Nhiều người Việt sống với bệnh nhược cơ mà không hay biết

Trong giới thần kinh học, nhược cơ (Myasthenia Gravis) luôn được xem là một “kẻ tấn công thầm lặng”. Không gây đau đớn dữ dội, không sốt cao, không co giật – nhưng lại có thể bóp nghẹt hơi thở người bệnh khi các cơ hô hấp mất hoàn toàn khả năng hoạt động.

Người phụ nữ 67 tuổi và đôi mắt chỉ còn một nửa sức lực

Trong những ngày trung tuần tháng 11.2025, tại Khoa Nội thần kinh tổng quát – Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM) vẫn nhộn nhịp những cuộc gọi khẩn, tiếng cáng xe và những bước chân vội vã. Trong căn phòng khám số 3, bác sĩ Nguyễn Thương Trường đón một bệnh nhân nữ 67 tuổi với khuôn mặt mệt nhoài, đôi mắt trái sụp xuống gần như không thể mở.

“Bác sĩ ơi… tôi nuốt không được, nói cũng khó…”, bà thì thào qua hơi thở nặng nề.

Bệnh nhược cơ rất nguy hiểm nhưng thường bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác - Ảnh: minh họa

Hai tuần trước, bà chỉ nghĩ rằng mình “mệt”, “mắt mờ” vì tuổi già. Nhưng rồi sụp mi, nói khó, nuốt nghẹn, cảm giác hụt hơi mỗi khi gắng sức… tất cả tăng dần đến mức bà không thể ăn uống bình thường. Gia đình đưa bà vào viện trong nỗi lo có thể là tai biến mạch máu não.

Nhưng phim cộng hưởng từ (MRI) não lại hoàn toàn bình thường. Bác sĩ Trường – với kinh nghiệm nhiều năm theo dõi các ca rối loạn thần kinh cơ – lập tức đặt nghi vấn: "Bệnh nhân có dấu hiệu rất giống nhược cơ".

Đo điện cơ (EMG) cho thấy biên độ giảm dần. Xét nghiệm kháng thể kháng thụ thể acetylcholine (AChR-Ab) dương tính mạnh. Không còn nghi ngờ: đó là một ca nhược cơ điển hình, diễn tiến đã ở mức báo động.

“Nếu bà đến trễ thêm vài tuần, rất có thể chúng tôi đã gặp bà trong phòng cấp cứu suy hô hấp”, bác sĩ Trường nói.

Nhìn đôi mắt sụp xuống và giọng nói yếu ớt của bệnh nhân, người ta mới hiểu căn bệnh này “tước” sức lực của cơ thể một cách âm thầm nhưng tàn nhẫn như thế nào.

Bệnh nhân được điều trị bằng nhóm thuốc kháng men Cholinesterase như pyridostigmine và neostigmine. Sau một tuần, tình trạng cải thiện rõ rệt: mí mắt đỡ sụp, nuốt dễ hơn, ăn uống bình thường trở lại, và được xuất viện với lịch tái khám định kỳ.

Trường hợp của bà chỉ là một trong hàng nghìn ca nhược cơ được phát hiện mỗi năm tại Việt Nam, nhưng không phải ai cũng may mắn được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

Sự mệt mỏi có thể cướp đi mạng người

Trong giới thần kinh học, nhược cơ (Myasthenia Gravis) luôn được xem là một “kẻ tấn công thầm lặng”. Không gây đau đớn dữ dội, không sốt cao, không co giật – nhưng lại có thể bóp nghẹt hơi thở người bệnh khi các cơ hô hấp mất hoàn toàn khả năng hoạt động.

Đây là bệnh tự miễn: hệ miễn dịch sản sinh ra kháng thể phá hủy thụ thể acetylcholine tại bản vận động cơ – nơi thần kinh truyền tín hiệu cho cơ. Hậu quả: cơ không nhận được mệnh lệnh, trở nên yếu dần, đặc biệt khi phải hoạt động liên tục.

Triệu chứng khởi phát thường nhẹ và dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh khác: Sụp mí, đặc biệt tăng lúc chiều tối hoặc sau vận động; nhìn đôi, lác mắt; nói ngọng, nói khó kéo dài; nuốt khó, dễ sặc; yếu tay chân, mỏi khi đi lại, leo cầu thang; khó thở, thở nhanh, thở cạn (dấu hiệu báo động đỏ).

Nhiều bệnh nhân chỉ nghĩ mình “mệt”, “thiếu ngủ”, “làm việc quá sức” cho đến khi bệnh trở nặng.

Phân tích của bác sĩ Trường cho thấy, biến chứng đáng ngại nhất chính là suy hô hấp cấp, xảy ra khi các cơ hô hấp bị liệt. Đây là tình trạng có thể khiến người bệnh tử vong trong vài phút đến vài giờ, nếu không được cấp cứu bằng thở máy.

Ngoài ra, nhược cơ dễ gây viêm phổi hít sặc do nuốt khó; mất khả năng vận động, suy kiệt; nguy cơ nhiễm trùng làm bệnh nặng thêm; rối loạn chức năng nhai – nuốt dẫn đến suy dinh dưỡng. Đặc biệt, người cao tuổi, người có bệnh nền tim mạch – hô hấp – nhiễm trùng càng dễ rơi vào khủng hoảng nhược cơ.

Theo các chuyên gia y tế, việc chẩn đoán nhược cơ không khó nhưng dễ bị bỏ sót. Không giống tai biến hay nhồi máu não – vốn thể hiện trên phim chụp, nhược cơ là bệnh đòi hỏi con mắt lâm sàng tinh tế và sự phối hợp nhiều xét nghiệm.

Chẩn đoán nhược cơ dựa trên 4 nhóm yếu tố chính: Triệu chứng lâm sàng đặc trưng (sụp mí hoặc nhìn đôi, yếu cơ tiến triển trong ngày, mỏi cơ khi vận động, nói khó, nuốt khó). Đây là dấu hiệu quan trọng giúp bác sĩ định hướng bệnh.

Điện cơ (EMG) - ghi lại phản ứng của cơ trước kích thích điện. Ở bệnh nhân nhược cơ, biên độ điện cơ giảm dần khi kích thích lặp lại – một dấu hiệu điển hình.

Xét nghiệm tự kháng thể - tìm kháng thể kháng thụ thể acetylcholine (AChR-Ab). Khi xét nghiệm dương tính, kết luận bệnh gần như chắc chắn.

Chẩn đoán hình ảnh như: MRI sọ não để loại bỏ tổn thương trung ương; chụp CT ngực để phát hiện u tuyến ức – tình trạng liên quan đến nhược cơ ở nhiều bệnh nhân.

Nhiều người Việt đang sống chung với bệnh nhược cơ mà không biết

Điều khó khăn nhất trong nhược cơ không phải là điều trị mà là phát hiện. Hàng loạt người bệnh đến viện trong tình trạng nặng vì nghĩ rằng: Sụp mí là do tuổi già, nói khó là do viêm họng, mệt và yếu là do thiếu ngủ, nuốt khó là do viêm amidan. Sự chủ quan khiến bệnh tiến triển âm thầm trong nhiều tháng.

Theo bác sĩ Trường, có những bệnh nhân chỉ nhập viện khi đã không thể thở, phải đặt nội khí quản cấp cứu, dù trước đó một tháng đã có dấu hiệu sụp mí. Bài học quan trọng là mọi biểu hiện yếu cơ kéo dài, đặc biệt nặng hơn khi vận động, cần được thăm khám ngay. Người bệnh nhược cơ rất nhạy cảm với các yếu tố môi trường và sức khỏe.

Bác sĩ Trường khuyến cáo người mắc bệnh nhược cơ điều trị càng sớm càng tốt, nếu triệu chứng nhẹ nhưng kéo dài cũng cần khám sớm để tránh biến chứng.

Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ việc dùng thuốc, không tự ý ngưng thuốc, giảm liều, hoặc dùng các loại thuốc Nam, thuốc Bắc chưa được kiểm chứng. Điều này có thể gây bùng phát bệnh. Đồng thời, người bệnh cần tái khám định kỳ, theo dõi sát sao để bác sĩ điều chỉnh thuốc phù hợp.

Cần tránh vận động quá sức, không làm việc nặng kéo dài, tránh thức khuya và tránh căng thẳng (stress). Việc phòng tránh nhiễm trùng cũng rất quan trọng, vì nhiễm trùng là nguyên nhân hàng đầu gây cơn nhược cơ cấp. Nếu có sốt, ho, viêm họng, viêm phổi, cần đi khám ngay lập tức. "Nhược cơ là bệnh lý có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả, giúp người bệnh sống khỏe mạnh lâu dài", bác sĩ Trường nhấn mạnh.

Bình Thuận