Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm và thế hệ cầm bút 'viết nên hình đất nước'

Thời thế tạo anh hùng và còn tạo nên thơ. Nhiều nhà thơ mang áo lính, vốn ban đầu không hề có ý định cầm bút viết thơ mà chỉ ưu tiên công việc giải phóng dân tộc. Nhưng vì “trong thơ có thép”, thơ cũng là một vũ khí chiến đấu cho quân và dân Việt Nam. Vì thế, nhiều nhà thơ cách mạng ra đời. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng bắt đầu viết thơ như thế.

Tham gia đêm thơ Những câu thơ viết nên hình đất nước tổ chức tối 14/8 tại Hà Nội, ba nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Vương Trọng và Phạm Sỹ Sáu chia sẻ về hoàn cảnh ra đời của những bài thơ đã đi vào tâm khảm nhiều thế hệ độc giả.

Phần giao lưu với ba nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Vương Trọng và Phạm Sỹ Sáu tại đêm thơ Những câu thơ viết nên hình đất nước. Ảnh: Nguyễn Minh.

Tinh thần kháng chiến thôi thúc viết nên thơ

Bài thơ Đất Nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm là một trong các tác phẩm tiêu biểu của thơ ca giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, được dạy trong chương trình sách giáo khoa, có nhiều thế hệ học sinh yêu mến.

Dù tác phẩm có sức ảnh hưởng lớn, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cho biết việc làm thơ không phải chủ ý, mà chỉ là một tất yếu của thời cuộc.

Nhà thơ chia sẻ trong những năm tháng tham gia cuộc đấu tranh vì độc lập, thống nhất đất nước, ông không nghĩ mình sẽ làm thơ, bởi nhiệm vụ đầu tiên là phải giải phóng dân tộc. Nhưng làm thơ cũng là để khích lệ tinh thần chiến đấu, là để góp một vũ khí chiến đấu cho quân và dân ta.

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm còn sáng tác thơ cũng như một cách bày tỏ lòng biết ơn với những người đi trước. Ông nói: “Khi vào bộ đội, tôi ghi sâu hình ảnh người đồng đội đã trao cho tôi khẩu súng để tôi tiếp tục cuộc chiến đấu tại Thành phố Huế. Lúc đó, vũ khí không có nhiều, người đi trước hy sinh thì người đi sau phải cầm lấy súng và tiếp tục. Những câu thơ ngày đó đã ghi đậm sự biết ơn, ghi lại dũng khí của những người đi trước”.

Chia sẻ chung sự xúc động với nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, nhà thơ Vương Trọng cho rằng thế hệ các nhà thơ giai đoạn chống Mỹ có một điểm chung: những bài thơ đầu tiên được viết, không phải về gia đình, cha mẹ, về tình yêu, mà viết về người lính và đất nước. Có lẽ sự thôi thúc của lịch sử đã tạo ra một nguồn cảm hứng dồi dào cho lớp nhà thơ này.

Nhà thơ Phạm Sỹ Sáu - một người lính cầm súng 11 năm trực tiếp chiến đấu ở chiến trường biên giới Tây Nam và Campuchia - lại thôi thúc viết thơ bởi nỗi nhớ quê hương.

Ông kể rằng những người đồng đội năm đó quan sát thay đổi thời tiết từng ngày, để biết họ đã sống bao nhiêu năm trên chiến trường Campuchia. “Ở đó chỉ có hai mùa, khô thì nắng cháy, mưa thì rừng lầy. Những người lính chốt ở đây, nghe thời tiết đổi từng ngày trên da”, nhà thơ nói.

Chương trình nghệ thuật trong đêm thơ. Ảnh: Nguyễn Minh.

Ngoài phần giao lưu với ba nhà thơ, chương trình đêm thơ có nhiều tiết mục ngâm thơ, trình diễn... qua đó làm sống lại tinh thần hào hùng của những năm tháng lịch sử dân tộc.

Hướng đến kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc Khánh 2/9, chương trình là sự kiện tri ân tới các thế hệ đi trước, và là lời nhắn nhủ tới thế hệ hôm nay, mai sau. Thông điệp “Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở / Làm nên Đất Nước muôn đời” - như câu kết bài thơ Đất Nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm - vẫn sẽ luôn là thông điệp dành cho mọi thế hệ.

Thúy Hạnh