Nhà máy Lọc dầu Dung Quất:Khát vọng tiên phong trong lĩnh vực lọc hóa dầu tại Việt Nam

Không chỉ là công trình thế kỷ giúp đất nước tự chủ năng lượng, nhà máy còn là điểm sáng về nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển dịch xanh và đang hướng đến vai trò hạt nhân của một Trung tâm Lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia.

Một góc Nhà máy Lọc dầu Dung Quất (tỉnh Quảng Ngãi).

Biểu tượng tự chủ năng lượng quốc gia

Quyết định xây dựng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất là “sự lựa chọn của lịch sử”. Sau nhiều thập kỷ nghiên cứu, cân nhắc các địa điểm khác nhau, năm 1994, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã chính thức chọn Dung Quất, Quảng Ngãi làm nơi đặt nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam. Đây là bước ngoặt chiến lược nhằm chủ động nguồn cung năng lượng trong bối cảnh cả nước phải nhập khẩu toàn bộ xăng dầu thành phẩm.

Tháng 2-2009, dòng sản phẩm thương mại đầu tiên của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất được xuất xưởng, mở ra một chương mới cho ngành năng lượng Việt Nam. Với công suất 6,5 triệu tấn dầu thô/năm, tương đương 148.000 thùng/ngày, nhà máy hiện cung cấp hơn 30% nhu cầu xăng dầu nội địa. Đặc biệt, có những thời điểm, nhà máy vận hành tới 118% công suất thiết kế, khẳng định năng lực làm chủ công nghệ của đội ngũ kỹ sư, công nhân Việt Nam.

Không chỉ góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), một thành viên của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), đơn vị quản lý, vận hành Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, còn thực hiện thành công nhiệm vụ đặc biệt: Sản xuất nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng (Jet A1-K, DO-L62, Xăng A83). Đến nay, BSR đã cung cấp hơn 200.000m³ nhiên liệu cho Bộ Quốc phòng, phục vụ tàu ngầm, tàu chiến và máy bay quân sự.

Tác động của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất không chỉ ở phạm vi quốc gia, mà còn trực tiếp thay đổi diện mạo tỉnh Quảng Ngãi. Như Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Bùi Thị Quỳnh Vân khẳng định, sự xuất hiện của nhà máy đã tạo ra bước ngoặt trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh từ nông nghiệp sang công nghiệp - dịch vụ, đồng thời hình thành chuỗi doanh nghiệp vệ tinh, tạo việc làm cho hàng vạn lao động địa phương.

Sau 16 năm vận hành thương mại, BSR đã chế biến hơn 102 triệu tấn dầu thô với tổng doanh thu hơn 1,74 triệu tỷ đồng, nộp ngân sách nhà nước hơn 238 nghìn tỷ đồng. Những con số ấn tượng này khẳng định vai trò trụ cột của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất trong nền kinh tế đất nước.

Khát vọng đổi mới sáng tạo và tương lai phát triển

Nếu như giai đoạn đầu, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất được biết đến như biểu tượng tự chủ năng lượng thì những năm gần đây, nơi đây đã trở thành “vùng đất” của nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo. BSR đã coi nghiên cứu khoa học và tối ưu hóa công nghệ là nền tảng phát triển bền vững.

Một trong những dấu mốc quan trọng là cụm công trình “Các giải pháp ứng dụng khoa học công nghệ tối ưu hóa quá trình sản xuất của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất” giai đoạn 2015-2019. Công trình này đã giúp nâng cao khả năng chế biến nhiều loại dầu thô mới, giảm 70% tạp chất kim loại trong nguyên liệu, nâng công suất phân xưởng xử lý Kerosene (KTU) lên 130% và tiết kiệm hàng chục triệu USD mỗi năm. Thành công này không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế 4.270 tỷ đồng, mà công trình còn được trao Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ.

Trong những năm vừa qua, công tác nghiên cứu khoa học được BSR đặc biệt chú trọng. BSR đã thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo để cụ thể hóa hơn các nghiên cứu khoa học vào thực tiễn. Đặc biệt, ngày 4-6-2025, BSR đã xuất bán lô nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) thương mại đầu tiên, đánh dấu bước tiến quan trọng đưa Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng SAF toàn cầu...

Theo chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn 2050, BSR đặt mục tiêu trở thành Tổng công ty Lọc hóa dầu Việt Nam, doanh nghiệp chủ lực của ngành, có năng lực cạnh tranh khu vực. Công ty đang triển khai dự án Nâng cấp và mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, hướng đến hình thành Trung tâm Lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Quảng Ngãi.

Như Tổng Giám đốc BSR Nguyễn Việt Thắng nhấn mạnh: “Tinh thần đoàn kết xuyên suốt trong các thế hệ lãnh đạo là nền tảng tạo nên bản sắc BSR. Trên nền tảng đó, chúng tôi xây dựng hệ thống quản trị linh hoạt, cập nhật chiến lược đầu tư, đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và tăng cường liên kết chuỗi giá trị để tạo đột phá trong vận hành và phát triển sản phẩm”.

Kết quả 8 tháng của năm 2025 là minh chứng rõ ràng: BSR sản xuất 5,2 triệu tấn sản phẩm, doanh thu đạt 93.104 tỷ đồng, nộp ngân sách 9.589 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế vượt 142% kế hoạch. Đặc biệt, doanh thu từ sản phẩm mới đạt 344 tỷ đồng, gấp 12 lần so với cùng kỳ năm 2024. Những thành quả này không chỉ cho thấy năng lực quản trị, dự báo, thích ứng biến động của BSR, mà còn khẳng định vai trò tiên phong của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất trong hành trình chuyển đổi năng lượng xanh, bền vững.

Trong hành trình gần ba thập kỷ hình thành và phát triển, BSR đã vươn lên khẳng định vị thế đầu tàu của ngành lọc hóa dầu Việt Nam. Từ biểu tượng tự chủ năng lượng, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đang tiến bước để trở thành Trung tâm Lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và dẫn dắt Việt Nam trong kỷ nguyên chuyển dịch xanh toàn cầu.

Thu Hằng