Nguy hiểm khó lường xung đột Trung Đông sau đòn đánh của Mỹ vào Iran

Sau nhiều ngày cảnh báo, Mỹ chính thức tung đòn tấn công Iran vào tối 21-6 (giờ Mỹ, tức sáng 22-6 theo giờ Iran), nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Tehran. Diễn biến này đẩy xung đột Trung Đông vốn nóng rực với các đòn không kích liên tục nhiều ngày qua giữa Israel và Iran leo thang nguy hiểm khó lường.

Mỹ bước chân vào xung đột Trung Đông

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington đã tiến hành thành công các cuộc không kích quy mô lớn vào ba cơ sở hạt nhân then chốt của Iran, gồm Fordow, Natanz và Esfahan, theo đài CNN.

“Một lượng bom lớn đã được thả xuống Fordow. Tất cả các máy bay đều an toàn trên đường trở về nhà. Bây giờ là thời điểm cho hòa bình” - ông Trump viết trên mạng xã hội, trước khi tiếp tục nhấn mạnh trong bài phát biểu trực tiếp với toàn dân Mỹ tối 21-6 rằng các cơ sở làm giàu uranium của Iran “đã bị xóa sổ hoàn toàn và triệt để”.

xung đột Trung Đông Cơ sở hạt nhân Fordow của Iran. Ảnh: GOOGLE EARTH

Nhà lãnh đạo Mỹ mô tả chiến dịch là “một thành công quân sự ngoạn mục”, đồng thời cảnh báo Iran rằng nếu không chọn con đường hòa bình, những đòn tấn công kế tiếp sẽ còn dữ dội hơn nhiều.

Theo các nguồn thạo tin, Mỹ đã sử dụng kết hợp máy bay ném bom tàng hình chiến lược B-2 Spirit, bom phá boongke GBU-57A/B cùng tên lửa hành trình Tomahawk phóng từ tàu ngầm để phá hủy hạ tầng hạt nhân ngầm sâu dưới lòng đất của Iran.

Máy bay ném bom chiến lược B-2 Spirit thả Bom phá boongke GBU-57A/B. Ảnh: CREATIVE COMMONS

Trước khi Mỹ hành động, Israel mở cuộc tấn công nhằm vào thành phố Shiraz, miền nam Iran - khu vực được cho là chứa nhiều căn cứ quân sự quan trọng. Đòn tấn công của Israle buộc Iran kích hoạt hệ thống phòng không đối phó loạt mục tiêu “thù địch và máy bay của chế độ phục quốc Do Thái”.

Sáng 22-6, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lên tiếng ca ngợi Tổng thống Trump, gọi quyết định tấn công Iran là “bước ngoặt lịch sử sẽ thay đổi cả Trung Đông”. Các bộ trưởng trong nội các Israel cũng đồng loạt hoan nghênh hành động của Mỹ.

Israel hứng đòn mạnh từ Iran

Sau đòn tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran, xung đột Trung Đông vốn kéo dài nhiều ngày qua giữa Israel và Iran leo thang trực diện chưa từng có. Chỉ vài giờ sau khi ông Trump tuyên bố đã “xóa sổ hoàn toàn” 3 cơ sở hạt nhân, Iran lập tức tung một loạt tên lửa đạn đạo nhằm vào lãnh thổ Israel, đánh dấu màn đáp trả cứng rắn cả trên mặt trận quân sự lẫn ngoại giao.

Ít nhất 40 quả tên lửa - bao gồm loại thế hệ ba Kheibar Shekan mang nhiều đầu đạn có khả năng cơ động cao và sức công phá lớn - đã được phóng từ Iran, hãng Al Mayadeen dẫn thông báo từ Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).

Mục tiêu bị tấn công không chỉ là các căn cứ quân sự mà còn bao gồm sân bay Ben Gurion, trung tâm nghiên cứu, trạm chỉ huy và các lớp điều phối kiểm soát chiến lược của Israel, theo hãng thông tấn Mehr. IRGC khẳng định đây mới chỉ là “làn sóng thứ 20 của Chiến dịch Lời hứa Sắt đá” và các năng lực chủ lực của quân đội Iran vẫn chưa được tung ra.

Tên lửa Iran trúng vào khu dân cư ở Tel Aviv ngày 22-6. Ảnh: AHMAD GHARABLI/AFP

Tiếng còi báo động vang lên trên khắp Israel, từ Tel Aviv đến Haifa, buộc hàng triệu người phải chạy vào hầm trú ẩn. Dù hệ thống phòng không của Israel hoạt động ráo riết, ít nhất ba tên lửa đã xuyên qua và rơi xuống khu dân cư, làm hơn 80 người bị thương, theo tờ The Times of Israel. Cảnh tượng tại hiện trường là những căn nhà đổ nát, xe cộ biến dạng và lực lượng cứu hộ lục tung đống đổ nát tìm người sống sót.

Căng thẳng lên cao trào khi ông Hossein Shariatmadari, cố vấn của Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei, kêu gọi tấn công trực tiếp vào các chiến hạm Mỹ.

“Sau đòn tấn công từ Mỹ nhằm vào cơ sở hạt nhân Fordow, giờ tới lượt của chúng ta” - ông Shariatmadari tuyên bố, đồng thời hối thúc Iran phóng tên lửa vào hạm đội Mỹ đóng tại Bahrain và đóng cửa eo biển Hormuz với tàu chiến của Mỹ, Anh, Đức và Pháp.

Trên mặt trận ngoại giao, từ góc nhìn của Tehran, cuộc tấn công của Mỹ được xem là sự phản bội trầm trọng đối với luật pháp quốc tế. Bộ Ngoại giao Iran và các quan chức cấp cao như ông Seyed Abbas Araghchi đã lên án mạnh mẽ hành động của Mỹ, gọi đây là “tội ác chiến tranh” và “vi phạm trắng trợn Hiến chương Liên Hợp Quốc”.

Iran khẳng định tất cả các cơ sở bị tấn công đều là cơ sở hạt nhân dân sự, nằm trong khuôn khổ giám sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Tehran cáo buộc Washington đồng lõa với Israel trong việc phát động một cuộc chiến vào lãnh thổ và chủ quyền của một quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc (LHQ).

Iran yêu cầu Hội đồng Bảo an LHQ họp khẩn, lên án và buộc Mỹ chịu trách nhiệm về cuộc tấn công bất hợp pháp. Iran cũng chỉ trích sự thiên vị và bất lực của IAEA trong việc ngăn chặn “thảm họa có thể đoán trước này”.

Về viễn cảnh sắp tới, theo chuyên gia Stephen Zunes, Giám đốc chương trình Trung Đông tại Đại học San Francisco, Iran có nhiều phương án đáp trả Mỹ sau vụ không kích, theo hãng tin Al Jazeera.

Một là tấn công trực tiếp lực lượng Mỹ, với khoảng 40.000 binh sĩ và các căn cứ nằm trong tầm bắn của tên lửa và UAV Iran. Hạm đội Mỹ ở vùng Vịnh cũng là mục tiêu dễ bị tổn thương. Nếu viễn cảnh này xảy ra có thể gây gián đoạn vận tải hàng hải, đẩy giá dầu tăng và ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu.

Ngoài ra, Iran có thể kích hoạt các nhóm ủy nhiệm tại Iraq để tấn công gián tiếp vào các căn cứ Mỹ, kéo dài căng thẳng và gây tiêu hao nguồn lực. Theo ông Zunes, với tình hình hiện tại, ông sẽ ngạc nhiên nếu Iran không hành động bằng ít nhất một trong những phương án này.

DƯƠNG KHANG