Nhân vật bí ẩn bỗng chốc thành tỷ phú sở hữu 24 tỷ USD, giàu thứ 3 thế giới ở nhóm tuổi 40

Trần Thiên Thạch tại Diễn đàn năm 2025 của Trung Quan Thôn. Ảnh: CFP.

Trong 2 năm qua, giá cổ phiếu Cambricon tăng hơn 765%, và với 28% cổ phần, tài sản của Trần Thiên Thạch đã tăng gấp đôi chỉ từ đầu năm. Gần đây, Bảng xếp hạng Hurun 2025 đã chính thức công bố. Trần Thiên Thạch với khối tài sản 180 tỷ NDT, đứng ở vị trí thứ 18 Trung Quốc. Không chỉ đánh dấu mức tài sản cá nhân cao nhất từ trước đến nay, con số ấn tượng này khiến ông trở thành một ngôi sao sáng trong cộng đồng doanh nhân công nghệ Trung Quốc.

Tài sản nhà sáng lập Cambricon bùng nổ nhờ “thời cơ lịch sử”

Trần Thiên Thạch là nhà sáng lập kiêm CEO của Cambricon Technologies có trụ sở tại Bắc Kinh, hiện đã trở thành một trong 100 người giàu nhất thế giới sau khi công ty chip AI của ông—được giới đầu tư gọi là “Nvidia của Trung Quốc”—công bố báo cáo lợi nhuận quý III bùng nổ vào tuần trước, trong đó đáng chú ý nhất là doanh thu tăng gấp 14 lần. Công ty từ mức lỗ ròng 27,2 triệu USD (194 triệu NDT) cùng kỳ năm ngoái chuyển thành lợi nhuận ròng 79,6 triệu USD (567 triệu NDT), tương đương mức tăng 1.332%.

Trong Bảng xếp hạng người giàu Trung Quốc Hurun 2025, Trần Thiên Thạch xếp thứ 18 với 180 tỷ NDT.

Kết quả bùng nổ này đã thổi bùng giá cổ phiếu Cambricon, tăng 15% tính đến thứ Tư (12/11), đồng thời kéo tài sản ròng của Trần Thiên Thạch tăng thêm khoảng 2,4 tỷ USD. Theo dữ liệu của Bloomberg và Forbes, tài sản của CEO Cambricon tăng từ 21,7 tỷ USD tuần trước đó lên khoảng 24,1 tỷ USD. Ông hiện đứng thứ 94 trong danh sách top 100 người giàu nhất thế giới.

Hành trình của Trần Thiên Thạch: Từ học thuật đến khởi nghiệp

Trần Thiên Thạch sinh năm 1985 tại Giang Tây, trong một gia đình có truyền thống học hành, cha là kỹ sư điện, mẹ là giáo viên lịch sử. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ niềm đam mê với máy tính và toán học. Năm 1998, ông thi đỗ ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Bắc Kinh, tham gia nhiều dự án nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo và xử lý hình ảnh.

Sau khi tốt nghiệp, Trần Thiên Thạch tiếp tục học lên tiến sĩ tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nghiên cứu sâu về mạng nơ-ron nhân tạo và xử lý hình ảnh 3D, hai lĩnh vực sẽ trở thành nền tảng quan trọng cho sự nghiệp tương lai. Ông bảo vệ thành công luận án và nhận bằng tiến sĩ năm 2003.

Trần Thiên Thạch và những mẫu chip đầu tiên của Cambricon. Ảnh: ETToday.

Trở về Trung Quốc, ông gia nhập Huawei với vai trò kỹ sư nghiên cứu chip AI. Tại đây, Trần Thiên Thạch nhận thấy thị trường Trung Quốc thiếu các chip trí tuệ nhân tạo nội địa, phụ thuộc nhiều vào công nghệ nước ngoài. Nhận ra tiềm năng to lớn, ông quyết định khởi nghiệp, đặt nền móng cho Cambricon.

Năm 2016, Trần Thiên Thạch cùng anh trai và một nhóm đồng nghiệp thành lập Cambricon Technologies tại Bắc Kinh. Cambricon tập trung phát triển chip AI chuyên dụng, phục vụ các ứng dụng từ điện thoại thông minh, trung tâm dữ liệu đến robot và ô tô tự lái.

Sản phẩm đầu tiên, chip AI M1 ra đời 2016, nổi bật với khả năng tối ưu hóa mạng nơ-ron, nâng cao tốc độ xử lý đồng thời giảm mức tiêu thụ điện năng. Đây là bước đột phá trong ngành chip AI tại Trung Quốc, giúp nước này tiến gần hơn tới việc tự chủ công nghệ AI. Sau đó Cambricon liên tiếp tung ra các sản phẩm có tính ứng dụng cao: Năm 2018, ra mắt chip M2 phục vụ trung tâm dữ liệu và AI trên thiết bị di động; 2020, Cambricon mở rộng sang chip cho robot và ô tô tự lái; 2022 IPO tại sàn chứng khoán Hồng Kông, định giá trên 3 tỷ USD; 2023, hợp tác với Alibaba, tích hợp chip AI vào các trung tâm dữ liệu đám mây lớn; năm 2025 Cambricon trở thành nhà cung cấp chip AI nội địa hàng đầu Trung Quốc, phục vụ các ứng dụng từ điện toán biên đến AI công nghiệp.

Chỉ trong 3 năm, Cambricon đã ký kết hợp tác với nhiều tập đoàn lớn như Alibaba, Baidu, và SenseTime, đồng thời thu hút đầu tư từ các quỹ lớn, tạo điều kiện mở rộng sản xuất và nghiên cứu.

Hai anh em Trần Thiên Thạch (phải) và Trần Vân Tễ. Ảnh: CAS.

Cặp đôi “thiên tài” và thời đại AI của Cambricon

Thành công của Trần Thiên Thạch không thể thiếu sự hỗ trợ của người anh trai Trần Vân Tễ (Chen Yunji). Hai anh em từng theo học chương trình đào tạo “Thiếu niên tài năng” đặc biệt của Đại học Khoa học & Công nghệ Trung Quốc (USTC). Trần Thiên Thạch lấy bằng cử nhân Toán năm 2005 và bằng tiến sĩ Khoa học Máy tính năm 2010, khi chưa đầy 25 tuổi.

Người anh Trần Vân Tễ học dưới sự hướng dẫn của “cha đẻ của Loongson” (Long Tâm) Hồ Vĩ Vũ, chuyên sâu thiết kế chip; còn Trần Thiên Thạch tập trung vào thuật toán AI. Năm 2016, họ cùng nhau thành lập Cambricon. Hai anh em đã đưa các đột phá sáng tạo từ phòng thí nghiệm – chip xử lý chuyên dụng cho học sâu đầu tiên trên thế giới – ra thị trường, hợp tác sớm với các “ông lớn” như Huawei, tạo nền tảng cho Cambricon dẫn đầu lĩnh vực chip AI.

Cambricon niêm yết trên sàn STAR Market Thượng Hải vào tháng 7/2020, với giá cổ phiếu tăng 230% ngay trong ngày đầu giao dịch. Sau bảy năm liên tiếp thua lỗ cho đến hết năm 2023, Cambricon đạt lợi nhuận quý đầu tiên vào cuối năm 2024.

Cambricon hiện cung cấp chip AI cho các tập đoàn công nghệ lớn nhất Trung Quốc, bao gồm Alibaba, Tencent và Baidu. Tuy nhiên, về cạnh tranh, Huawei vẫn là “ông lớn” thống trị thị trường chip AI trong nước, khi đã giao từ 300.000 đến 400.000 chip Ascend năm ngoái, so với mức hơn 10.000 chip của Cambricon. Tuy nhiên, theo giới phân tích, Cambricon có tiềm năng giao 80.000 chip trong phần còn lại của năm 2025 và có thể tăng gấp đôi vào năm 2026.

Trần Thiên Thạch (thứ nhất bên trái) tại lễ Cambricon lên sàn STAR Market Thượng Hải tháng 7/2020. Ảnh: CAS.

Vươn lên từ “kẹt cổ” đến “chip Trung Quốc”

Con đường giàu có của Trần Thiên Thạch không hề bằng phẳng. Cuối năm 2022, Cambricon gặp thách thức lớn khi bị chính phủ Mỹ đưa vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, một thời gian đối mặt với nguy cơ “kẹt cổ” trong gia công chip. Doanh thu công ty bị ảnh hưởng, nhiều ý kiến bên ngoài nghi ngờ khả năng vượt qua.

Tuy nhiên, Trần Thiên Thạch kiên định trước áp lực, duy trì đầu tư mạnh vào nghiên cứu phát triển, ngay cả khi công ty lỗ vẫn không dao động. Sự kiên trì với đổi mới công nghệ và tinh thần “mài kiếm mười năm” cuối cùng đã được thị trường đền đáp. Khi ứng dụng AI bùng nổ toàn cầu, các chip AI tự phát triển của Cambricon nổi bật về giá trị, giúp công ty phục hồi mạnh mẽ cả về doanh thu lẫn giá trị vốn hóa.

Trần Thiên Thạch nhiều lần nhấn mạnh, ông không phải người mạo hiểm, luôn đề cao “đi từng bước vững chắc” và quyết tâm “biến ghế lạnh thành ghế nóng”. Trong những biến động của cơn sốt AI, ông kiên định theo con đường nghiên cứu chip cốt lõi, dùng liên tục đổi mới để ứng phó với thị trường và môi trường quốc tế thay đổi.

Tỷ phú Trần Thiên Thạch, người được truyền thông Trung Quốc coi là điển hình của sự tự chủ công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ảnh: Sohu.

Tầm nhìn chiến lược và triết lý lãnh đạo

Từ một sinh viên đam mê công nghệ đến nhà sáng lập Cambricon – công ty tiên phong chip AI tại Trung Quốc, Trần Thiên Thạch đã góp phần đưa AI trở thành sức mạnh chiến lược, thay đổi cách con người sống và làm việc.

Trần Thiên Thạch luôn nhấn mạnh: “AI không chỉ là công nghệ, mà còn là công cụ thay đổi cách con người sống và làm việc”. Ông kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu học thuật và ứng dụng thực tiễn, tạo ra hệ sinh thái gồm chip, phần mềm và thuật toán, giúp Cambricon khác biệt so với các đối thủ.

Ông cũng chú trọng phát triển đội ngũ nghiên cứu: hàng trăm kỹ sư AI, chuyên gia chip và nhà khoa học tham gia vào các dự án nội địa và quốc tế, biến Cambricon thành “Thung lũng Silicon của chip AI Trung Quốc”.

Trần Thiên Thạch được coi là người tiên phong trong lĩnh vực chip AI tại Trung Quốc, giúp quốc gia này giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Ông truyền cảm hứng cho thế hệ kỹ sư trẻ, đồng thời mở ra kỷ nguyên AI mới, nơi trí tuệ nhân tạo và con người hợp tác để tối ưu hóa cuộc sống và công việc.

Các chuyên gia đánh giá, những nỗ lực của Trần Thiên Thạch không chỉ mang lại thành công cho Cambricon mà còn thúc đẩy cạnh tranh toàn cầu về AI, tạo ra nhiều cơ hội cho các start-up và nghiên cứu trí tuệ nhân tạo trong và ngoài Trung Quốc.

Từ MIT đến Bắc Kinh, từ Huawei đến Cambricon, hành trình của Trần Thiên Thạch là minh chứng cho sức mạnh của tầm nhìn, quyết tâm và sáng tạo. Cambricon ngày nay không chỉ là công ty chip AI, mà còn là biểu tượng của sự tự chủ công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Trung Quốc, mở ra kỷ nguyên mới cho trí tuệ nhân tạo trên toàn cầu.

Theo NetEase, Singtao, Sina

Thu Thủy