Người tài có thể đóng góp từ xa trong kỷ nguyên vươn mình

Có nhiều con đường để đóng góp cho quê hương

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, tư duy chínhsách của Việt Nam đang có những chuyển biến tích cực để thực sự tạo điều kiệncho kiều bào trí thức không chỉ “về nước”, mà còn có thể “đóng góp từ xa”. Mộttrong những đột phá nổi bật là việc sửa đổi Luật Quốc tịch, cho phép người ViệtNam ở nước ngoài có song tịch, được khôi phục quốc tịch một cách thuận lợi, quađó được hưởng đầy đủ các quyền lợi như công dân trong nước, xóa bỏ những rào cảntrước đây về sở hữu tài sản hay môi trường làm việc.

“Không thể chỉ kêu gọi suông. Trí thức cần một môi trường đểphát huy năng lực thực chất”, bà Hằng nhấn mạnh. Theo bà, ngoài hành lang pháplý, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện môi trường làm việc lành mạnh, không phânbiệt công - tư, cạnh tranh dựa trên năng lực. Đặc biệt, các cơ quan nhà nước cầnchủ động “đặt hàng” các đề tài nghiên cứu, bài toán cụ thể để trí thức Việt kiêùcó thể tham gia giải quyết, không kể khoảng cách địa lý.

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng đề xuất xây dựng một cơ sở dữ liêụtập hợp trí thức Việt Nam ở nước ngoài, giúp họ dễ dàng gửi gắm ý tưởng, tiếp cậncác đề án cụ thể và kết nối với trong nước. Đồng thời, các cơ quan đại diện ViệtNam ở nước ngoài cũng cần có cơ chế tiếp nhận, xử lý và phản hồi các đề xuất từcộng đồng chuyên gia.

Tại Diễn đàn, nhiều đại biểu trí thức trẻ đã nêu lên các khókhăn mà họ gặp phải trong quá trình mong muốn hợp tác, cống hiến cho đất nước.Tiến sĩ Đinh Hùng Cường (Nhật Bản) chia sẻ rằng quy trình cấp bằng sáng chế ởViệt Nam kéo dài tới 3 - 4 năm, khiến nhiều sáng kiến lỡ thời điểm ứng dụng. TSCường đề xuất cần một cơ chế rút gọn xử lý các sáng kiến mang tính chiến lược,cũng như xây dựng mô hình phòng thí nghiệm dùng chung cấp tỉnh, mở cho cả ngươìdân có ý tưởng sáng tạo, thay vì đầu tư dàn trải thiết bị ở nhiều nơi. Về việcđóng góp cho đất nước từ xa, TS Cường cho biết, hàng năm, ông có thể về nước batháng làm việc trực tiếp.

Trong khi đó, ông Đỗ Đức Tôn, Chủ tịch Hội Trí thức Việt Namtại Kazakhstan nêu hai rào cản mang tính hệ thống, khi chuyên gia nước ngoàikhông được chủ trì dự án vì thiếu cơ quan chủ quản và thủ tục hành chính còn rườmrà, ví dụ như yêu cầu cung cấp công văn có dấu xác nhận của cơ quan Việt Nam,điều gần như bất khả thi với người đang ở nước ngoài.

Một số đại biểu cũng đề xuất công nhận chức danh PGS, GS đượcphong ở nước ngoài khi trở về Việt Nam, nhằm tiết kiệm thời gian, tránh gây tâmlý chán nản cho người có nguyện vọng cống hiến. Ngoài ra, nhu cầu về các quỹnghiên cứu dành cho giảng viên trẻ từ nước ngoài trở về cũng là một vấn đề cầnsớm giải quyết. Ông Nguyễn Phước Lập, giảng viên Trường Đại học Y Dược Cần Thơnhấn mạnh nhu cầu về các quỹ hỗ trợ nghiên cứu dành cho giảng viên trẻ trở về từnước ngoài. Ngoài ra, nhiều chuyên gia cho rằng, chỉ cần được đặt hàng cụ thể,họ đều có thể cống hiến hết mình cho quê hương...

Lắng nghe các ý kiến tâm huyết của tri thức trẻ toàn cầu, Thứtrưởng Lê Thị Thu Hằng ghi nhận và nhấn mạnh rằng các giải pháp này không chỉnhằm giải quyết các vấn đề hiện tại mà còn hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trởthành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Việc tận dụng trí tuệ củacộng đồng trí thức Việt Nam toàn cầu, thông qua mạng lưới được xây dựng từ Diễnđàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu, là “chìa khóa” để hiện thực hóa tầm nhìnnày.

Khát vọng những sản phẩm AI mang thương hiệu Việt

PGS.TS Đinh Ngọc Thạnh - Phó Chủ tịch Mạng lưới Trí thức trẻViệt Nam toàn cầu, Giám đốc Công nghệ GFI Group (Australia) là chuyên gia tronglĩnh vực nghiên cứu công nghệ 5G, 6G, Blockchain, AI, IoT. Anh quan tâm việc ứngdụng những công nghệ này vào đời sống giáo dục. Năm 2025 là lần thứ 3 anh thamgia Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu. Anh chia sẻ: “Diễn đàn đã giúp tôicó kết nối sâu rộng với nhiều trí thức trẻ Việt Nam trên thế giới. Từ đó, tôiphối hợp, hỗ trợ nhiều trí thức trẻ tài năng và có tấm lòng luôn hướng về Tổ quốc,để có thể hình thành những dự án hợp tác trong nghiên cứu cũng như mang lại tácđộng xã hội lớn hơn. Ví dụ, tôi tham gia cùng Tiến sĩ Trần Quốc Thiện phát triểnnhóm PhD.Hub với 80.000 thành viên, cùng với các nhà khoa học trẻ ở nước ngoài,đã hỗ trợ rất nhiều các bạn sinh viên trong nước xin học bổng ở nước ngoài. Tôicũng cùng với Tiến sĩ Lê Duy Tân và hơn 10 trí thức trẻ Việt Nam trong và ngoàinước đã và đang làm việc ở các viện, trường và tập đoàn hàng đầu thế giới (MIT,Cambridge, Penn, Monash, NUS, SNU, Google, Microsoft, Uber,VNU-HCM, SHB,Momo,...) xây dựng nền tảng và chương trình Bình dân học AI - Phổ cập AI, mụctiêu phổ cập kỹ năng AI cho hàng triệu thanh niên Việt Nam”.

Tri thức trẻ Việt Nam toàn cầu dù ở đâu cũng mong muốn góp phần cống hiến trí tuệ cho Tổ quốc. (Ảnh trong bài: Đ.Hải)

PGS.TS Đinh Ngọc Thạnh bày tỏ: “Tôi kỳ vọng sẽ cùng đại biêủtrí thức trẻ thúc đẩy hình thành các nhóm nghiên cứu liên ngành, đa quốc gia đểthúc đẩy mạng lưới nghiên cứu người Việt mạnh mẽ hơn nữa. Từ đó, chúng tôi cóthể hỗ trợ nhiều bạn trong nước xin học bổng học sau đại học; phát triển nhiêùchương trình nghiên cứu. Đồng thời, thực hiện những chương trình có tác động xãhội lớn hơn nữa để góp sức vào công cuộc đổi mới và phát triển đất nước tronggiai đoạn quan trọng hiện nay”.

Cùng đó, GS Hồ Phạm Minh Nhật, Giáo sư bậc 1 của ÐH Texas, Mỹđã tạo ra sản phẩm AI “Made in Vietnam”. Với vai trò là một trí thức trẻ ViệtNam đang làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu và đào tạo trí tuệ nhân tạo (AI) tạiHoa Kỳ, anh có cái nhìn đầy hy vọng vềvai trò, tiềm năng đóng góp của đội ngũ trí thức trẻ cả trong lẫn ngoài nước,trong hành trình hiện thực hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Để hiện thực hóa Nghị quyết này, đặc biệt trong bối cảnh ViệtNam đang vươn mình vào kỷ nguyên phát triển dựa trên tri thức, vai trò của tríthức trẻ là không thể phủ nhận. Là người nghiên cứu và đào tạo trong lĩnh vực họcmáy, AI và khoa học dữ liệu tại Hoa Kỳ - những lĩnh vực mà GS Hồ Phạm Minh Nhậttin là “xương sống” của chuyển đổi số quốc gia, khát vọng lớn nhất của anh là được trở thành một cầu nối tri thức vữngchắc giữa Việt Nam và thế giới, đặc biệt là Hoa Kỳ - nơi anh đang công tác.“Tôi không chỉ mong muốn mang những công nghệ tiên tiến và tư duy nghiên cứu hiệnđại về đóng góp cho đất nước, mà còn muốn giúp Việt Nam tự tin tạo ra những sảnphẩm AI “Made in Vietnam” có sức cạnh tranh toàn cầu”, GS Hồ Phạm Minh Nhật chohay.

Theo đó, GS Hồ Phạm Minh Nhật sẵn sàng bắt tay ngay vào cáchành động cụ thể như tổ chức hội thảo trực tuyến chuyên đề, khởi xướng dự án dữliệu cộng đồng, tư vấn chiến lược cho các Bộ, ngành và doanh nghiệp lớn, đồnghướng dẫn nghiên cứu sinh trong nước và tạo mạng lưới kết nối trí thức Việttoàn cầu. Anh tin rằng, nếu có một hệ sinh thái đổi mới cởi mở và biết tận dụngchất xám Việt ở khắp nơi trên thế giới, chúng ta hoàn toàn có thể đưa trí tuệViệt ra thế giới bằng chính công nghệ do người Việt tạo ra...

Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu “giải bài toán của đất nước”

Tại buổi gặp mặt với các thành viên Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu 2025, nhấn mạnh vai trò của trí thức trẻ trong “giải bài toán phát triển đất nước”, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đề nghị các trí thức trẻ - các tinh hoa nhân lực của đất nước tiếp tục phát huy niềm tự hào dân tộc, lòng yêu nước, xác định sứ mệnh, trách nhiệm và vinh dự của mình để chung tay xây dựng đất nước trong bối cảnh mới, bước vào kỷ nguyên mới. Các trí thức trẻ phải nắm bắt được xu thế của thời đại, nhạy bén về chính trị trong nước và quốc tế; đặt ra mục tiêu, khát vọng cá nhân, gắn kết các công trình nghiên cứu với cuộc sống để có đóng góp thực chất, hiệu quả.
Lưu ý tới một số vấn đề lớn đang đặt ra cho nền kinh tế - xã hội Việt Nam hiện nay, Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh các trí thức trẻ tập trung nghiên cứu “bài toán” phát triển hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin, công nghiệp chế biến nông sản, công nghiệp sinh học, xây dựng thương hiệu quốc gia cho lúa gạo Việt Nam; nâng cao thể lực, trí tuệ người Việt; phát triển công nghiệp văn hóa và các dịch vụ có giá trị gia tăng cao như tài chính, logistics...; đồng thời chủ động thích ứng với thiên tai, biến đổi khí hậu, đặc biệt ở các vùng dễ bị tổn thương như miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long...
Phó Chủ tịch nước đề nghị Trung ương Đoàn tiếp tục duy trì, phát triển Diễn đàn như một nền tảng kết nối trí thức trẻ, tạo môi trường giao lưu, chia sẻ, lan tỏa tinh thần sáng tạo, hiến kế phát triển đất nước. Cùng với đó, các Bộ, ngành liên quan cần phối hợp đề xuất chính sách trọng dụng nhân tài theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Đó là, trong tháng 8, các Bộ, ngành phải đề xuất chính sách vượt trội nhằm thu hút trước mắt 100 chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài về nước làm việc, tiến tới xây dựng chiến lược thu hút và phát triển nguồn lực trí thức đến năm 2030, tầm nhìn 2050.
Đồng thời cho rằng, khi chia sẻ và kết nối, trí thức không mất đi mà càng giàu thêm, làm phong phú trí tuệ Việt Nam, tạo nên sức mạnh phát triển đất nước trong thời đại kinh tế tri thức, Phó Chủ tịch nước tin tưởng, với tinh thần yêu nước, ý chí, bản lĩnh và trí tuệ, các trí thức trẻ Việt Nam sẽ tiếp tục chinh phục những đỉnh cao mới, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp phát triển nhanh, bền vững, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và khẳng định vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Nguyễn Mỹ