Nguồn nhân lực AI: Yếu tố quyết định thành công của ngành Ngân hàng Việt Nam

Toàn cảnh buổi tọa đàm “Phát triển nguồn nhân lực trong thời đại AI”. (Ảnh: Vietnam+)

Theo tiến sỹ Phan Thanh Đức - Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số của Học viện Ngân hàng, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực AI tại Việt Nam đang tăng nhanh, tuy nhiên nguồn cung lại chưa đáp ứng đủ về số lượng lẫn chất lượng.

Thông tin trên được đưa ra tại tọa đàm “Phát triển nguồn nhân lực trong thời đại AI” do Thời báo Ngân hàng phối hợp cùng Học viện Ngân hàng tổ chức ngày 8/10, tại Hà Nội.

Thách thức từ cuộc cạnh tranh nhân lực

Đến thời điểm hiện nay, nhiều ngân hàng Việt Nam đã và đang ứng dụng AI trong các lĩnh vực như tự động hóa quy trình (RPA), phân tích dữ liệu, quản lý rủi ro, phòng chống rửa tiền và chăm sóc khách hàng. Đặc biệt, các trợ lý ảo và chatbot hoạt động liên tục, giúp xử lý yêu cầu, trả lời thắc mắc, hỗ trợ giao dịch cơ bản như kiểm tra số dư, chuyển khoản và hướng dẫn sử dụng dịch vụ. Nhờ đó, AI không chỉ giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn hỗ trợ nhân viên tập trung vào các nhiệm vụ phức tạp và chuyên sâu hơn.

Tuy nhiên, sự phát triển của AI cũng đặt ra những thách thức đối với nhân sự ngành ngân hàng. Các báo cáo tài chính cho thấy trong 6 tháng đầu năm 2024, 28 ngân hàng đã cắt giảm 3.445 nhân sự. Điều này phản ánh xu hướng tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí, và tăng lợi nhuận, mà hệ thống ngân hàng cũng không ngoại lệ.

Tiến sỹ Phan Thanh Đức nhận định hiện nay mỗi năm thị trường thiếu từ 150.000 đến 200.000 nhân lực công nghệ, trong đó nhóm chuyên gia AI thiếu hụt nghiêm trọng nhất. Giai đoạn 2025-2030, nhu cầu nhân sự AI dự kiến sẽ tăng 74%, tập trung vào các mảng như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI, bảo mật và an ninh mạng, đặc biệt là các chuyên gia có kinh nghiệm triển khai thực tế.

“Trong ngành ngân hàng, nhân lực AI đóng vai trò quan trọng ở các vị trí như quản trị dữ liệu, mô hình rủi ro, gian lận, khách hàng số và tuân thủ. Các vị trí chuyên môn cao như kỹ sư dữ liệu, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy (ML/DL), chuyên gia GenAI/NLP… đang được các tổ chức tín dụng ráo riết tìm kiếm,” Tiến sỹ Đức cho biết.

Tiến sỹ Phan Thanh Đức - Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số của Học viện Ngân hàng phát biểu tại tọa đàm. (Ảnh: Vietnam+)

Tiến sỹ Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank, chỉ ra nghịch lý trong tuyển dụng khi mặc dù có nhiều ứng viên, nhưng ít người đáp ứng đủ yêu cầu, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực kỹ thuật số. Bà Hà cũng nhấn mạnh rằng nhân sự truyền thống trong ngân hàng đang bị giảm, thay vào đó là nhu cầu tăng cường nhân sự công nghệ, đặc biệt khi ngân hàng phải cạnh tranh với các fintech, thương mại điện tử và viễn thông.

Theo bà Hà, trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra thách thức kép cho ngành ngân hàng. Trong khi AI mang đến cơ hội, thì nó cũng khiến nhiều công việc bị thay thế bởi tự động hóa và robot, làm gia tăng nguy cơ mất việc làm. “Điều này không chỉ tạo ra thiếu hụt nhân lực số mà còn làm thay đổi văn hóa tổ chức trong ngành ngân hàng,” bà Hà nhận xét.

Bà Lê Thị Thúy Sen - Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng cũng nhấn mạnh: "Mọi hình thái phát triển công nghệ luôn có sự tác động 2 mặt. Bên cạnh những mặt tích cực còn có những ảnh hưởng tiêu cực. Tính đến hết tháng 6 năm 2025, hơn 3.400 nhân viên ngân hàng chịu sự cắt giảm. Đây là minh chứng cho tính 2 mặt của cuộc cách mạng khoa học công nghệ."

Chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế

Một trong những vấn đề lớn nhất là chất lượng nguồn nhân lực ngành ngân hàng hiện nay chưa đồng đều. Mặc dù một số ngân hàng đã bắt đầu chú trọng đào tạo nhân sự với các kỹ năng công nghệ số, nhưng vẫn còn nhiều nhân sự thiếu kỹ năng trong các lĩnh vực quan trọng như phân tích dữ liệu, quản trị hệ thống và ứng dụng AI. Để đáp ứng nhu cầu thực tế, các chuyên gia cho rằng cần phải nâng cao chất lượng đào tạo tại các trường đại học và cơ sở đào tạo chuyên ngành tài chính - ngân hàng.

Các diễn giả tại tọa đàm đều đồng thuận rằng các cơ sở đào tạo cần đổi mới chương trình giảng dạy, tăng cường kiến thức về công nghệ số, phân tích dữ liệu, fintech, AI tài chính và an ninh mạng, đồng thời, các ngân hàng cũng cần tích cực hợp tác với các trường đại học thông qua các hoạt động như cử chuyên gia giảng dạy, tài trợ học bổng, cung cấp thiết bị học tập và tổ chức các chương trình thực tập.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Thị Hoàng Anh - Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng cho rằng việc phát triển nguồn nhân lực số không thể thực hiện đơn lẻ, mà cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước, các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp.

“Các ngân hàng cần đặt hàng đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm và tạo cơ hội thực tập để giúp sinh viên có thể tiếp cận với môi trường làm việc thực tế, từ đó hình thành đội ngũ nhân lực trẻ có tri thức, kỹ năng và khả năng làm chủ công nghệ,” bà Hoàng Anh nhấn mạnh.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank. (Ảnh: Vietnam+)

Với nội dung này, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thu Hà chia sẻ: Agribank - với đặc thù là ngân hàng thương mại nhà nước lớn nhất, đã dành nguồn lực lớn để đầu tư công nghệ và lan tỏa văn hóa số trong toàn hệ thống. Ngân hàng cũng đã xây dựng các chính sách lương riêng biệt cho đội ngũ nhân sự công nghệ thông tin, nhằm thu hút và giữ chân nhân tài.

Về phía Vietcombank, ngân hàng này cũng đang triển khai chiến lược phát triển nhân sự bài bản, hợp tác với các tổ chức tư vấn quốc tế như BCG và KPMG để xây dựng khung năng lực và hoàn thiện quy trình quản trị. Bên cạnh đó, Vietcombank cũng chú trọng phát triển môi trường làm việc linh hoạt và sáng tạo, đồng thời triển khai các chính sách lương thưởng minh bạch và phúc lợi toàn diện.

Tại tọa đàm, các chuyên gia cho rằng việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cho ngành ngân hàng trong thời đại AI không phải là nhiệm vụ dễ dàng, đặc biệt là trong bối cảnh thiếu hụt nhân lực công nghệ.

Tuy nhiên, sự hợp tác giữa các ngân hàng, cơ sở đào tạo và các tổ chức tín dụng sẽ là nền tảng quan trọng để xây dựng một đội ngũ nhân lực sáng tạo, làm chủ công nghệ và có khả năng thích ứng linh hoạt với những thay đổi trong kỷ nguyên số. Ngành ngân hàng Việt Nam sẽ cần tiếp tục đổi mới và phát triển bền vững trong một thế giới ngày càng số hóa và tự động hóa./.

(Vietnam+)