Nguy cơ đóng cửa eo biển Hormuz khiến các nền kinh tế châu Á 'nhấp nhổm'

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), khoảng 14,2 triệu thùng dầu thô và 5,9 triệu thùng các sản phẩm dầu mỏ khác thông thương qua eo biển này mỗi ngày, chiếm khoảng 20% sản lượng toàn cầu trong quý I/2025.

Bài toán đa dạng nguồn cung

Dầu thô từ Ả Rập Saudi, UAE, Iraq, Kuwait, Qatar và Iran hầu như chỉ được vận chuyển qua hành lang này.

Eo biển Hormuz ngăn Iran (trên) với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Oman (dưới) nhìn từ Trạm vũ trụ quốc tế vào năm 2021. Ảnh: NASA

Các chuyên gia ước tính, hơn một nửa lượng dầu nhập khẩu của Đông Á đi qua eo biển Hormuz. Theo EIA, Trung Quốc là một trong những quốc gia nhập khẩu lớn nhất, với 5,4 triệu thùng dầu thô/ngày qua Hormuz trong quý đầu năm nay. Trong khi đó, Ả Rập Saudi là nhà cung cấp dầu thô lớn thứ hai của Trung Quốc, chiếm 15% tổng lượng dầu nhập khẩu của nước này, tương đương 1,6 triệu thùng/ngày.

Theo hãng phân tích Kpler, Trung Quốc cũng nhập khẩu hơn 90% lượng dầu của Iran. Cụ thể, Bắc Kinh đã nhập khẩu 1,3 triệu thùng dầu thô của Iran/ngày vào tháng 4, giảm so với mức cao nhất trong năm tháng vào tháng 3.

Một quốc gia khác cũng phụ thuộc đáng kể vào các hoạt động thông thương qua eo biển Hormuz là Ấn Độ khi nhập khẩu 2,1 triệu thùng dầu thô/ngày qua hành lang này trong quý I/2025.

Dữ liệu của EIA cho thấy Ấn Độ phụ thuộc rất nhiều vào eo biển Hormuz với 2,1 triệu thùng dầu thô nhập khẩu mỗi ngày qua hành lang này trong quý đầu năm 2025.

Khoảng 53% lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ vào đầu năm 2025 đến từ các nhà cung cấp Trung Đông, đặc biệt là Iraq và Ả Rập Saudi, theo các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin.

Lo ngại về một cuộc xung đột leo thang ở Trung Đông, New Delhi đã tăng lượng dầu nhập khẩu từ Nga trong vòng 3 năm qua.

"Chúng tôi theo dõi chặt chẽ tình hình địa chính trị đang diễn biến ở Trung Đông kể từ hai tuần qua", Bộ trưởng Dầu mỏ và Khí đốt tự nhiên Ấn Độ Hardeep Singh Puri cho biết hôm 22/6.

"Chúng tôi đã đa dạng hóa nguồn cung trong vài năm qua và một lượng lớn nguồn cung của Ấn Độ hiện không qua eo biển Hormuz", ông Hardeep Singh Puri viết trên X, đồng thời cho biết sẽ thực hiện mọi bước cần thiết để đảm bảo tính ổn định của nguồn cung nhiên liệu.

Trong một diễn biến liên quan, khoảng 68% lượng dầu thô nhập khẩu của Hàn Quốc đi qua eo biển Hormuz, 1,7 triệu thùng mỗi ngày trong năm nay, theo EIA. Nền kinh tế châu Á đặc biệt phụ thuộc vào nhà cung cấp chính là Ả Rập Xê Út, quốc gia chiếm một phần ba lượng dầu nhập khẩu của nước này vào năm ngoái.

Bộ thương mại và năng lượng Seoul cho biết "cho đến nay vẫn chưa có sự gián đoạn nào đối với hoạt động nhập khẩu dầu thô và LNG của Hàn Quốc" nhưng "do khả năng xảy ra khủng hoảng nguồn cung", các quan chức đang "lên kế hoạch cho khả năng xảy ra sự gián đoạn ở eo biển Hormuz".

"Chính phủ và các bên liên quan trong ngành đã chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp bằng cách duy trì dự trữ dầu mỏ chiến lược tương đương với khoảng 200 ngày cung cấp", bộ này cho biết trong một tuyên bố.

Trong khi đó, Nhật Bản nhập khẩu 1,6 triệu thùng dầu thô mỗi ngày qua eo biển Hormuz, theo EIA. Dữ liệu hải quan Nhật Bản cho thấy 95% lượng dầu thô nhập khẩu năm ngoái đến từ Trung Đông.

Các công ty vận tải năng lượng Nhật Bản đang chuẩn bị cho khả năng phong tỏa eo biển này. "Chúng tôi hiện đang thực hiện các biện pháp để rút ngắn thời gian tàu của hãng lưu trú ở Vịnh càng nhiều càng tốt", hãng vận tải khổng lồ Mitsui OSK cho biết.

Khoảng 2 triệu thùng dầu thô thông thương qua eo biển Hormuz mỗi ngày trong quý I/2025 được vận chuyển đến các khu vực khác của Châu Á — đặc biệt là Thái Lan và Philippines — cũng như Châu Âu và Mỹ.

Các lựa chọn thay thế hạn chế

Các nước Châu Á có thể đa dạng hóa các nhà cung cấp dầu, nhưng rất khó để thay thế khối lượng lớn đến từ Trung Đông.

Trong ngắn hạn, "lượng dầu dự trữ toàn cầu tăng cao, công suất dự phòng khả dụng của OPEC+ và sản lượng đá phiến của Mỹ đều có thể cung cấp một số vùng đệm", các chuyên gia tại MUFG Bank cho biết.

"Tuy nhiên, việc đóng cửa hoàn toàn eo biển Hormuz vẫn sẽ ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận một phần lớn công suất sản xuất dự phòng này tập trung ở Vịnh Ba Tư", họ cho biết.

Ả Rập Saudi và UAE có cơ sở hạ tầng để bỏ qua eo biển, có khả năng giảm thiểu gián đoạn, nhưng năng lực vận chuyển của họ vẫn rất hạn chế, chỉ ở khoảng 2,6 triệu thùng mỗi ngày.

Trong khi đó, đường ống Goreh-Jask do Iran xây dựng để xuất khẩu qua Vịnh Oman, đã không hoạt động kể từ năm 2024, chỉ có công suất tối đa là 300.000 thùng/ngày, theo EIA.

liên hà