Người Việt không còn ồ ạt ra nước ngoài chữa bệnh

Bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: Việt Linh.

Mười năm trước, mỗi năm có hàng chục nghìn người Việt Nam có điều kiện kinh tế lựa chọn ra nước ngoài khám, chữa bệnh. Lý do không phải vì kỹ thuật y khoa trong nước yếu, mà bởi họ chưa thực sự tin tưởng vào chất lượng dịch vụ và môi trường chăm sóc.

"Mười năm sau, chính những người đó đang quay trở lại Việt Nam để sử dụng dịch vụ y tế. Nhiều bệnh nhân quốc tế cũng chọn Việt Nam như điểm đến tin cậy nhờ chất lượng đảm bảo, thời gian khám chữa bệnh nhanh chóng và chi phí hợp lý", Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh tại Hội nghị tổng kết 10 năm triển khai Chương trình hành động Quốc gia nâng cao năng lực quản lý chất lượng khám chữa bệnh đến năm 2025.

Chất lượng là nền tảng tạo nên niềm tin

Theo Thứ trưởng Thuấn, trong mọi hệ thống y tế hiện đại, chất lượng không phải công việc bổ trợ mà chính là trung tâm tạo nên độ tin cậy của dịch vụ, của người thầy thuốc và của cả nền y tế.

Quan điểm này đã được khẳng định xuyên suốt từ Nghị quyết 46 năm 2005 cho tới Nghị quyết 72 năm 2025, trong đó yêu cầu hoàn thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe ở tất cả cấp, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và đảm bảo an toàn người bệnh.

"Nếu phải khái quát 10 năm vừa qua, tôi cho rằng hệ thống khám chữa bệnh Việt Nam đã bước vào một giai đoạn chuyển dịch mô hình quản trị chất lượng về đúng chuẩn mực hiện đại, tiệm cận các xu hướng quốc tế, và đạt được ba chuyển biến lớn có tính nền tảng”, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nói.

Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Lê Hảo.

Ba thay đổi nền tảng được xác định rõ ràng. Thứ nhất, hệ thống quản lý chất lượng đã hình thành đồng bộ từ trung ương đến cơ sở. Quyết định 4276 năm 2015 đã tạo nền móng cho Chương trình hành động Quốc gia, giúp các bệnh viện lần đầu tiên có cấu trúc hệ thống rõ ràng, có bộ máy và công cụ chuẩn hóa, cùng định hướng chiến lược đến năm 2025.

Thay đổi thứ hai là việc chuẩn hóa thực hành lâm sàng và xây dựng bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện theo cách tiếp cận hiện đại. Bộ tiêu chí ban hành năm 2013 và phiên bản 2.0 năm 2016 trở thành hệ quy chiếu quan trọng, giúp toàn hệ thống y tế chuyển từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị chất lượng dựa trên bằng chứng, dữ liệu và an toàn người bệnh. Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 cũng lần đầu tiên khẳng định an toàn người bệnh là chức năng cốt lõi của mọi bệnh viện.

Thứ ba là sự phát triển của văn hóa an toàn người bệnh và các phương pháp cải tiến liên tục. Hoạt động báo cáo sự cố, kiểm thảo tử vong, đánh giá hài lòng người bệnh… đã chuyển từ mô hình "báo cáo cho đủ' sang mô hình "báo cáo để học hỏi và cải thiện". Tỷ lệ sự cố nghiêm trọng giảm, nhiều quy trình lâm sàng được chuẩn hóa lại, minh chứng cho giai đoạn mới trong quản trị rủi ro bệnh viện.

Song song với ba trụ cột này là bước tiến mạnh mẽ của chuyển đổi số y tế. "Từ HIS, LIS, PACS, EMR, tới mã hóa ICD, bảng kiểm chất lượng, công khai các chỉ số như thời gian chờ khám, tỷ lệ nhiễm khuẩn, chỉ số an toàn phẫu thuật. Một số bệnh viện đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đọc phim, phân loại người bệnh, hỗ trợ quyết định lâm sàng, mở ra một kỷ nguyên mới của y tế chính xác và y học dựa trên dữ liệu", Thứ trưởng Trần Văn Thuấn khẳng định.

Bệnh viện yếu kém khó giữ chân người bệnh

Chương trình hành động Quốc gia (2015-2025) đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, với tỷ lệ các bệnh viện triển khai chương trình cải tiến chất lượng, an toàn người bệnh và khảo sát hài lòng đều vượt 90%. Công tác kiểm tra, giám sát được duy trì thường xuyên từ Bộ Y tế đến các Sở Y tế và bệnh viện. Những đơn vị có thành tích tốt đều được động viên, khen thưởng. Chương trình góp phần thay đổi rõ nét bộ mặt ngành y tế. Chất lượng chuyên môn và chất lượng dịch vụ tăng lên, nhiều nguy cơ mất an toàn giảm đáng kể, củng cố uy tín của hệ thống y tế Việt Nam.

TS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), cũng cho biết gần 99% bệnh viện đã thành lập Hội đồng quản lý chất lượng và 77% có nhân viên chuyên trách, với trung bình 2-3 người mỗi cơ sở. Tuy vậy, chỉ khoảng 23% có Trưởng phòng quản lý chất lượng không kiêm nhiệm, cho thấy nhân lực vẫn chưa đủ chuyên sâu.

TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh. Ảnh: Lê Hảo.

Các quy định an toàn người bệnh được triển khai ở mức cao tại hầu hết lĩnh vực, từ xác định người bệnh, an toàn thủ thuật, an toàn thuốc đến kiểm soát nhiễm khuẩn và truyền đạt thông tin. Mức tuân thủ đều trên 90%. Về hoạt động cải tiến, 95% bệnh viện có kế hoạch hàng năm và hơn 87% đo lường chỉ số chất lượng. Tuy nhiên, chỉ 50% công bố các chỉ số ra bên ngoài, thể hiện văn hóa minh bạch còn chưa đồng đều.

Ông Hà Anh Đức cho rằng sự thay đổi dễ nhận thấy nhất là làn sóng người Việt từng ra nước ngoài khám chữa bệnh nay đã đảo chiều. Nhiều người nước ngoài lại chọn Việt Nam cho các dịch vụ từ nha khoa cơ bản đến kỹ thuật chuyên sâu như can thiệp tim mạch sơ sinh.

TS Đức cũng nhắn nhủ lãnh đạo các bệnh viện, không khi nào được lơ là với việc quản lý chất lượng bệnh viện, dù trong bất cứ bối cảnh nào, vì nếu chất lượng bệnh viện "tụt hạng", bệnh nhân chắc chắn sẽ không lựa chọn.

Cơ hội bứt phá sau 10 năm chuyển mình

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhận định dù đạt nhiều thành tựu, hệ thống y tế vẫn đối mặt với các vấn đề như quá tải bệnh viện lớn, thủ tục hành chính gây phiền hà, lạm dụng kỹ thuật và thuốc, chất lượng chưa đồng đều giữa các tuyến, thiếu nhân lực trình độ cao và cơ chế tài chính chưa đủ tạo động lực.

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhận định dù đạt nhiều thành tựu, hệ thống y tế vẫn đối mặt với các vấn đề như quá tải bệnh viện lớn, thủ tục hành chính gây phiền hà, lạm dụng kỹ thuật và thuốc... Ảnh: Duy Hiệu.

Những bất cập này không phải của riêng Việt Nam. Đây là thách thức chung của nhiều hệ thống y tế đang phát triển nhưng cũng là cơ hội để chúng ta bứt phá, đặc biệt khi đất nước bước vào giai đoạn triển khai các nghị quyết chiến lược, trong đó Nghị quyết số 72 đặt ra yêu cầu hoàn thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe nhân dân cả về năng lực chuyên môn và năng lực quản trị chất lượng.

"Chất lượng không bao giờ là kết quả của sự ngẫu nhiên. Chất lượng là kết quả của trí tuệ, của lựa chọn chính sách đúng đắn, của văn hóa an toàn được gieo trồng, của dữ liệu được đo lường chính xác và của những người thầy thuốc tận tâm đặt người bệnh ở vị trí trung tâm nhất. Người bệnh tìm đến cơ sở y tế trong lúc yếu thế nhất của cuộc đời, trao trọn niềm tin vào chúng ta, và đổi lại họ mong đợi được chăm sóc an toàn, được điều trị hiệu quả, được đối xử tử tế và nhân văn", ông chia sẻ.

Thứ trưởng cho rằng sự quay trở lại của những người Việt từng ra nước ngoài chữa bệnh, cùng xu hướng ngày càng nhiều bệnh nhân quốc tế tìm đến Việt Nam, chính là minh chứng khách quan nhất về sự thay đổi của ngành y tế trong 10 năm qua.

Phương Anh