Nhiều băn khoăn về ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh

Thảo luận về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) chiều ngày 19/11, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến quy định ngưỡng doanh thu không chịu thuế. Theo quy định tại dự thảo Luật, mức doanh thu không phải nộp thuế thu nhập cá nhân là 200 triệu đồng/năm trở xuống.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Đoàn Bắc Ninh). Ảnh: Media Quốc hội

Theo đại biểu Trần Văn Lâm (Đoàn Bắc Ninh), nếu tính theo giá trị gia tăng bình quân của nền kinh tế (khoảng 8%) thì 200 triệu đồng doanh thu/năm chỉ tương đương thu nhập khoảng 16 triệu đồng/năm, tức khoảng 1,33 triệu đồng/tháng. Theo ông, mức khởi điểm chịu thuế của hộ kinh doanh chỉ 1,33 triệu/tháng trong khi của người làm công ăn lương là 11 triệu/tháng theo quy định hiện hành là bất bình đẳng rất lớn.

“Đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, mọi khoản lãi kinh doanh đều là thu nhập dùng để trang trải cuộc sống. Thu nhập đó được xác định là thu nhập của cá nhân để tính thuế nhưng hiện nay họ phải nộp thuế thu nhập cá nhân từ đồng doanh thu đầu tiên tính từ mức khởi điểm. Cứ có doanh thu phát sinh bất kể kinh doanh có lãi hay không và không được giảm trừ gia cảnh như các đối tượng khác,” ông Lâm nói.

Ông Lâm cho rằng, nếu nhìn vào tổng doanh thu của toàn nền kinh tế, hai sắc thuế lớn nhất hiện nay là thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp thực chất chỉ chiếm 0,37% (trong đó thuế thu nhập cá nhân chiếm 0,13% và thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm 0,24%). Thế nhưng đối với hộ kinh doanh, mức thuế thấp nhất đã là 0,5% doanh thu, tức cao hơn cả mức bình quân mà toàn bộ nền kinh tế đang đóng. Với những ngành nghề có thuế suất 1-5%, số thuế họ phải nộp còn cao gấp nhiều lần.

Từ phân tích trên, đại biểu đề xuất xem xét lại mức doanh thu khởi điểm chịu thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh nhỏ. Theo ông, đây là yếu tố then chốt để hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi thuế khoán và tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng cho các thành phần kinh doanh cùng phát triển.

Đồng quan điểm, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Vân Chi (Đoàn Nghệ An) cho biết, việc tính thuế theo doanh thu thực tế qua hóa đơn điện tử khiến doanh thu được ghi nhận sẽ cao hơn nhiều so với mức khoán trước đây. Dù tỷ lệ thuế không đổi, số tiền thuế thực nộp chắc chắn tăng lên đáng kể.

Vấn đề lớn nhất, theo bà, nằm ở ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm - tương đương thu nhập thực tế chỉ khoảng 1,6 triệu đồng/tháng nếu giả định tỷ suất lợi nhuận 10%. Theo bà, mức thu nhập này mà đã phải chịu thuế thì rất bất cập trong khi người làm công ăn lương dự kiến được giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân và hơn 6 triệu đồng cho mỗi người phụ thuộc.

“Luật lần này đã miễn, giảm nhiều với những người làm công, ăn lương, nhất là những người lao động trong các lĩnh vực về khoa học, công nghệ. Trong khi cá nhân, hộ kinh doanh không có bất kỳ miễn giảm nào,” bà Chi nêu bất cập, đồng thời mong muốn cơ quan soạn thảo có đánh giá chính xác hơn.

Đại biểu Nguyễn Vân Chi (Đoàn Nghệ An). Ảnh: Media Quốc hội

GS.TS Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) cũng cho rằng, ngưỡng doanh thu chịu thuế 200 triệu đồng là không phù hợp. Ông ví dụ một cá nhân thu 200 triệu đồng từ bán sữa một năm, trong đó giá vốn 180 triệu, tức thực tế họ chỉ lãi 20 triệu. Vì vậy, ông nói đánh thuế thu nhập cá nhân trên phần doanh thu này chưa hợp lý.

Cùng với đó, ông Cường cũng nêu mức giảm trừ gia cảnh mới được điều chỉnh lên 186 triệu đồng một năm (tương ứng 15,5 triệu đồng một tháng) với cá nhân và 260 triệu đồng khi có thêm một người phụ thuộc. Như vậy, trường hợp người bán sữa trên phải đạt doanh thu 2,6 tỷ đồng mới có lãi 260 triệu đồng, khi đó mới phải chịu thuế.

Nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân đề nghị tính toán lại ngưỡng doanh thu khởi điểm phải đóng thuế với cá nhân, hộ kinh doanh. Ông đề xuất mức này với nhóm kinh doanh dịch vụ và không mất các chi phí như xây lắp, vật liệu thì ít nhất 500 triệu đồng một năm; còn các nhóm khác từ 1 tỷ đồng trở lên.

“Không thể nói là gây khó dễ cho các hộ kinh doanh”

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình cuối phiên thảo luận. Ảnh: Media Quốc hội

Phát biểu giải trình về vấn đề trên, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, phương pháp tính thuế đối với hộ kinh doanh về cơ bản không thay đổi so với trước. Trước đây là thuế khoán, người kinh doanh tự xác định một mức và nộp theo mức đó, nay chuyển sang thu theo kê khai.

Theo Bộ trưởng, khi chuyển sang phương thức thuế khoán, kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin, số thu từ thuế hộ kinh doanh tăng 64% so với trước, cho thấy đây là hướng đi đúng để tránh thất thu thuế.

Vẫn theo Bộ trưởng, ngưỡng doanh thu phải nộp thuế đã tăng từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng. Như vậy, các hộ kinh doanh sẽ có lợi hơn. “Không thể nói là gây khó dễ cho các hộ kinh doanh,” ông Thắng nói.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính đồng tình với nhiều ý kiến đại biểu rằng phải bảo đảm công bằng khi tính thuế giữa người làm công ăn lương và hộ kinh doanh, bởi “không sợ thiếu, chỉ sợ không công bằng”. Ông cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu nội dung này để nghiên cứu, tính toán làm sao để có được mức tính thuế khởi điểm phù hợp với hộ kinh doanh.

Đinh Nhung