Nhận diện và ứng phó với những thủ đoạn 'bắt cóc online'

Tối 2-12, tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền (36 Xuân Thủy, Hà Nội), đã diễn ra tọa đàm “Bắt cóc online: Nhận diện và biện pháp phòng, tránh”. Sự kiện do Khoa Nhà nước và Pháp luật tổ chức, nhằm trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng nhận diện, phòng, tránh tội phạm công nghệ cao, đặc biệt là hành vi “bắt cóc online”.

TS Vũ Thị Thu Quyên - Trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật phát biểu tại chương trình.

Tham dự tọa đàm có: TS Đào Trung Hiếu - Chuyên gia tội phạm học, Ủy viên Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, Báo cáo viên pháp luật cấp Trung ương; Trung tá Phạm Minh Dũng - Đội phó Đội phòng chống tội phạm về sở hữu, Công an thành phố Hà Nội; TS Vũ Thị Thu Quyên - Trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật cùng các cán bộ, giảng viên, sinh viên, học viên của Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Chương trình thu hút sự tham gia của đông đảo sinh viên.

Phát biểu tại tọa đàm, TS Vũ Thị Thu Quyên - Trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật nhận định rằng, sự phát triển vũ bão của Internet và công nghệ số đã kiến tạo nên một không gian sống, làm việc và giao tiếp mới: Không gian mạng. Không gian này, mặc dù mang lại vô vàn lợi ích cho sự phát triển kinh tế - xã hội, nhưng đồng thời là môi trường màu mỡ cho sự sinh sôi của các loại hình tội phạm mới, phức tạp và tinh vi hơn. “Bắt cóc online nổi lên như một hình thức đe dọa nghiêm trọng, đặc biệt đối với giới trẻ, những người dùng tích cực và thường xuyên của các nền tảng mạng xã hội và dịch vụ trực tuyến”, TS Vũ Thị Thu Quyên cho biết.

TS Vũ Thị Thu Quyên - Trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) tặng hoa cho các khách mời của tọa đàm.

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã cung cấp cho sinh viên cái nhìn tổng quan về bản chất, thủ đoạn và thực trạng của hành vi “bắt cóc online”. Đồng thời, diễn giả nhấn mạnh, đối tượng sinh viên là nhóm dễ bị các đối tượng lừa đảo nhắm tới do thói quen thường xuyên chia sẻ thông tin trên mạng xã hội và tâm lý thiếu cảnh giác.

Theo TS Đào Trung Hiếu - Chuyên gia tội phạm học, Ủy viên Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, Báo cáo viên pháp luật cấp Trung ương, hình thức “bắt cóc online” không chỉ là chiếm đoạt tài khoản mà là một chuỗi hành vi tấn công mạng có chủ đích, nhằm mục đích tống tiền, ép buộc thực hiện các hành vi trái pháp luật, hoặc chiếm đoạt danh tính để phục vụ cho các mục đích phi pháp. “Về bản chất, “bắt cóc online” là sự chuyển dịch của tội phạm truyền thống sang không gian số, tận dụng ẩn danh tính và tính xuyên biên giới của Internet để gia tăng khả năng gây án và xóa dấu vết”, TS Đào Trung Hiếu nhấn mạnh.

Các chuyên gia: TS Trần Thị Bình - Phó trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật; Trung tá Phạm Minh Dũng - Đội phó Đội Phòng chống tội phạm về sở hữu, Công an thành phố Hà Nội; TS Đào Trung Hiếu - Chuyên gia tội phạm học; TS Trần Thái Hà - Giảng viên khoa Nhà nước và Pháp luật (theo thứ tự từ trái sang phải) chia sẻ tại tọa đàm.

Trung tá Phạm Minh Dũng - Đội phó Đội phòng chống tội phạm về sở hữu, Công an thành phố Hà Nội cho biết: “Từ đầu năm 2025 đến nay, Hà Nội đã ghi nhận 16 vụ bắt cóc online”. Theo ông, các thủ đoạn “bắt cóc online” ngày càng tinh vi và đa dạng. Thường gặp nhất là giả danh cơ quan chức năng để gây áp lực tâm lý, yêu cầu nạn nhân giữ bí mật và thực hiện theo “quy trình điều tra”, từ đó buộc chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân. Nhiều đối tượng còn sử dụng công nghệ giả lập giọng nói, cắt ghép hình ảnh hoặc tạo cuộc gọi nhóm giả mạo đóng vai người thân đang gặp nguy hiểm, khiến nạn nhân hoảng loạn và mất khả năng kiểm soát. Một số chiêu trò khác bao gồm: Gửi đường link chứa mã độc, hoặc dựng các kịch bản liên quan đến rửa tiền, nợ xấu, tội phạm xuyên biên giới,… Điểm chung của những thủ đoạn này là tạo áp lực thời gian, khiến nạn nhân không kịp kiểm chứng, dễ rơi vào bẫy tống tiền hoặc mất dữ liệu nhạy cảm.

Cũng tại tọa đàm, nhiều sinh viên đã đặt câu hỏi, bày tỏ thắc mắc và nhận được giải đáp từ các chuyên gia về thủ đoạn "bắt cóc online".

Từ thực trạng này, các chuyên gia tập trung hướng dẫn sinh viên cách xác minh nhanh và xử lý các cuộc gọi nghi vấn, đồng thời khuyến cáo tuyệt đối không chuyển tiền khi chưa kiểm chứng. Bên cạnh đó, các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập “kênh liên lạc an toàn” với gia đình, nâng cao cảnh giác với các cuộc gọi lạ và hạn chế công khai thông tin cá nhân, lịch trình học tập hay gia đình trên mạng. Bên cạnh đó, nhà trường sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để tiếp nhận và xử lý thông tin kịp thời, đảm bảo an toàn cho sinh viên.

Em Quách Đông Chí (sinh viên năm thứ nhất của Học viện Báo chí và Tuyên truyền) chia sẻ: “Sau khi tham dự tọa đàm, tôi biết rằng ‘bắt cóc online’ không chỉ là mối nguy cho cá nhân mà còn là thách thức với cộng đồng. Học được cách nhận diện chiêu trò và xử lý tình huống, tôi thấy bản thân phải cẩn trọng hơn và đồng thời có trách nhiệm lan tỏa thông tin đúng cách, giúp bạn bè, người thân cùng nâng cao cảnh giác”.

Các khách mời cùng giảng viên, sinh viên chụp ảnh lưu niệm tại chương trình.

Thông qua tọa đàm, sinh viên được trang bị những kiến thức, kỹ năng nhận diện và phòng ngừa các thủ đoạn “bắt cóc online”, đồng thời hiểu rõ vai trò của bản thân trong việc lan tỏa thông tin đúng cách và nâng cao cảnh giác cho cộng đồng. Đặc biệt, đối với sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền - những nhà báo, nhà quản lý tương lai - việc nắm vững các phương thức tội phạm mạng không chỉ giúp bảo vệ an toàn cá nhân, mà còn là trách nhiệm nghề nghiệp, góp phần truyền tải thông tin chính xác và bảo vệ cộng đồng trong kỷ nguyên số.

Tin, ảnh: TRẦN HẢI LY