Nhà văn Anh lo AI thay thế công việc

Khi một tiểu thuyết có thể được tạo ra chỉ bằng vài dòng lệnh, giới văn chương Anh bắt đầu cảm thấy vị thế của mình lung lay. Nghiên cứu mới từ Đại học Cambridge cho thấy 51% tiểu thuyết gia tại Anh tin rằng trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ sớm thay thế họ hoàn toàn. Không ít người trong số đó nói rằng tác phẩm của họ đã bị sử dụng trái phép để huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn.

Cuộc khảo sát do Trung tâm Công nghệ và Dân chủ Minderoo thực hiện trên 258 nhà văn và 74 nhân vật trong ngành xuất bản như biên tập viên, đại diện tác giả. Kết quả cho thấy sự lo ngại lan rộng trong cộng đồng sáng tác văn học về tốc độ và quy mô xâm lấn của AI. 39% nhà văn được hỏi cho biết thu nhập của họ đã giảm vì sự phát triển của các công cụ tạo văn bản bằng AI và phần lớn tin rằng thu nhập sẽ tiếp tục sụt giảm.

Tiến sĩ Clementine Collett, người thực hiện nghiên cứu, nhận định: “Các nhà văn lo ngại AI, được huấn luyện trên kho dữ liệu khổng lồ gồm các tác phẩm hư cấu, đang làm giảm giá trị của nghề viết và cạnh tranh trực tiếp với họ. Nhiều người không chắc liệu độc giả trong tương lai còn muốn đọc những tác phẩm dài, nhiều tầng lớp ý nghĩa hay không.”

Tác giả Tracy Chevalier, nổi tiếng với tiểu thuyết Girl With a Pearl Earring (Tạm dịch: Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai), cho rằng ngành xuất bản vì lợi nhuận có thể sẽ dần ưu ái sách do chatbot viết. "Nếu chi phí sản xuất rẻ hơn, nhà xuất bản sẽ chọn AI. Nếu giá sách rẻ hơn, người đọc sẽ mua chúng, giống như họ chọn áo máy dệt thay vì áo len thủ công", bà nói.

Tracy Chevalier nổi tiếng với tiểu thuyết Girl With a Pearl Earring (Tạm dịch: Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai). Ảnh: Guardian.

Các tác phẩm thuộc thể loại lãng mạn, trinh thám và hình sự là những lĩnh vực bị đe dọa nhiều nhất khi AI đã có thể tạo ra tiểu thuyết theo motif phổ biến. Nhiều nhà văn chia sẻ họ phát hiện các cuốn sách lạ được bán trên mạng dưới tên mình dù chưa từng viết. Một số còn gặp các bài nhận xét sách có chi tiết sai lệch, bị nghi là do AI bịa đặt, có thể ảnh hưởng đến danh tiếng và doanh số của họ.

Nỗi lo không dừng lại ở việc bị thay thế. Một chủ đề xuyên suốt trong báo cáo là cảm giác các quy định về bản quyền không bắt kịp tốc độ phát triển công nghệ. Nhiều tác giả kêu gọi cần có sự đồng thuận rõ ràng và được trả phí nếu tác phẩm của họ được dùng để huấn luyện AI.

Các nhà văn yêu cầu công ty công nghệ minh bạch hơn và mong chính phủ hỗ trợ bảo vệ quyền lợi tác giả. Một số người bày tỏ thất vọng với đề xuất cho phép AI khai thác văn bản trừ khi tác giả lên tiếng phản đối của chính phủ Anh.

Dù vậy, không phải tất cả đều phản đối AI. Khoảng 1/3 số nhà văn được khảo sát cho biết họ dùng AI để hỗ trợ tra cứu hoặc tổng hợp thông tin. Tuy nhiên, phần lớn phản đối AI viết truyện, kể cả những đoạn ngắn và không ủng hộ dùng AI cho khâu biên tập.

Sự phát triển của AI diễn ra trong bối cảnh ngành xuất bản Anh đối mặt với những thách thức lớn về thói quen đọc sách. Chỉ 1/3 trẻ em Anh cho biết còn thích đọc sách vào thời gian rảnh, tỷ lệ thấp nhất trong vòng 20 năm. Các tác giả lo ngại sự hiện diện ngày càng dày đặc của AI trong văn học sẽ làm phai mờ mối liên kết cảm xúc sâu sắc vốn tồn tại giữa người viết và người đọc.

Căng thẳng giữa giới tác giả và các công ty AI cũng leo thang trong thời gian gần đây. Tháng 9, công ty công nghệ Anthropic đã đồng ý chi trả khoản bồi thường 1,5 tỷ USD cho một số tác giả sau khi bị cáo buộc dùng bản lậu tác phẩm của họ để huấn luyện chatbot trái phép.

Đức An