Nhiều người dân ở Đà Nẵng sống thấp thỏm trước nguy cơ… sạt lở núi

Tại khu vực thôn Đahmi, xã Sông Vàng (Đà Nẵng), các hộ dân sống dưới chân núi đang từng ngày đối mặt với nỗi lo sạt lở. Vách núi dựng đứng, chỉ cần một trận mưa lớn là đất đá có thể lăn xuống, vùi lấp cả nhà cửa, đe dọa tính mạng con người.

Ông Phạm Kim Thông, Trưởng phòng Kinh tế xã Sông Vàng cho biết, trước thực trạng nguy cơ sạt lở núi xảy ra tại khu vực thôn Đhami, ảnh hưởng trực tiếp đến 10 hộ dân, chính quyền địa phương đã áp dụng Nghị định 23 của HĐND tỉnh Quảng Nam trước đây để vận động di dời được 4 hộ dân đến nơi ở mới an toàn, còn 6 hộ vẫn còn bám trụ, chưa đồng ý chủ trương di dời vì thiếu nguồn kinh phí đối ứng để xây dựng nhà mới nên xã tiếp tục vận động, tuyên truyền các hộ dân này. Trước mắt, để đảm bảo an toàn tính mạng cho bà con, mỗi khi có mưa lớn, chính quyền xã Sông Vàng cử lực lượng đến vận động các hộ dân di dời xen ghép đến những ngôi nhà kiên cố và tại trường học để tránh trú, đảm bảo an toàn.

Là một trong các hộ dân hằng ngày sống thấp thỏm dưới chân đồi đang sụt trượt và sạt lở tại tổ dân cư Đào, thôn Pho, xã Sông Kôn, bà Phạm Thị Phượng không giấu được sự lo lắng cho biết, hơn 2 năm trước, gia đình bà đã chi hàng trăm triệu đồng để làm bờ kè rọ sắt và kè bê tông dài khoảng 50m, cao tầm 1,2m nhằm ngăn không cho nước chảy vào vườn nhà và đồng thời để hạn chế ảnh hưởng bởi tình trạng sạt trượt, sạt lở. Tuy nhiên đến nay thì bờ kè phía sau nhà bà Phượng đã bị đất đá sạt trượt lấp kín, nguy cơ sập đổ bờ kè bất cứ lúc nào.

“Gia đình tôi cũng như nhiều hộ dân khác rất hoang mang, lo lắng về tình trạng sạt trượt đồi núi phía sau nhà. Vì vậy, chúng tôi tha thiết mong chính quyền các cấp và cơ quan chức năng sớm có phương án khắc phục tình trạng này để ổn định đời sống cho người dân chúng tôi”, bà Phượng bày tỏ.

Ông Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND xã Sông Kôn cho biết, do chịu ảnh hưởng của các mùa mưa lũ từ những năm trước 2024 đã gây ra sụt lún và sạt trượt tại tổ dân cư Đào, thôn Pho. Khu vực sạt trượt nằm về phía taluy âm của tuyến đường giao thông nông thôn Đào - Arăm đến chân đồi giáp với tuyến QL14G. Hiện trạng khu vực sạt trượt là mái đồi dốc dài gần 300m, phần mái này đang được người dân trồng keo và cây bụi mọc phủ kín bề mặt. Qua quá trình khảo sát kiểm tra thực tế tại hiện trường nhận thấy, hiện mái dốc đang sụt lún nhiều nơi trên khắp bề mặt của mái, có nơi rộng đến 20-30cm và lún 20-50cm. Thêm nữa, nước ngầm chảy trên mặt mái và tập trung về 2 tụ thủy chính rộng từ 1-2m nằm cách nhau hơn 50m và thu về rãnh ở chân dốc.

“Mức độ sạt trượt tại khu vực này đang ở mức báo động, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản các hộ dân sinh sống dưới chân đồi dọc theo tuyến QL14G, nguy cơ ảnh hưởng gây tắc giao thông tuyến QL14G và làm đứt gãy tuyến đường giao thông Đào - Arăm của xã. Từ khi xuất hiện các vết đứt, hiện tượng sụt trượt, các hộ dân sinh sống dưới chân đồi tại khu vực này rất hoang mang, lo lắng về sự an toàn, đặc biệt là những hộ nằm sát khu vực có nguy cơ cao tiềm ẩn diễn ra thảm họa sạt lở đất vào mùa mưa lũ như các khu vực đồi núi của tỉnh Quảng Nam trước đây từng diễn ra”, ông Tùng thông tin.

Bà Phạm Thị Phượng bên chân đồi bị sạt trượt nghiêm trọng tại tổ dân cư Đào, thôn Pho, xã Sông Kôn.

Theo ông Tùng, UBND xã Sông Kôn đã chỉ đạo Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự xã, Phòng Kinh tế xã, Ban nhân dân thôn Pho chủ động tiếp tục theo dõi nắm bắt tình hình, kịp thời di dời sơ tán các hộ dân khi có mưa lớn kéo dài. Các hộ dân bị ảnh hưởng bởi tình trạng sạt trượt đồi núi tại tổ dân cư Đào, thôn Pho cũng đã chủ động khắc phục tạm thời bằng xây tường chắn, kè rọ đá, đào rãnh ở chân mái, tuy nhiên hằng năm hiện tượng sạt trượt vẫn tiếp diễn và tiến triển với tốc độ ngày một nhanh hơn.

Chính quyền xã Sông Kôn đã có công văn gửi UBND TP Đà Nẵng và các sở, ngành liên quan đề xuất phương án xây dựng hệ thống thu nước dọc từ đỉnh mái dốc về chân mái dốc và xây dựng các rãnh ngang thu nước mái dốc vừa chia nhỏ khối đất của mái, vừa đảm bảo gom được nước mưa, nước ngầm và tăng hệ số ổn định của mái dốc… với tổng kinh phí dự kiến gần 15 tỷ đồng.

Một trong những vấn đề nan giải đối với các địa phương miền núi TP Đà Nẵng là tìm kiếm mặt bằng để bố trí tái định cư. Đất ở các xã miền núi chủ yếu là đất rừng, đất dốc, không thuận lợi để xây dựng khu dân cư. Những khu vực bằng phẳng, an toàn rất ít và thường nằm xa nơi ở cũ và đặc biệt là xa nương rẫy, nơi bà con gắn bó bao đời nay. Việc chuyển đến nơi ở mới đồng nghĩa với việc họ phải từ bỏ tập quán canh tác truyền thống, bắt đầu một cuộc sống hoàn toàn mới, điều này gây ra tâm lý lo lắng và do dự.

Ngoài ra, vấn đề kinh phí cũng là một trở ngại lớn. Dù Nhà nước có hỗ trợ, nhưng khoản tiền đó là không đủ để người dân dựng xây một căn nhà kiên cố để “an cư”, nhất là trong bối cảnh giá nguyên vật liệu tăng cao như hiện nay. Điển hình như tại xã biên giới Avương, TP Đà Nẵng, nơi ghi nhận nhiều khu vực có nguy cơ cao bị sạt lở, với địa hình hầu hết là đồi núi, gần 99% người dân là đồng bào dân tộc thiểu số có cuộc sống kinh tế còn nhiều khó khăn thì vấn đề bố trí tái định cư cho người dân ở những khu vực nguy cơ rất khó khăn.

Đơn cử như tại khu vực thôn Galâu, xã Avương, từ năm 2020 đến nay, 4 hộ dân với 16 nhân khẩu, bao gồm cả người già và trẻ em sống dưới chân núi Gliêng, thôn Galâu phải thấp thỏm lo sợ mỗi khi mùa mưa lũ đến khi trên đỉnh đồi phía sau nhà các hộ dân đã ghi nhận vết nứt. Dù chính quyền địa phương đã ghi nhận và khảo sát, nhưng việc di dời vẫn chưa được thực hiện, khiến cuộc sống của họ luôn trong tình trạng bất an.

Ông Arất Tên (trú thôn Galâu, xã Avương) chia sẻ, mỗi khi mưa lớn xảy ra, được chính quyền vận động, gia đình ông cùng các hộ dân khác phải đến trụ sở UBND xã Avương cũ để tạm tránh, đề phòng nguy cơ sạt lở núi đe dọa an toàn tính mạng. “Chúng tôi sống dưới chân núi Gliêng có vết nứt và đã ghi nhận bị sạt lở rất bất an, nhất là trong mùa mưa lũ. Do đó, rất mong các cấp, các ngành quan tâm sớm có phương án bố trí tái định cư cho bà con”, ông Tên bộc bạch.

Theo lãnh đạo UBND xã Avương, để chủ động ứng phó với tình hình thiên tai diễn biến phức tạp, nhất là nguy cơ sạt lở đất xảy ra trên địa bàn, chính quyền địa phương đã thông qua phương án ứng phó với thiên tai theo các cấp độ rủi ro trên địa bàn xã Avương năm 2025. Trong đó, UBND xã Avương xác định khi có tình huống thiên tai xảy ra, với phương châm “4 tại chỗ” sẽ huy động lực lượng và phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác ứng phó, trường hợp vượt ngoài khả năng của địa phương sẽ huy động phương tiện, trang thiết bị của xã giáp ranh chi viện để ứng phó khắc phục ảnh hưởng của thiên tai.

Từ thực tế tại các xã miền núi ở phía Tây TP Đà Nẵng có thể thấy rằng, nguy cơ sạt lở núi luôn là nỗi ám ảnh với người dân nơi đây. Vì vậy, để thích ứng với biến đổi khí hậu, ứng phó hiệu quả với thiên tai, nhất là nguy cơ sạt lở núi rất cần những giải pháp đồng bộ và dài hơi hơn. Không chỉ là di dời, mà còn là giúp người dân ổn định cuộc sống, duy trì tập quán sản xuất, để họ có thể yên tâm “an cư lạc nghiệp” trên chính mảnh đất quê hương mình.

Ngọc Thi