Nguồn lực, động lực triển khai nhiệm vụ năm học mới

Một buổi thực hành của sinh viên Trường Đại học Mở TPHCM. Ảnh: NTCC

Gia tăng điều kiện bảo đảm chất lượng

Khẳng định ý nghĩa mở đầu, định hướng cho cuộc cách mạng mới trong giáo dục của Nghị quyết số 71-NQ/TW, ông Nguyễn Minh Tuấn - Hiệu trưởng Trường THCS Trung Hiếu (Trung Thành, Vĩnh Long) nhấn mạnh một số chính sách quan trọng thể hiện trong Nghị quyết này.

Thứ nhất là bảo đảm nguồn lực ổn định với quy định Nhà nước dành tối thiểu 20% ngân sách cho giáo dục, trong đó có phần đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, hỗ trợ các cấp học phổ thông. Đây là cơ hội để các trường từng bước hiện đại hóa phòng học, phòng bộ môn, thư viện, trang thiết bị số. Đồng thời hình thành Chương trình mục tiêu quốc gia 2026 - 2035 về hiện đại hóa, nâng chất giáo dục. Nguồn ngân sách có ràng buộc tỷ lệ rõ ràng, giúp nhà trường yên tâm hơn trong việc lập kế hoạch dài hạn thay vì phụ thuộc vào từng năm.

Thứ hai là chính sách đãi ngộ đội ngũ: giáo viên sẽ được nâng phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70%, nhân viên trường tối thiểu 30%. Đặc biệt ở vùng khó khăn, phụ cấp có thể đạt 100%. Đồng thời có chính sách nhà công vụ, tạo điều kiện an cư để giáo viên yên tâm gắn bó. Ưu đãi đội ngũ được quy định thành mức tối thiểu, không còn tình trạng mỗi nơi mỗi mức. Đây là thay đổi mang tính tạo động lực rất lớn cho giáo viên.

Thứ ba, nhà trường được trao quyền chủ động nhiều hơn trong tổ chức, thực hiện chương trình; đồng thời có cơ hội nhận kinh phí theo kết quả giáo dục thay vì chỉ bình quân theo số lớp, số học sinh. Cơ chế phân bổ ngân sách theo kết quả đầu ra giúp trường có động lực đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng giáo dục, thay vì chỉ chạy theo số lượng.

Nghị quyết đồng thời chú trọng việc hỗ trợ học sinh với chính sách tín dụng ưu đãi, học bổng, quỹ hỗ trợ để đảm bảo không em nào phải nghỉ học vì khó khăn tài chính.

Nghị quyết số 71-NQ/TW cũng chú trọng đổi mới hệ thống với việc tăng cường liên thông và phân luồng, chuẩn bị cho học sinh sau THCS có thể chọn học THPT hoặc trung học nghề để sớm định hướng nghề nghiệp. Phân luồng học sinh THCS rõ ràng hơn, giúp việc hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 trở nên thiết thực.

Giờ chơi của trẻ ở Trường Mầm non Trường Thi B, phường Hạc Thành (Thanh Hóa).

Kế hoạch chiến lược gắn với Nghị quyết số 71-NQ/TW

Ông Nguyễn Minh Tuấn khẳng định, Nghị quyết số 71-NQ/TW tạo ra cơ hội to lớn cho sự phát triển giáo dục - đào tạo trong giai đoạn tới nói chung, với năm học 2025 - 2026 nói riêng.

Cụ thể, với ngành Giáo dục có điều kiện hiện đại hóa trường lớp, đảm bảo mọi học sinh được học tập trong môi trường công bằng, bình đẳng; đồng thời đào tạo nhân lực chất lượng cao từ sớm.

Đối với nhà trường sẽ có cơ hội được đầu tư phòng học thông minh, phòng bộ môn chuẩn. Giáo viên có đãi ngộ tốt hơn, giảm áp lực nghỉ việc, chuyển việc. Học sinh nghèo, học sinh vùng khó khăn được hỗ trợ, giảm tình trạng bỏ học. Nhà trường có thể triển khai các mô hình dạy học đặc thù (STEM, ngoại ngữ, kỹ năng số) và được đặt hàng, giao nhiệm vụ cụ thể từ ngành.

Nhằm góp phần đưa Nghị quyết số 71-NQ/TW vào đời sống, ông Nguyễn Minh Tuấn cho biết, Trường THCS Trung Hiếu sẽ xây dựng kế hoạch chiến lược 2026 - 2030 của trường, gắn với những định hướng lớn của Nghị quyết này; trong đó nhấn mạnh đổi mới phương pháp dạy học, chuyển đổi số, bồi dưỡng đội ngũ, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Nhà trường cũng đề xuất dự án đầu tư trọng điểm, như phòng thí nghiệm, phòng tin học, thư viện số, khu vui chơi - thể chất, để sẵn sàng tiếp cận nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia.

Tổ chức bồi dưỡng và phát triển đội ngũ: tận dụng chính sách đãi ngộ, kết hợp các khóa bồi dưỡng, sinh hoạt chuyên môn, khuyến khích giáo viên nghiên cứu, sáng tạo.

Xây dựng quỹ hỗ trợ học sinh khó khăn: phối hợp với Hội phụ huynh, địa phương, doanh nghiệp để học sinh yên tâm học tập, không bỏ dở giữa chừng.

Đẩy mạnh công tác hướng nghiệp - phân luồng: xây dựng hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp cho học sinh lớp 8, 9, phối hợp với trường nghề và trung tâm giáo dục nghề nghiệp tại địa phương.

Đổi mới quản trị nhà trường: áp dụng công khai, minh bạch trong phân bổ kinh phí, đánh giá kết quả dạy học bằng sản phẩm đầu ra, tổ chức lấy ý kiến phụ huynh và cộng đồng để nâng cao chất lượng.

Ngay sau khi Nghị quyết 71-NQ/TW được công bố, nhiều cán bộ quản lý giáo dục tại Thanh Hóa đã xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong việc đưa các nội dung của Nghị quyết vào thực tiễn giảng dạy và quản trị nhà trường.

Ông Trịnh Quốc Việt - Hiệu trưởng Trường THCS Giao Thiện, xã Giao An (Thanh Hóa) chia sẻ: “Trước đây, hàng năm nhà trường phải đợi phòng GD&ĐT huyện hướng dẫn chi tiết để triển khai nhiệm vụ. Nhưng tinh thần của Nghị quyết 71-NQ/TW là phải chủ động, sáng tạo, lấy kết quả thực chất làm thước đo. Vì vậy, nhà trường đã xây dựng kế hoạch năm học theo hướng linh hoạt hơn, ưu tiên chất lượng thay vì hình thức”.

Cùng quan điểm, bà Đào Thị Yên - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đông Thọ, phường Hạc Thành (Thanh Hóa), cho biết: “Chúng tôi nhận thấy rõ sự thay đổi trong cách tiếp cận. Giáo dục không chỉ là trách nhiệm của ngành mà phải là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển địa phương. Từ đó, nhà trường đã chủ động làm việc với chính quyền phường, các đoàn thể để tăng cường phối hợp, huy động thêm nguồn lực xã hội hóa”.

Không khí chuẩn bị cho năm học mới tại nhiều trường học trên địa bàn tỉnh diễn ra khẩn trương và sâu sát hơn. Các cơ sở giáo dục đồng loạt rà soát đội ngũ, cải thiện cảnh quan, đánh giá lại hiệu quả phương pháp giảng dạy. Tinh thần đổi mới không còn là khẩu hiệu mà trở thành hành động cụ thể.

Lễ khai giảng năm học mới ở Trường PTDTBT - THCS Mường Lý (Thanh Hóa).

Từ chủ trương chung đến mục tiêu định lượng

Theo nhiều chuyên gia giáo dục đại học, một trong những điểm nhấn lớn nhất của Nghị quyết 71 là sự chuyển dịch mạnh mẽ trong tư duy làm chính sách.

Trước đó, Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI nhấn mạnh vào phương châm “đổi mới căn bản, toàn diện” giáo dục và đào tạo; nay Nghị quyết 71 đã nâng tầm lên thành “đột phá chiến lược”.

Theo PGS.TS Trần Hoài An - Bí thư Đảng ủy - Chủ tịch Hội đồng Học viện Hàng không Việt Nam, sự thay đổi này cho thấy một cách tiếp cận quyết liệt, thực dụng và hướng đến hiệu quả cuối cùng. Văn kiện này không chỉ dừng lại ở việc cải cách nội tại mà hướng tới việc kiến tạo một thể chế mở, liên thông và hiệu quả.

Theo ông An, tính toàn diện của Nghị quyết 71 thể hiện qua việc giải quyết đồng thời nhiều “nút thắt” lớn đã kìm hãm sự phát triển của ngành giáo dục trong suốt những năm qua.

Cụ thể, về thể chế và quản trị, Nghị quyết đề ra những thay đổi lớn như không tổ chức Hội đồng trường tại phần lớn các cơ sở giáo dục công lập và thực hiện nguyên tắc bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu.

“Mục tiêu của sự thay đổi này là nhằm 'dứt khoát vai trò, rút ngắn quyết định', từ đó phá bỏ sự quan liêu, trì trệ, tạo không gian cho sự sáng tạo và linh hoạt ở cấp cơ sở”, ông An nhấn mạnh.

Chủ tịch Hội đồng Học viện Hàng không Việt Nam nhận định, về nguồn lực tài chính, đây là lần đầu tiên một văn kiện chính sách đưa ra các chỉ tiêu định lượng cụ thể và mạnh mẽ: Ngân sách chi cho giáo dục đạt tối thiểu 20% tổng chi ngân sách Nhà nước, trong đó chi đầu tư đạt ít nhất 5% và chi cho giáo dục đại học đạt ít nhất 3%.

Theo ông An, đây là một cam kết chính trị mạnh mẽ, tạo cơ sở vững chắc để ngành giáo dục có nguồn lực phát triển ổn định, thay vì phụ thuộc vào các kế hoạch ngắn hạn.

Cùng chung nhận định, ThS Dương Nhật Linh - giảng viên Khoa Công nghệ sinh học và Chuyên viên Giáo dục Hướng nghiệp - Trường Đại học Mở TPHCM, cho rằng điểm đột phá cốt lõi của Nghị quyết 71 là chuyển trọng tâm từ “chủ trương khái quát” sang “có chỉ số”.

Điều này tạo ra một khung cải cách có khả năng đo lường và yêu cầu trách nhiệm giải trình rõ ràng.

Các mục tiêu lớn trong Nghị quyết như tầm nhìn quốc tế như đến năm 2030 có ít nhất 8 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 200 hàng đầu châu Á và đến năm 2045 có ít nhất 5 cơ sở lọt vào top 100 thế giới ở một số lĩnh vực, chính là minh chứng cho khát vọng hội nhập sâu rộng.

Những con số cụ thể này không chỉ tạo áp lực thực thi mà còn buộc toàn hệ thống phải chuyển mình để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Nếu các mục tiêu về quản trị và tài chính là nền tảng, thì chính sách đãi ngộ dành cho đội ngũ nhà giáo chính là “trái tim”, là yếu tố quyết định sự thành công của cuộc cải cách lần này.

PGS.TS Trần Hoài An phân tích, việc nâng phụ cấp ưu đãi nghề lên tối thiểu 70% cho giáo viên mầm non và phổ thông, cùng với mức 100% cho giáo viên ở vùng đặc biệt khó khăn, là một động thái chiến lược có tác động tức thì và mạnh mẽ.

Nhiều giáo viên đã bày tỏ sự “vô cùng vui mừng và phấn khởi” vì những vất vả, thiệt thòi của họ cuối cùng được thấu hiểu và hỗ trợ kịp thời. Đối với giáo viên vùng cao, chính sách này không chỉ cải thiện đời sống mà còn giúp họ yên tâm công tác, cống hiến lâu dài. Đây được kỳ vọng là đòn bẩy để “giữ chân người giỏi ở lại với nghề” và khuyến khích học sinh xuất sắc lựa chọn ngành sư phạm.

Bổ sung cho góc nhìn này, ThS Dương Nhật Linh đi sâu vào 3 chuyển biến thực chất mà Nghị quyết 71 sẽ mang lại cho hệ thống giáo dục đại học nói riêng, cho ngành giáo dục và đào tạo nói chung.

Thứ nhất, đó là thu nhập và phúc lợi “thấy ngay, chạm được”. Điều này không chỉ dừng lại ở việc nâng phụ cấp ưu đãi mà còn bao gồm cải cách thang bảng lương theo vị trí việc làm và năng lực thực chất.

Theo ThS Linh, cần rút ngắn thời gian triển khai ngân sách từ địa phương để giáo viên nhận được quyền lợi kịp thời, tránh tình trạng chính sách có nhưng thực thi chậm.

Bên cạnh đó, các chế độ về nhà ở, đào tạo miễn/giảm phí và hỗ trợ sức khỏe tâm lý cần được bổ sung để giảm tình trạng kiệt sức nghề nghiệp, giúp thầy cô vững tâm bám trường, bám lớp.

Thứ hai, đưa nghề dạy học trở lại vị thế “nghề hấp dẫn”. Để làm được điều này, cần có cơ chế tuyển dụng và giữ chân linh hoạt thông qua các hợp đồng cạnh tranh, lộ trình thăng tiến rõ ràng và sự công nhận xứng đáng cho thành tích chuyên môn.

Bà Linh đề xuất khuyến khích giáo viên giỏi dẫn dắt chuyên môn trong các cụm trường hoặc mạng lưới chuyên gia, đồng thời phải đảm bảo an toàn nghề nghiệp và vị thế xã hội của nhà giáo thông qua các quy định bảo vệ và chuẩn mực tương tác giữa nhà trường, phụ huynh và xã hội.

Thứ ba, chính sách đãi ngộ phải gắn liền với chất lượng dạy học và cơ hội phát triển. ThS Linh cho rằng, cần liên kết thu nhập bổ sung với kết quả phát triển của học sinh, với những đóng góp đổi mới phương pháp giảng dạy, nhưng phải đi kèm một cơ chế đánh giá công bằng, minh bạch để tránh tâm lý “chạy theo thành tích”.

Song song đó, việc mở rộng học bổng, các chương trình trao đổi chuyên môn trong và ngoài nước sẽ giúp giáo viên chủ động cập nhật kiến thức, công nghệ giáo dục và năng lực số.

“Kỳ vọng lớn nhất là những thay đổi 'chạm vào lớp học'. Khi lương, phụ cấp đủ sống, thủ tục hành chính giảm bớt, thời gian dành cho giảng dạy và bồi dưỡng tăng lên, lộ trình nghề nghiệp rõ ràng, giáo viên sẽ được tôn trọng và trao quyền. Khi đó, chất lượng giáo dục từ phổ thông đến đại học sẽ có bước bứt phá thực chất,” ThS Dương Nhật Linh nhấn mạnh.

Nhóm PV