đến từ 21 quốc gia vùng, 47 doanh nghiệp và 2 tổ chức quốc tế.

Tại hội nghị, Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch AWG và đã trình bày các nội dung nghiên cứu về quy hoạch, triển khai mạng 5G, 6G ở băng tần 6 GHz và các giải pháp phát hiện nhiễu sóng di động iSpectra.

Trước đó, ngày 4/9, Cục Tần số vô tuyến điện (Bộ KH&CN) đã khai trương hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra.

Đây là sự kiện mang ý nghĩa quan trọng, không chỉ đối với công tác quản lý tần số mà còn đối với ngành khoa học – công nghệ, đánh dấu thêm một bước tiến trong việc ứng dụng KHCN và chuyển đổi số nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của mạng 4G, 5G với mật độ trạm gốc ngày càng dày đặc, cùng quá trình đô thị hóa nhanh chóng và sự gia tăng đột biến của các thiết bị vô tuyến điện đã làm tăng số lượng trạm gốc bị nhiễu, ảnh hưởng đến chất lượng mạng.

Việc xác định nguyên nhân và xử lý nhiễu cho các trạm gốc thường kéo dài, tốn công sức, thời gian của các nhà mạng và cơ quan quản lý. Từ đó, đặt ra yêu cầu xây dựng một hệ thống giám sát can nhiễu đối với các mạng di động trên phạm vi toàn quốc.

Hệ thống iSpectra biến các trạm BTS thành "sensor" giám sát, thu thập dữ liệu theo thời gian thực, phát hiện - cảnh báo - khoanh vùng và xử lý nguồn nhiễu thông tin di động do Việt Nam phát triển được giới thiệu với khu vực APT.

Hội nghị đánh giá cao giải pháp này và giao Việt Nam chủ trì nghiên cứu về giải pháp kiểm soát phát hiện nhiễu vô tuyến nói chung bằng AI/ML trên cơ sở giải pháp của Việt Nam.

Khu vực APT thống nhất khuyến nghị các nước sử dụng băng tần 600 MHz theo quy hoạch 2x40 MHz (còn gọi là APT600) tận dụng được phổ tần tốt hơn thay vì quy hoạch 2x35 MHz (mới có Mỹ đã triển khai thực tế).

Đây là tham chiếu quan trọng cho các nước châu Á xây dựng QH 600 MHz để có thể nâng cao chất lượng vùng phủ sóng di động 5G/6G và được gọi là băng tần APT600 được đánh giá có thể trở thành quy hoạch phổ biến của thế giới, đem lại lợi thế về hệ sinh thái thiết bị, tương tự với băng tần APT700 trước đây hiện được hầu hết các nước trên thế giới áp dụng.

APT bắt đầu nghiên cứu, dưới sự chủ trì của Việt Nam, về quy hoạch và triển khai mạng 5G/6G ở băng tần 6425-7125 MHz (6 GHz) do Việt Nam chủ trì và dự kiến sẽ hoàn thành vào Quý 3/2026.

Đây là nội dung thu hút được sự tham gia hầu hết các nước và doanh nghiệp tham gia Hội nghị như Trung Quốc, Ấn Độ, Lào, New Zealand, Japan, Australia, Ericsson, Nokia, GSMA, CCK, Samoa, HPE, Viasat, Inmarsat, Axiata.

Việt Nam hiện đã xác định dành toàn bộ hoặc một phần băng tần 6 GHz cho 5G/6G và nghiên cứu này sẽ là kinh nghiệm quốc tế quan trọng để xây dựng quy hoạch băng tần 6 GHz của Việt Nam sau này.

Cập nhật về phát triển 5G, Trung Quốc đề ra chiến lược và tầm nhìn đến năm 2027 với mục tiêu nổi bật là 85% dân số dùng 5G, 5G chiếm 75% lưu lượng truy cập, và hơn 100 triệu kết nối IoT.

Trung Quốc đặt mục tiêu thúc đẩy 5G-Advanced, xây dựng 38 trạm/10.000 dân, triển khai 70.000 mạng 5G riêng và 5.000 nút điện toán biên; hệ sinh thái ứng dụng được mở rộng mạnh mẽ với 200 nhà cung cấp giải pháp chuyên ngành, 50 trung tâm đổi mới, cùng khung yêu cầu về an ninh cho các lĩnh vực trọng yếu.

Trong khi đó, Nhật Bản đã phủ sóng 5G đến 98,1% dân số vào tháng 3/2024 và hiện thuê bao 5G đã bắt đầu vượt quá 50% tổng số thuê bao di động (thuê bao 4G chiếm 49%).

Theo kế hoạch phát triển hạ tầng số đến 2030 Nhật Bản đặt mục tiêu phủ sóng 5G đạt 99% dân số, tăng số trạm 5G từ 260.000 năm 2023 lên 300.000 năm 2025 và 600.000 năm 2030 (trong đó 300.000 trạm chia sẻ hạ tầng).

Đây là những kinh nghiệm về kết hợp phục vụ thương mại, công nghiệp và xã hội, mục tiêu phát triển 5G quan trọng để biến 5G thành hạ tầng số toàn diện, động bộ, bền vững, tạo động lực cho chuyển đổi số quốc gia.

AWG tiếp tục nghiên cứu công nghệ 6G hướng tới: hiệu suất cao, bền vững và tích hợp AI; đơn giản hóa kiến trúc mạng, tối ưu hóa việc chuyển đổi từ 5G, tái sử dụng hạ tầng mid-band hiện có; nâng cao hiệu suất phổ với kênh 200–400 MHz.

6G tích hợp AI gốc (native-AI) để tự động hóa quản lý, tiết kiệm năng lượng, giảm CAPEX/OPEX và mở rộng kết nối liền mạch giữa mạng mặt đất và phi mặt đất.

Các use case tiên tiến như ISAC, XR và dịch vụ dựa trên AI sẽ mở ra nguồn doanh thu mới. Quá trình tiêu chuẩn hóa bắt đầu từ 3GPP Rel-20 (2026–2027) và hoàn thiện ở Rel-21 (2027–2029) để trình ITU.

Chia sẻ mạng RAN và tần số mang lại lợi ích lớn về chi phí, mở rộng vùng phủ sóng và tăng hiệu quả sử dụng phổ tần, song cần chính sách phù hợp để không làm suy giảm cạnh tranh.

Các mô hình như MORAN, MOCN, roaming, MVNO hay cho thuê tần số đều được xem xét, với nhiều kinh nghiệm từ Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia…

Nghiên cứu do Việt Nam chủ trì này định hướng cho các nước trong việc xây dựng khung pháp lý về chia sẻ mạng RAN và tần số theo hướng cân bằng giữa cạnh tranh và hiệu quả, đồng thời tạo cơ hội mở rộng hợp tác, thúc đẩy triển khai hạ tầng số bền vững.

Nghiên cứu về công nghệ vệ tinh và chùm vệ tinh LEO nhấn mạnh vai trò ngày càng lớn của vệ tinh trong thu hẹp khoảng cách số, mở rộng kết nối băng rộng tốc độ cao, độ trễ thấp đến cả vùng sâu, vùng xa.

Các công nghệ tiên tiến như NTN, vệ tinh đa quỹ đạo, vệ tinh định nghĩa bằng phần mềm (SDR), liên kết vệ tinh – vệ tinh, AI/ML và lượng tử đang mở ra kỷ nguyên hạ tầng số toàn cầu linh hoạt, bền vững.

Hệ thống LEO mang lại cơ hội thúc đẩy chuyển đổi số, hỗ trợ giáo dục, y tế, quản lý thiên tai, và các dịch vụ số thiết yếu. Tuy nhiên, thách thức lớn đặt ra là khung pháp lý, quản lý phổ tần, an ninh mạng và khai thác bền vững không gian vũ trụ.

Đây cơ sở quan trọng để Việt Nam và các nước xây dựng chính sách, tận dụng hiệu quả các công nghệ mới nhằm phát triển hạ tầng số đồng bộ và toàn diện.

AWG-35 là kỳ họp cuối cùng sau 2 nhiệm kỳ kéo dài 6 năm giữ vai trò Chủ tịch Hội nghị AWG của Tiến sỹ Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện.

Ngoài các nội dung trên, AWG cũng thảo luận về: kinh nghiệm sử dụng drone trong kiểm soát tần số; xử lý nhiễu giữa 5G và vệ tinh ở băng tần C; công nghệ sạc điện không dây với công suất sạc từ dưới 1W (cho các thiết bị đeo cá nhân) đến vài kW cho robot, thiết bị tự hành trong nhà máy (AGV), drone, xe đạp/máy điện và thậm chí hàng chục kW cho ô tô, xe tải xe bus; ...

AWG-35 là kỳ họp cuối cùng sau 2 nhiệm kỳ kéo dài 6 năm giữ vai trò Chủ tịch Hội nghị AWG của Tiến sỹ Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện.

Các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, ... và Ban thư ký APT đều đánh giá rất cao vai trò, uy tín cá nhân cũng như các kết quả ấn tượng về hoạt dộng của AWG dưới sự điều hành của ông Tuấn như việc xuất bản 2 Khuyến nghị và hơn 60 báo cáo nghiên cứu trong hầu hết các lĩnh vực quan trọng của quản lý thông tin vô tuyến như quy hoạch tần số, phát triển công nghệ, kiểm soát và xử lý can nhiễu cho các hệ thống như IMT, vệ tinh, IoT, giao thông thông minh, tàu điện, hàng không, sạc không dây.

Hội nghị đã nhất trí tôn vinh Tiến sỹ Lê Văn Tuấn và phong tặng danh hiệu Chủ tịch danh dự của AWG, đồng thời mong muốn tiếp tục nhận được những đóng góp quý báu của ông trong giai đoạn phát triển tiếp theo. Hội nghị đã bầu Tiến Sỹ Daejung Kim – Hàn Quốc làm Chủ tịch giai đoạn 2026-2028.

Thái Khang