Nguy cơ lạm dụng kháng sinh điều trị bệnh lý đường hô hấp cho trẻ

Tại nhiều bệnh viện trên địa bàn Hà Nội, lượng trẻ đến khám vì ho, sốt, sổ mũi tăng mạnh những tuần gần đây. Một vấn đề đáng lo ngại khác cũng nổi lên là tình trạng phụ huynh tự ý mua kháng sinh điều trị cho trẻ, một thói quen đã tồn tại nhiều năm nhưng ngày càng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Ảnh minh họa/Internet

Nhiều phụ huynh tới các nhà thuốc mô tả vài triệu chứng và xin tư vấn thuốc, thường là thuốc hạ sốt, siro ho và không ít trường hợp là cả kháng sinh. Tâm lý cho con uống cho nhanh khỏi hay bệnh cũ theo đơn cũ vẫn tồn tại. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh đã thận trọng hơn, hiểu rằng kháng sinh không phải là thần dược và việc sử dụng sai cách có thể để lại hậu quả lâu dài.

Chị N.T.N.L (phường Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ: "Trước kia khi thấy con ho, tôi hay ra hiệu thuốc mua kháng sinh theo đơn cũ. Nhưng sau khi tìm hiểu và nghe bác sĩ tư vấn, tôi tuyệt đối không làm vậy nữa. Trẻ chớm ho tôi chỉ dùng siro thảo dược. Nếu sốt cao hoặc có biểu hiện nặng, tôi đưa con đến bệnh viện ngay. Khi nghe các bác sĩ tư vấn kháng sinh là con dao hai lưỡi có thể khiến trẻ bị kháng thuốc, ảnh hưởng miễn dịch và nguy hiểm về lâu dài, tôi không bao giờ mạo hiểm sức khỏe của con bằng việc tự mua kháng sinh cho con uống nữa".

Chia sẻ của chị L phản ánh một tín hiệu đáng mừng là nhận thức về nguy cơ lạm dụng kháng sinh trong cộng đồng đang thay đổi rõ rệt. Các bác sĩ cảnh báo 80% bệnh hô hấp giao mùa do vi rút, dùng kháng sinh không đúng chỉ định còn làm bệnh nặng thêm.

Theo TS.BS Đỗ Thị Thúy Nga - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Hà Nội, đa số bệnh lý hô hấp ở trẻ khi giao mùa là do vi rút, không phải vi khuẩn. Thế nhưng nhiều phụ huynh lại nghĩ cứ ho là uống kháng sinh, dẫn tới điều trị sai cách không giúp trẻ khỏi bệnh mà còn gây hậu quả.

Khi trẻ dùng kháng sinh không đúng chỉ định, bệnh có thể kéo dài, nặng hơn, đồng thời tăng nguy cơ kháng thuốc. Trẻ còn dễ gặp tác dụng phụ như dị ứng, nổi mề đay, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa và ảnh hưởng lâu dài tới hệ vi sinh cũng như sức đề kháng.

TS.BS Đỗ Thị Thúy Nga cảnh báo, nhiều phụ huynh còn tự ý cho trẻ tiêm kháng sinh, đây là hành động vô cùng nguy hiểm, một khi trẻ đã kháng kháng sinh phổ rộng, khi mắc bệnh nặng buộc phải dùng đến kháng sinh thế hệ cao hơn vừa tốn kém, vừa rủi ro.

Ảnh minh họa/Internet

Thời tiết thay đổi, trẻ nhỏ với hệ miễn dịch non nớt dễ bị tấn công và xuất hiện chuỗi triệu chứng như ho, sổ mũi, sốt theo cơn hoặc sốt cao, nghẹt mũi, chảy dịch, mệt mỏi, biếng ăn. Phụ huynh thấy con sốt thường rất lo lắng và cho rằng phải điều trị ngay bằng kháng sinh nhưng đây là hiểu lầm phổ biến vì sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi chống lại vi rút, điều quan trọng là phải đưa trẻ đi khám sớm để xác định đúng căn nguyên, vi rút hay vi khuẩn, từ đó lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

Không chỉ ảnh hưởng tới từng trẻ, việc lạm dụng kháng sinh còn gây vấn đề ở cấp độ cộng đồng khi làm gia tăng vi khuẩn kháng thuốc. Khi vi khuẩn kháng lại các loại kháng sinh thông thường, bác sĩ buộc phải dùng kháng sinh thế hệ mới, chi phí cao hơn nhưng hiệu quả không chắc chắn. Nguy hiểm hơn là tốc độ biến đổi của vi khuẩn nhanh hơn tốc độ ra đời thuốc mới, nếu tiếp tục lạm dụng, những bệnh đơn giản cũng có thể trở nên khó điều trị.

Để bảo vệ trẻ khi thời tiết thay đổi, các bác sĩ khuyến cáo không tự ý mua kháng sinh, theo dõi sát triệu chứng như ho, sốt kéo dài, thở nhanh, bỏ bú, tím tái để đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời. Cho trẻ uống nhiều nước, hạ sốt đúng cách, nhỏ nước muối sinh lý, sử dụng siro thảo dược, đồng thời chú ý phòng bệnh bằng cách giữ ấm, rửa tay, vệ sinh mũi họng và tăng cường dinh dưỡng cho trẻ.

Điều trị đúng ngay từ đầu sẽ rút ngắn thời gian bệnh, giảm biến chứng và hạn chế tối đa nhu cầu dùng kháng sinh, góp phần bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ và hạn chế tình trạng kháng kháng sinh trong cộng đồng.

Để cha mẹ có thể sử dụng thuốc kháng sinh trị ho cho trẻ một cách an toàn, điều tiên quyết là chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ, đồng thời, cha mẹ cũng cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây:

Cho thuốc đúng theo chỉ dẫn về các cữ và liều lượng.

Không sử dụng thuốc kháng sinh của một đứa trẻ cho anh chị em hoặc bạn bè của trẻ, việc cho thuốc sai không chỉ không giúp hết bệnh mà còn có thể gây hại cho trẻ.

Giữ thuốc kháng sinh và các thuốc theo toa khác ở một nơi an toàn. Đếm và theo dõi số lượng thuốc cẩn thận. Yêu cầu bạn bè, thành viên gia đình và người trông trẻ tuân thủ đúng nguyên tắc này.

Vứt bỏ thuốc kháng sinh còn sót lại và thuốc theo toa khác, trả lại các đơn thuốc còn sót lại cho bệnh viện, văn phòng bác sĩ hoặc nhà thuốc.

Bình Nguyên