Người trẻ kiệt sức vì lúc nào cũng… online

Ở tuổi 25, thay vì tận hưởng một nhịp sống năng động và tự do khi trở thành freelancer (người làm công việc tự do), anh ĐTH lại rơi vào vòng xoáy mệt mỏi. Vẻ ngoài gầy gò, gương mặt hốc hác, anh đến bệnh viện (BV) trong tình trạng mất ngủ kéo dài, luôn uể oải và bực bội.

Khi chiếc điện thoại thành “sợi dây vô hình”

Chiếc điện thoại, công cụ kết nối khách hàng cũng như mạng xã hội trở thành “sợi dây vô hình” trói chặt anh vào trạng thái trực tuyến gần như 24/7.

Việc trực tuyến liên tục khiến người trẻ kiệt sức. Ảnh minh họa/ KHÁNH QUỲNH

Đêm muộn, anh vẫn giật mình tỉnh giấc bởi chuông báo tin nhắn công việc hay thói quen kiểm tra mạng xã hội. Sự háo hức ngày nào khi rời bỏ công việc văn phòng dần nhường chỗ cho chán nản, kiệt sức và cảm giác cô lập.

Tại bệnh viện, anh H được bác sĩ (BS) chẩn đoán mắc hội chứng burnout (mã Z73.0) và bắt đầu phác đồ điều trị gồm trị liệu tâm lý kết hợp thuốc hỗ trợ giấc ngủ. Sau 5 tháng, anh dần thiết lập lại được giờ giấc sinh hoạt phù hợp với nhịp sinh học tự nhiên, ngủ sâu giấc hơn, đồng thời tập giảm thời gian dùng điện thoại, thay bằng hoạt động thể thao và giải trí lành mạnh

Hiện anh đang tiếp tục được theo dõi, duy trì trị liệu tâm lý và giảm dần liều thuốc để hồi phục hoàn toàn.

Câu chuyện của anh H không phải cá biệt. BS Nguyễn Phi Yến - khoa Tâm thể, BV Đa khoa Thủ Đức, cho biết ngày càng có nhiều trường hợp tương tự, chủ yếu là người trẻ ở độ tuổi 20-30.

Trực tuyến liên tục bào mòn sức khỏe

Theo BS Yến, nhiều bệnh nhân trẻ đến khám đều mô tả có một điểm chung là điện thoại lúc nào cũng kè kè bên cạnh. Họ kiểm tra điện thoại bất kể ngày đêm, nhiều khi bật dậy giữa đêm chỉ vì chuông báo rung.

“Điện thoại thông minh tạo cảm giác luôn phải sẵn sàng. Lâu dần, não bộ không được nghỉ ngơi, nhịp sinh học bị đảo lộn, dẫn đến mất ngủ, lo âu và kiệt sức. Đó là vòng xoáy nguy hiểm mà không ít bạn trẻ rơi vào”, BS Yến phân tích.

Thói quen kiểm tra thông tin mạng xã hội bất kể ngày hay đêm. Ảnh: DI LINH

Về mặt sinh lý, việc não bộ liên tục phản ứng với thông báo khiến nó rơi vào trạng thái quá tải, còn gọi là brain drain – suy giảm nhận thức do smartphone.

Người trẻ vì thế khó tập trung, trí nhớ suy giảm, hiệu suất làm việc đi xuống, dẫn đến mệt mỏi thần kinh. Nếu tình trạng kéo dài, não bộ mất cân bằng, nguy cơ căng thẳng mãn tính và rối loạn hệ thần kinh giao cảm gia tăng.

Theo BS Yến, ảnh hưởng rõ nhất là giấc ngủ. Ánh sáng xanh từ màn hình ức chế sản xuất melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ, khiến người dùng khó vào giấc, ngủ chập chờn hoặc bị ngắt quãng.

Không chỉ vậy, trạng thái luôn trực tuyến còn tạo ra áp lực phải phản hồi ngay lập tức. Người trẻ dần tin rằng mình phải sẵn sàng bất cứ lúc nào để tránh bỏ lỡ thông tin. Sự cảnh giác kéo dài này khiến tinh thần mệt mỏi, hiệu suất giảm sút và nguy cơ burnout tăng cao, đặc biệt ở môi trường cạnh tranh khốc liệt.

Những tín hiệu cảnh báo không thể xem nhẹ

BS Yến cho biết, burnout không xuất hiện đột ngột mà diễn tiến dần qua nhiều giai đoạn. Ở giai đoạn sớm, người trẻ có thể nhận thấy bản thân lo âu, dễ cáu gắt, thậm chí bồn chồn nếu không kiểm tra điện thoại.

Họ thường xuyên mất ngủ, đau đầu, mệt mỏi kéo dài, khó tập trung, giảm hiệu suất công việc hoặc học tập. Nhiều người né tránh giao tiếp trực tiếp và dần phụ thuộc vào kết nối trực tuyến.

Nhiều người né tránh giao tiếp và hoàn toàn phụ thuộc vào kết nối trực tuyến. Ảnh: DI LINH

Khi các dấu hiệu này bị bỏ qua, burnout sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Người bệnh có thể rơi vào trầm cảm, rối loạn lo âu, mất hứng thú với công việc và cuộc sống.

Về mặt thể chất, tình trạng thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc bệnh.

“Nếu không can thiệp kịp thời, burnout còn dẫn đến những hệ quả nguy hiểm như ý nghĩ tự hại, rối loạn nhân cách hoặc suy giảm nhận thức vĩnh viễn. Điều đáng lo là người trẻ thường chủ quan, nghĩ mình chỉ tạm thời mệt mỏi mà không tìm kiếm sự hỗ trợ y tế”, BS cảnh báo.

Lối ra nào cho người trẻ thời công nghệ?

Để điều trị burnout, các BS thường kết hợp nhiều biện pháp: thuốc hỗ trợ giấc ngủ (nếu cần), trị liệu tâm lý cá nhân, liệu pháp nhận thức, hành vi (CBT), kỹ thuật thư giãn và chánh niệm.

“CBT giúp người bệnh nhận diện những suy nghĩ tiêu cực như tôi phải luôn trực tuyến và thay thế bằng thói quen lành mạnh, học cách đặt ranh giới giữa công việc và nghỉ ngơi”, BS Yến cho biết.

Người bệnh được khuyến khích thiết lập giờ offline cố định, chẳng hạn không kiểm tra email sau 22h, duy trì lịch ngủ – thức đều đặn, ưu tiên vận động và giao tiếp ngoài đời thực. Trị liệu nhóm cũng hữu ích khi bệnh nhân được chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau.

Theo BS Yến, burnout không thể chữa khỏi chỉ bằng vài ngày nghỉ ngơi. Đây là tổn thương cả thể chất lẫn tinh thần, cần được nhìn nhận nghiêm túc và điều trị bài bản. “Nếu cảm thấy mình đang kiệt sức, hãy tìm đến sự giúp đỡ của BS chuyên khoa tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý. Sức khỏe tinh thần cũng quan trọng không kém gì sức khỏe thể chất”, BS Yến nhấn mạnh.

DI LINH