Nguy cơ Chikungunya 'gõ cửa', Việt Nam căng mình chặn dịch

Những ngày gần đây, thông tin về hàng nghìn ca Chikungunya được ghi nhận tại tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) đang khiến giới chuyên môn đặc biệt cảnh giác. Căn bệnh do muỗi Aedes truyền chưa có vắc xin hay thuốc điều trị đặc hiệu, trong khi mùa mưa, muỗi sinh sôi đang diễn ra ở nhiều địa phương.

VietTimes trao đổi với ông Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), để làm rõ nguy cơ dịch xâm nhập và những bước chuẩn bị của Việt Nam.

Ông Võ Hải Sơn trao đổi về việc ứng phó với dịch Chikungunya

Nguy cơ xâm nhập cao

-Thưa ông, Việt Nam đang theo dõi dịch Chikungunya trên thế giới, đặc biệt là tình hình tại Trung Quốc ra sao?

- Bệnh Chikungunya do virus CHIKV gây ra, lây qua muỗi Aedes – cũng là véc tơ truyền sốt xuất huyết. Muỗi chủ yếu đốt ban ngày, cao điểm vào sáng sớm và chiều muộn. Bệnh được ghi nhận lần đầu vào năm 1952 tại Tanzania.

Ngày 22/7/2025, WHO cảnh báo dịch lây lan nhanh, bùng phát lớn ở các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion, Mayotte, rồi lan sang châu Phi, Nam Á, châu Âu. Tại Quảng Đông (Trung Quốc), từ đầu năm đã có hơn 7.000 ca – cao nhất từ trước tới nay. Singapore cũng báo cáo 17 ca, gấp đôi cùng kỳ năm ngoái.

Cục Phòng bệnh đã phối hợp chặt với WHO và các đầu mối quốc gia thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế, cập nhật và chia sẻ thông tin, đồng thời tham mưu kịp thời các biện pháp phòng chống.

-Việt Nam đã ghi nhận ca bệnh nào chưa, hệ thống giám sát hiện vận hành thế nào?

- Hiện chúng ta chưa ghi nhận ca Chikungunya. Tuy nhiên, dịch gia tăng trong khu vực, muỗi Aedes đã lưu hành tại nhiều địa phương nên nguy cơ xâm nhập là rất cao.

Thời điểm này trùng với mùa du lịch hè, giao thương và đi lại quốc tế tăng mạnh, đòi hỏi việc phòng ngừa phải được thực hiện quyết liệt hơn.

Bộ Y tế đã yêu cầu các trung tâm kiểm dịch y tế quốc tế và CDC tỉnh, thành phố tăng cường giám sát tại cửa khẩu, phát hiện sớm và xử lý ngay ca nghi ngờ, giám sát muỗi, diệt muỗi và loăng quăng/bọ gậy ở biên giới và cộng đồng. Vật tư, hóa chất, nhân lực luôn sẵn sàng để ứng phó khi dịch xảy ra.

- Ông đánh giá nguyên nhân khiến Chikungunya bùng phát ở một số nước. Bộ Y tế chuẩn bị ứng phó ra sao, thưa ông?

- Mùa mưa ở nhiều nước Bắc bán cầu là điều kiện lý tưởng cho muỗi Aedes phát triển. Mật độ muỗi tăng, kết hợp với du lịch và giao thương mùa hè, khiến virus lan nhanh sang vùng mới.

Diệt muỗi, bọ gậy là biện pháp phòng Chikungunya hiệu quả

Hiện chúng tôi yêu cầu các địa phương giám sát dịch tại cửa khẩu, cơ sở y tế và cộng đồng; điều tra, xử lý ổ dịch ngay từ ca đầu tiên; giám sát muỗi và véc tơ truyền bệnh; tổ chức điều trị kịp thời, phân cấp chuyên môn để tránh quá tải bệnh viện.

Biện pháp phòng Chikungunya được kết hợp với phòng sốt xuất huyết, tập trung vào diệt lăng quăng/bọ gậy, kiểm tra các dụng cụ chứa nước, xử lý nơi muỗi sinh sản. Đồng thời, truyền thông mạnh mẽ trên các phương tiện đại chúng để nâng cao ý thức cộng đồng.

Các bệnh viện cũng được hướng dẫn quy trình chẩn đoán, điều trị, tránh nhầm lẫn với sốt xuất huyết hoặc các bệnh khác có triệu chứng tương tự.

Biểu hiện đau và sưng khớp

-Người dân cần lưu ý gì để nhận biết Chikungunya và phân biệt với sốt xuất huyết?

- Triệu chứng thường xuất hiện 4–8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt, gồm sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội, cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi, phát ban. So với sốt xuất huyết Dengue, Chikungunya có biểu hiện đau và sưng khớp rõ hơn, còn Dengue thường có xuất huyết nhiều hơn.

Người dân không nên tự chẩn đoán và điều trị tại nhà; khi nghi ngờ mắc bệnh cần đến ngay cơ sở y tế. Người trở về từ vùng dịch cần theo dõi sức khỏe 12 ngày, nếu có sốt, đau khớp, nổi ban… phải đi khám ngay.

Tại gia đình và cộng đồng, cần đậy kín dụng cụ chứa nước, diệt lăng quăng/bọ gậy hàng tuần, loại bỏ vật phế thải đọng nước, ngủ màn cả ban ngày, mặc quần áo dài, phối hợp khi phun hóa chất. Lưu ý là muỗi chủ yếu đốt vào ban ngày và có thể đạt đỉnh điểm hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn.

Người đi du lịch, công tác ở vùng dịch phải chủ động phòng muỗi đốt và báo ngay cho y tế nếu có triệu chứng nghi ngờ.

Bệnh Chikungunya chưa có vắc xin và thuốc điều trị đặc hiệu. Phòng bệnh vẫn là biện pháp quan trọng nhất.

- Cảm ơn ông!

Thanh Hằng